Haftanın Tarihine Bakış

Kıbrıs'ta, 1967 yılının Kasım ayı ortalarında, ada tarihinin en ağır krizlerinden biri yaşandı.

Kıbrıs'ta 1960 yılında Cumhuriyet kurulması sonrasında da sorunlar giderilemedi. BM Genel Kurulu, 11-17 Aralık 1965 tarihindeki toplantılarında, Ada'da iki farklı toplumun varlığını göz ardı ederek cumhuriyetin egemenliğini esas alan öneriyi kabul etti.

Bu arada, Yunanistan istikrarsızlığa sürüklendi. 21 Nisan 1967'de Albay Papadopulos'un öncülük ettiği albaylar, yönetimi ele geçirdi. Bu dönemde Başbakan Süleyman Demirel ile Yunan Başbakanı Kollias, 9 Eylül 1967'de Keşan'da, 10 Eylül'de ise Dedeağaç'ta bir araya geldi. Bu görüşmelerde Yunanistan, Türkiye'nin, Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesini kabul etmesi durumunda, Ada'da üsler ve Batı Trakya'da tavizler verme önerisinde bulundu. Bu öneri, daha önce 1966'da Stefanopulos hükümetince de yapılmış ve Türkiye tarafından reddedilmişti. Başbakan Demirel'in öneriyi aynı şekilde reddetmesiyle görüşmeler bitti.

Türkiye'nin, geçerliliğini koruyan anlaşmaların tarafların rızası olmadan değiştirilmemesi, Kıbrıs'ta iki toplumdan hiçbirinin ötekine egemenlik kurmaması, Lozan Anlaşması ile sağlanan dengenin bozulmaması ve Kıbrıs sorununa Enosis dışında çözüm aranması konularındaki kararlı tutumuna karşın, Yunanistan Enosis'i gerçekleştirme çabalarına hız verdi. Askeri hazırlıklara girişen Yunanistan, Batı Trakya'daki Türkler üzerinde baskısını artırdı.

Bu arada, 1964 bunalımı sırasında Ada'ya geri dönen Albay Grivas'ın örgütlediği Rum Milli Muhafızları, Boğaziçi ve Geçitkale köylerinde Türkleri imhaya kalkıştı. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 16-17 Kasım 1967'de yaptığı gizli oturumlarda durumu değerlendirdi. TBMM, 19 Kasım'da ise hükümete gerekirse ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanmanın Akdeniz'e açılmasından sonra Türkiye, Grivas'ın Ada'dan ayrılması ve 1964'ten beri Kıbrıs'a gönderilen 12 bin Yunan askerinin geri çekilmesi koşuluyla müdahaleden vazgeçebileceğini açıkladı.

ABD Başkanı Johnson'un özel temsilcisi Cyrus Vance'nin ve BM'nin arabuluculuk çabalarıyla Yunanistan, askerlerini geri çekmeyi kabul etti. Bunalım, Türkiye ile Yunanistan'ın 2 Aralık 1967'de anlaşmaya varmalarıyla sona erdi.

Bu anlaşmadan hemen sonra Kıbrıs Türkleri 29 Aralık 1967'de 1960 Anayasası tam anlamıyla işletilinceye kadar kendi yönetimlerinin kendilerince sağlanması anlamına gelen "Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi"ni kurdu. Geçici yönetim, bir süre sonra "Kıbrıs Türk Yönetimi"ne dönüştürüldü. Bu yönetim biçimi Otonom Türk Yönetiminin ilan edildiği 1974 yılına kadar sürdü.

EOKA'cı Nikos Sampson darbesinden sonra 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış Harekatı gerçekleştirildi. 15 Kasım 1983'te de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu.

-Belli başlı öteki olaylar

11 Kasım

1821- Rus yazar Dostoyevski doğdu.

1914- Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletlerine savaş ilan etti.

1918- Almanya ile Müttefikler, I. Dünya Savaşı'nı bitiren anlaşmayı imzaladı.

