TÜM KATEGORİLER
Sovyetlerin, "Afganistan Macerası"Nın Sona Ermesinin Yıl Dönümü
TAŞKENT (AA) – Dönemin Kabil yönetiminin davetini gerekçe göstererek 1979 yılında bu ülkedeki savaşa müdahil olan Sovyetler Birliği (SSCB), 9 yıl süren "Afganistan macerası"nın ardından 15 Şubat 1989'da ülke topraklarını terk etti.
TAŞKENT (AA) – Dönemin Kabil yönetiminin davetini gerekçe göstererek 1979 yılında bu ülkedeki savaşa müdahil olan Sovyetler Birliği (SSCB), 9 yıl süren "Afganistan macerası"nın ardından 15 Şubat 1989'da ülke topraklarını terk etti.
Kızıl Ordu, toplam 9 yıl, 1 ay, 19 gün süren Afganistan'daki savaşta, 5'i general 15 binden fazla subay ve askerini, 147 tankını, 118 uçak ve 333 helikopterini kaybetti. SSCB'nin Afganistan'daki faaliyetleri halen eski Sovyet ülkeleri vatandaşlarının hafızalarından silinmiyor. Bazı eski Sovyet ülkelerinde her 15 Şubat'ta Kızıl Ordu'nun Afganistan'dan geri çekilmesinin yıl dönümü dolayısıyla çeşitli etkinlikler düzenleniyor, savaşta hayatını kaybeden askerler anılıyor.
27 Nisan 1978'de gerçekleşen Serv Devrimi'nin ardından Afganistan Demokrat Cumhuriyeti'nin (ADC) kurulması üzerine ülkede iş savaş başladı. SSCB, ADC yönetiminin daveti üzerine bu ülkeye asker gönderdi ve Afganistan'da çeşitli dönemde Kızıl Ordu'nın 620 bin askeri görev aldı. Afganistan Savaşı'nda Kızıl Ordu adına ağırlıklı olarak Orta Asya kökenli askerler görevlendirildi.
1985'te SSCB Komünist Partisi'nin başına geçen Mihail Gorbaçov'un başlattığı "Perestroyka (Yeniden Yapılanma)" ve "şeffaflık" olarak bilinen reformlar süreci, Sovyetlerin Afganistan politikasını da etkiledi. Gorbaçov, 1987'nin aralık ayında ABD'ye yaptığı ziyarette, yakın dönemde Afganistan'daki askerlerini geri çekmeyi planladıklarını duyurdu.
Nisan 1988'de SSCB, ABD ve Pakistan arasında, Afganistan'daki durumun siyasi çözümü için Cenevre Anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre, Sovyetler, Afganistan'daki askerlerini geri çekecek, ABD ve Pakistan ise Afgan mücahitleri desteklemeye son verecekti.
SSCB, anlaşma kapsamında 9 ay içinde askerlerini Afganistan'dan tamamen çekeceğini duyurdu. 15 Mayıs 1988'de başlayan geri çekilme süreci, 15 Şubat 1989'de sona erdi.
Ağustos 1988'e kadar Afganistan'da bulunan 50 bin 183 Sovyet askeri ülkeyi terk ederken, 15 Şubat 1989'a kadar da 50 bin 100 Kızıl Ordu askeri Afgan topraklarından ayrıldı. Afganistan'ı en son terk eden Sovyet Generali Boris Gromov oldu. Sovyetlerin Afganistan'daki geri çekmesi süreci 15 Şubat 1989'da tamamlamış olmasına rağmen, savaşa müdahil olan ülkeler, aralık 1991 itibarıyla çatışan taraflara askeri desteklerin tamamen kestiklerini duyurdu.
-Afganistan'daki başarısızlık SSCB'nin dağılma sürecini hızlandırdı
SSCB, 1979'da başlayan ve başarısızlıkla sonuçlanan 9 yıllık "Afganistan macerası"nın bedelini, diğer etkenlerle birlikte, iki yıl sonra dağılarak ödedi. Kızıl Ordu, toplam 9 yıl, 1 ay, 19 gün süren Afganistan savaşında, 5'i general 15 binden fazla subay ve askerini, 147 tankını, 118 uçak ve 333 helikopterini kaybetti.
Kızıl Ordu'nun çekilmesi dönemin Sovyet yanlısı Afgan yönetiminin son bulacağı anlamına gelse de Necibullah öncülüğündeki yönetim iç çatışmalara rağmen birkaç yıl iktidarda kalmayı başardı. SSCB'nin dağılmasıyla kaderine terk edilen Necibullah, kendine yönelik saldırılar ve iç savaş dolayısıyla 16 Nisan 1992'de devlet başkanlığı ve iktidardaki Vatan Partisi'ndeki görevlerinden istifa etti. Kabil'i ele geçiren mücahitler Necibullah yönetimine son verdi, Necibullah da Kabil'deki BM binasına sığındı.
Necibullah'ın istifasının ardından iktidara gelen Burhaneddin Rabbani yönetimi eylül 1996'da Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesine kadar ayakta kaldı. Afgan mücahit Ahmet Şah Mesud'un kaçırma teklifini reddeden Necibullah ise 27 Eylül 1996'da Kabil'e giren Taliban militanları tarafından sığınmış olduğu Birleşmiş Milletler binasından zorla çıkarıldı ve işkence edildikten sonra kardeşi Şahpur Ahmedzai ile birlikte asılarak idam edildi.
Afganistan'daki Taliban rejimi, ABD'nin öncülüğündeki uluslararası koalisyon tarafından 2001'de devrilinceye kadar devam etti. 2002'de ABD'nin desteğiyle Afganistan Ulusal Meclisi tarafından geçici Devlet Başkanı seçilen Hamid Karzai, 2004 ve 2009'da yapılan seçimleri kazanarak iki dönem devlet başkanlığı görevini yürüttü. 2014'te yapılan seçimlerde ise Afganistan Devlet Başkanlığına Eşref Gani seçildi.
27 Nisan 1978'de meydana gelen Serv Devrimi'nin ardından Afganistan'da başlayan iç savaş ve gerginlik, etkisini bugün de gösteriyor. Afganistan hükümet güçleriyle Taliban ve diğer silahlı örgütler arasındaki çatışmalar Orta Asya ülkelerinin güvenliğini tehdit etmeyi sürdürüyor.
