Hukukçular, ceza hukukundaki alternatif çözüm yollarının faydalarını anlattı

Hukukçular, ceza hukukundaki alternatif çözüm yollarıyla mahkemelerin iş yükünün azaltılabileceğini belirtti.

Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünce Ankara'da bir otelde "Ceza Hukukunda Alternatif Çözüm Yolları Sempozyumu" düzenlendi.

Sempozyumda akademisyenler, makul sürede adil yargılama yapabilmek için hangi farklı usullerin denenebileceğini tartıştı.

İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Ayşe Nuhoğlu, AA muhabirine, ceza hukukundaki alternatif çözüm yollarının ne gibi faydalar sağlayacağını anlattı.

Ceza hukukunda, cezalandırıcı ve onarıcı adalet olmak üzere iki farklı uygulama olduğunu belirten Nuhoğlu, onarıcı adalette mağdurun zararının tazmin edildiğini, ayrıca suç işleyen kişinin tekrar suç işlememesi için birtakım tedbirler getirildiğini söyledi.

Nuhoğlu, alternatif çözüm yollarının birinci faydasının onarıcı adalete hizmet etmesi olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu:

"Mesela, kamu davasının açılmasının ertelenmesinde, kişi eğer 3 yıldan az hapis cezasını gerektiren bir suçu işlediyse o kişi hakkında hemen ceza davası açılmıyor. Bazı yükümlülükler yüklenerek ceza davasının açılması erteleniyor. Suç işleyen kişi, bu yükümlülüklere uygun davranırsa hakkında ceza davası açılmıyor. Bu şekilde, hafif suç işlemiş kişinin sabıkalı olması, cezaevine girmesi, cezaevinin olumsuz koşullarından etkilenmesinin yolu da kapatılmış oluyor."

"Alternatif çözüm yolları yargının hızlandırılmasını sağlıyor"

Nuhoğlu, ceza hukukundaki alternatif çözüm yollarının ikinci faydasının da yargının hızlandırılması yönünde olduğunu aktardı.

Toplumda suç işleyenlerin cezasız kaldığı yönünde bir algı olduğunu ancak böyle bir şey olmadığını ifade eden Nuhoğlu, sadece yargılamanın uzun sürmesi sebebiyle toplumun o olayı unuttuğunu, bir süre sonra suç işleyenin cezalandırıldığını ve hakkında yaptırım uygulandığını anlattı.

Nuhoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İşte bu alternatif çözüm yollarında yargı hızlanıyor ve tabii ki cezasızlık algısı da ortadan kalkıyor. Bir de 'Geciken adalet, adalet değildir' diye bir söz var. Yargının bu şekilde hızlanması, adaletin gerçekleşmesine de hizmet ediyor. Öte yandan, alternatif çözüm metotlarının büyük bir kısmında olay daha savcının elindeyken uyuşmazlık çözüme kavuşturuluyor yani mahkemelere giden iş yükü azalıyor. Böylece mahkemeler, bütün mesailerini daha ağır suçların yargılamasına ayırıyorlar. Ağır suçların yargılaması da hızlanacak ve maddi gerçeğin daha iyi ortaya çıkması sağlanacak. Çünkü mahkemeler daha fazla zaman ayırabilecekler."

"Kısa süreli yargılama, tarafları tatmin edecek çözüm"

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Olgun Değirmenci de görünürde artan dosya sayıları ve uzayan yargılamalar olduğunu, bununla ilgili kısa süreli yargılamayı yapıp, tarafları tatmin edecek bir çözüme nasıl ulaşacaklarını tartıştıklarını kaydetti.

Ceza muhakemesinde öncelikle maddi, daha sonra da hukuki olayın çözülmesi gerektiğine işaret eden Değirmenci, "Maddi olayı başka yöntemler kullanarak çözebiliyorsanız onu yargılamaya taşımanıza gerek yoktur. Örneğin uzlaştırma gibi. Taraflar, maddi olayın ortadan kaldırılması ve karşılıklı olarak sulhe varmışlarsa bunu artık yargılamada tartışmanıza gerek yoktur." değerlendirmesinde bulundu.

Değirmenci, bugün dünyada, yargı organlarının önüne gelmeden sorunu çözmeye ilişkin eğilimlerin olduğuna dikkati çekerek, Türkiye'de buna örnek olarak soruşturmaya yer olmadığı kararları, uzlaştırma, ön ödeme, kamu davasının açılmasının ertelenmesi örneklerinin verilebileceğini dile getirdi.

Seri muhakeme ve basit yargılama

Diğer alternatif çözüm yöntemleri "seri muhakeme" ve "basit yargılama" usulüne ilişkin de bilgi veren Değirmenci, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Seri muhakemede savcı ve şüpheli arasında mutabakata dayalı maddi olayın çözümü söz konusudur. Maddi olay, mutabakata dayalı çözüldükten sonra onun hukuk normlarındaki konumuna göre bir yaptırım belirlenir ve mahkeme tarafından yaptırım doğrultusunda hüküm kurulduktan sonra olay bitirilir. Seri muhakeme usulünün en önemli avantajı, rızaya dayalı olması ve yargılama makamının önüne hiç gelmeden sorunun çözülmesidir. Basit yargılama usulünde ise ceza yargılamasında kovuşturma evresine geçmiş dosyaların mahkemenin duruşma yapmadan hükmünü verebilmesiyle ilgilidir. Basit yargılama usulünde adil yargılamanın sağlanması açısından en önemli düzenleme ise verilen hükme karşı sanığın veya diğer tarafların itiraz etmesi halinde genel yargılamaya dönülmesidir."