1938- TBMM, İsmet İnönü'yü oy birliğiyle Cumhurbaşkanı seçti.

1942- Varlık Vergisi'ne ilişkin yasa TBMM'de kabul edildi.

1973- İsrail ile Mısır ateşkes imzaladı.

1976- Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında on yıl süreyle elektrik alışverişini düzenleyen anlaşma imzalandı.

1986- Yazar Fahri Erdinç 69 yaşında öldü.

1997- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü, şans oyunu "Sayısal Loto"yu başlattı.

2004- Filistin lideri Yaser Arafat, Paris yakınlarındaki bir askeri hastanede vefat etti. Arafat'ın cenazesi 12 Kasımda Kahire'de düzenlenen törenden sonra Ramallah'ta toprağa verildi.

2006- Bülent Ecevit, devlet töreniyle son yolculuğuna uğurlandı.

2008- İstiklal Savaşı'nın hayattaki son gazisi emekli Albay Mustafa Şekip Birgöl vefat etti. Birgöl için 13 Kasım'da TBMM'de ve 14 Kasım'da da İstanbul'da devlet töreni düzenlendi.

2010- Diyanet İşleri Başkanlığına, Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Görmez atandı.

2010- Eski bakanlardan Mehmet Gülcegün vefat etti.

2010- Irak'ta 8 ay sonra iktidarın paylaşımı konusunda anlaşmaya varıldı. Nuri El Maliki yeniden Başbakan, Celal Talabani de yeniden Cumhurbaşkanı oldu.

2011- Tiyatro sanatçısı İstemi Betil, 68 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.

12 Kasım

1799- İlk meteor yağmuru kaydedildi.

1840- "Düşünen Adam" heykeli ile tanınan heykeltıraş Auguste Rodin, Paris'te doğdu.

1877- Gazi Osman Paşa, Plevne'de teslim olmayacağını bildirdi.

1900- Uluslararası Paris Sergisi'ni 50 milyon kişi gezdi.

1927- Sovyetler Birliği'nde Troçki, Komünist Parti'den çıkarıldı; Stalin başa geçti.

1929- Yeni harflerle basılan ilk Türk posta pulları kullanıma girdi.

1934- Türkiye'de ilk kez bir kadın, belediye başkan yardımcısı oldu: Bursa Belediye Meclisi, Zehra Hanım'ı başkan yardımcılığına seçti.

1943- Gazeteci yazar Sadri Ertem 45 yaşında öldü.

1967- Türk Hükümeti'nin, 31 Ekimde gizlice girdiği Kıbrıs'ta Rumların tutukladığı Türk toplumu lideri Rauf Denktaş'ın serbest bırakılmasını Kıbrıs Hükümeti'nden istemesi sonrasında, Denktaş serbest bırakıldı.

1995- Sait Halim Paşa Konağı tamamen yandı.

1997- "AB-212" tipi Türk helikopteri, NATO Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti'ne bağlı gemilerin müşterek eğitimleri sırasında Rodos Adası açıklarında düştü: 3 asker öldü.

1999- Bolu, Düzce ve Kaynaşlı'daki 7,2 büyüklüğündeki depremde 894 kişi öldü, 4 bin 948 kişi yaralandı.

2003- TÜBİTAK Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araştırma Enstitüsü (BİLTEN) tarafından teknoloji transferi yöntemiyle üretilerek uzaya gönderilen BİLSAT uydusu görüntü göndermeye başladı.

2003- Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin barış zamanı idam cezasının kaldırılmasını öngören 6'ncı protokolünü onayladı.

2004- Arafat'ın ölümünün ardından Mahmud Abbas Filistin Kurtuluş Örgütü lideri oldu.

2007- Amerikalı yazar İra Levin 78 yaşında öldü.

2010- Yönetmen, şair ve seslendirme sanatçısı Sacit Onan, vefat etti.

2011- İtalya Başbakanı Berlusconi, parlamentoda çoğunluğu kaybetmesi nedeniyle istifa etti.

2011- Arap Birliği, Suriye'nin üyeliğinin askıya alınmasını ve Şam yönetimine yaptırım uygulanmasına karar verdi.

2011- "Kartepe" adlı deniz otobüsünü kaçıran terörist Mensur Güzel, düzenlenen operasyonla etkisiz hale getirildi. Güzel'in üzerinde bomba düzeneği bulundu.

2012- Büyükşehir Belediye Kanunu, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Yasayla Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van büyükşehir belediyesi oldu.

2012- Merkez Bankası verilerinin AA tarafından yayınlanmasına ilişkin protokol imzalandı.

13 Kasım

1805- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu, Viyana'ya girdi.

1885- Sırp-Bulgar Savaşı başladı.

1907- Paul Cornu ilk helikopter uçuşunu başardı.

1914- Caresse Crosby tarafından geliştirilen sutyenin patenti alındı.

1918- I. Dünya Savaşı sonunda; Atatürk'ün "Geldikleri gibi giderler" dediği İtilaf Devletleri Donanması, İstanbul Boğazı'na demirledi.

1920- Milletler Cemiyeti'nin Cenevre'deki açılışına 41 ülkeden 5 bin temsilci katıldı.

1945- de Gaulle, Fransa Cumhurbaşkanı seçildi.

1960- Milli Birlik Komitesinin 14 üyesi, komiteden atıldı. Bu kişiler yurt dışına gönderildi.

1970- Suriye'de Hafız Esad darbe yaptı.

1976- BM Genel Kurulu, Kıbrıs'taki bütün yabancı askerlerin çekilmesini ve mültecilerin yerlerine dönmesini öngören tasarıyı kabul etti.

1983- YSK, 12 Eylül 1980'den sonra yapılan ilk seçimin kesin sonuçlarını açıkladı: ANAP 211, HP 117, MDP 71 milletvekili çıkardı.

1985- Kolombiya'da Nevado del Ruiz yanardağı patladı; 20 binden fazla kişi öldü.

1994- Ressam Nedim Günsur 70 yaşında öldü.

2006- Eski milletvekili Sedat Edip Bucak, hakkındaki beraat kararının bozulmasının ardından yargılandığı "Susurluk Davası" kapsamında, İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesince, 1 yıl 15 gün hapis cezasına çarptırıldı. Bucak'ın cezası ertelendi.

2007- Resmi ziyaret için Türkiye'ye gelen İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres ve Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas TBMM Genel Kurulunda konuştu.

2009- Radyo ve televizyonların farklı dil ve lehçedeki yayınlarında süre sınırlamasını kaldıran yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı.

14 Kasım

1517- Sadrazam Piri Mehmet Paşa öldü.

1526- Kanuni Sultan Süleyman, Orta Avrupa seferinden İstanbul'a döndü.

1900- Dr. Karl Land Steiner, üç ayrı kan grubunu belirledi.

1908- Einstein, Kuantum teorisinin sunumunu yaptı.

1950- Şair Orhan Veli, Ankara'da yol yapım çukuruna düştükten iki gün sonra İstanbul'da öldü.

1971- Sanat tarihçisi, ressam, tiyatro yazarı Celal Esat Arseven 96 yaşında öldü.

1976- Çayırhan Termik Santrali ve Kömür Üretim Tesislerinin temeli atıldı.

1984- Türk Milli Futbol Takımı, İnönü Stadı'nda İngiltere'ye 8-0 yenildi.

1985- Demokratik Sol Parti (DSP) kuruldu.

1989- "Gazete" gazetesi yazarı Kamil Başaran öldürüldü.

1992- Gazeteci Metin Soysal öldü.

1993- Naim Süleymanoğlu, Melbourne'deki Halter Şampiyonası'nda üç altın madalya kazandı.

1999- ABD Başkanı Bill Clinton, resmi ziyaret için Ankara'ya geldi.

2001- A Milli Futbol Takımı, Dünya Kupası Avrupa Elemeleri baraj mücadelesinde Avusturya'yı yenerek, 48 yıl aradan sonra Dünya Kupası finallerine katılma hakkı elde etti.

2005- Esenboğa Havalimanı iç hatlar terminali yandı.

2011- "Yoh Yoh" adlı türküyle ünlenen ve "diplomatik sanatçı" unvanıyla Türkiye'yi yurt dışında temsil eden ünlü sanatçı Esin Afşar, İstanbul'da lösemi tedavisi gördüğü hastanede 75 yaşında yaşamını yitirdi.

2012 - Yunanistan, İspanya, Portekiz ve İtalya başta olmak üzere Avrupa genelinde kemer sıkma önlemlerine karşı başlayan grev ve protesto dalgasında Belçika'da trenler durdu, binlerce protestocu Almanya Büyükelçiliği'ni yumurta yağmuruna tuttu. İspanya'da hükümetin yaptığı kesintileri protesto etmek için 24 saatlik genel greve yüz binlerce kişi katıldı.

15 Kasım

1638- Osmanlı ordusu Bağdat'ı kuşatmaya başladı.

1889- Brezilya'da monarşi devrildi ve cumhuriyet kuruldu.

1956- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) kuruldu.

1960- Nükleer silah taşıyan ilk denizaltı USS George Washington, Güney Carolina Charleston'da suya indirildi.

1967- Kıbrıs'ta üç Türk köyüne saldırarak işgal eden Rum tedhişçiler, 28 Türk'ü öldürdü, 200'ün üzerinde Türk kayboldu. Olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu, genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları ile durumu değerlendirdi.

1969- Washington DC'de çeyrek milyon kişi Vietnam Savaşı'na karşı gösteri yaptı.

1977- Türk atleti Veli Ballı, Pakistan'da yapılan Uluslararası Atletizm Yarışmaları'nda "Maraton" dalında birinci oldu.

1979- Yunan şilebi Evrenia ile Haydarpaşa mendireği açıklarında çarpışan Rumen tankeri İndependenta'nın infilak etmesi sonucu 51 Rumen denizci öldü.

1983- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi.

2003- İstanbul'da Neve Şalom ve Beth İsrael sinagoglarına cumartesi duası sırasında eş zamanlı intihar saldırılarında bulunuldu; 25 kişi öldü.

2005- Sanat Kurumu bu yılki Onur Ödülü'nü "Şu Çılgın Türkler" adlı kitabın yazarı Turgut Özakman'a verdi.

2008- G-20 ülkeleri liderleri, Washington'daki zirvede IMF ve Dünya Bankasında reform yapılması konusunda anlaştı.

2012 - Türkiye'nin ilk milli ana muharebe tankı "Altay"ın ilk prototipleri, Otokar'ın Sakarya'daki fabrikasında, Başbakan Erdoğan'ın katıldığı törenle tanıtıldı.

2012 - TBMM Genel Kurulu, "Muharrem iftarı" dolayısıyla ilk kez birleşime ara verdi. Meclis lokantalarında Muharrem orucu tutanlar için etsiz ve soğansız yemekler mönüye dahil edildi.

16 Kasım

1824- New York 5. Cadde iş dünyasına açıldı.

1869- Süveyş Kanalı açıldı.

1918- Macaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

1918- Bakü, Türk orduları tarafından tahliye edildi.

1922- İşgal Orduları Başkomutanı General Harrington'a yazıyla başvuran Padişah Vahdettin, İstanbul'da hayatını tehlikede gördüğünü ve İngiltere'ye sığınmak isteğini bildirdi.

1926- Hintli şair Tagore, İstanbul'a geldi.

1933- ABD ve Sovyetler Birliği, diplomatik ilişkileri başlattı.

1945- Nazi sırlarını taşıyan 88 Alman bilim adamı ABD'ye ulaştı.

1945- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu.

1948- "Sihirli halı" operasyonu başladı ve Yahudileri İsrail'e taşıyan ilk uçak Yemen'e indi.

1960- Amerikalı aktör Clark Gable 59 yaşında öldü.

1967- Rumlar, işgal ettikleri Türk köylerini boşalttı. TBMM konuyla ilgili gizli oturum yaptı.

1972- CHP'den ve milletvekilliğinden istifa eden İsmet İnönü, anayasanın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosunda yemin etti ve "İlk Tabii Senatör" olarak görevine başladı.

1974- Sosyolog ve halk bilimci Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu öldü.

1978- Türkiye'nin ilk film operatörü ve Atatürk'ün fotoğrafçısı Remzi Ar öldü.

1987- Yasa dışı TKP Genel Sekreteri Haydar Kutlu ile yurt dışında yaşayan TİP Genel Sekreteri Nihat Sargın Türkiye'ye geldi. Kutlu ve Sargın, Esenboğa Havaalanı'nda gözaltına alındı.

1993- Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Lenin Müzesi'ni kapattı.

2002- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül'ü hükümeti kurmakla görevlendirdi.

2005- Şair ve yazar Özdemir İnce, merkezi Lüksemburg'da bulunan Avrupa Şiir Akademisi sürekli üyeliğine seçildi.

2007- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İhya Balak, makamında silahla vurularak öldürüldü.

2011- Türkiye Futbol Federasyonu, A Milli Takım Teknik Direktörü Guus Hiddink'in sözleşmesinin feshedildiğini açıkladı. Yerine Abdullah Avcı getirildi.

17 Kasım

1558- İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth tahta çıktı.

1877- Rus birlikleri Kars'a saldırdı.

1913- Panama Kanalı'ndan ilk gemi geçiş yaptı.

1917- "Düşünen Adam" heykeli ile tanınan heykeltıraş August Rodin Fransa'da öldü.

1918- İngilizler, Bakü'yü işgal etti.

1922- Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet (Vahdettin) İstanbul'u terk etti.

1922- Abdülmecit halife oldu.

1924- İlk muhalefet partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu.

1967- TBMM ikinci kez yaptığı gizli oturumda, 18 saat 20 dakika Kıbrıs'taki son gelişmeleri görüştü.

1972- Türkiye'de ilk kadın partisi olan Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi kuruldu.

1982- Şair yazar, tiyatro oyuncusu ve eleştirmen Suat Taşer, İzmir'de 63 yaşında öldü.

1984- Tiyatro sanatçısı, şair Ercüment Behzat Lav 81 yaşında öldü.

1993- Güney Afrika siyasi liderleri, ırk ayrımına son veren yeni anayasayı kabul etti.

2006- Eski Rus ajanı Aleksandır Litvinenko, polonyum-210 ile zehirlendikten sonra Londra'da kaldırıldığı hastanede öldü. Litvinenko ile son görüşenlerden İtalyan akademisyen Mario Scaramella'da da 1 Aralık'ta aynı zehir saptandı.

2006- Macaristan ve dünya futbolunun efsane isimlerinden Ferenç Puşkaş 79 yaşında Budapeşte'de öldü.

2011- Başbakan Erdoğan, ABD'nin ünlü dergisi Time'ın 28 Kasım tarihli Avrupa, Asya ve Güney Pasifik baskılarında "Erdoğan'ın Yolu" başlığıyla kapak oldu.

2012 - Başbakan Erdoğan, Mısır temasları çerçevesinde, Mısır Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi ile görüştü. Mursi ile Türkiye-Mısır Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantısı'nın ardından ortak basın toplantı düzenleyen Erdoğan, Gazze'de ateşkesin sağlanmasını temenni ettiklerini söyledi. - Ankara

Kaynak: AA / Gündem