(TAHRAN) - Tahran'da esnaf ve tüccarlar, İran riyalinin rekor seviyede değer kaybetmesine tepki olarak sokaklara çıktı. Kötüleşen ekonomik koşullara karşı düzenlenen protestolar, üçüncü gününde dün bir dizi üniversiteye ve farklı kentlere de yayılırken, protestolarda İran'ın siyasi yönetimini hedef alan sloganlar da atılmaya başlandı.

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, protestolara karşılık esnaf ve meslek odası temsilcileriyle yaptığı görüşmede diyalog çağrısında bulundu ve ekonomik sıkıntıları hafifletmeye yönelik adımlar atılacağını söyledi. Öte yandan, Merkez Bankası Başkanı istifasını sundu.

Protestolar nedeniyle güvenlik güçleri kent merkezlerinde yoğun şekilde konuşlandırılırken, İranlı yetkililer protestocuları "İslam Cumhuriyeti'ne karşı harekete geçmemeleri" konusunda uyardı.

Protestolar nasıl başladı

Protestolar, İran riyalinin serbest piyasada sert biçimde değer kaybetmesiyle tetiklendi. Temmuz ayında bir milyon İran riyalinin altında olan dolar kuru, son aylarda giderek yükseldi. Kur, 28 Aralık Pazar günü 1 milyon 440 bin riyalin üzerine çıkarken, önceki hafta açıklanan resmi yıllık enflasyon oranı yüzde 52'nin üzerine çıktı.

Eylemler ilk olarak 28 Aralık'ta öğleden sonra, elektronik mağazalarının yoğun olduğu Tahran'daki Alaeddin Pasajı'nda başladı. İşletmeciler, artan maliyetler ve ekonomik daralma nedeniyle iş yerlerini kapattı. Ertesi gün protestolar, Tahran'daki Büyük Çarşı başta olmak üzere kentin diğer ticaret merkezlerine yayıldı. Üçüncü gününe dün giren protestolarda, çarşı esnafı birçok noktada kepenk kapattı.

Sosyal medyada paylaşılan görüntüler, eylemlerin İsfehan, Kerec, Kirmanşah, Meşhed ve Şiraz gibi kentlere de sıçradığını gösteriyor. Başkent Tahran'da İran Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Şehid Beheşti Üniversitesi ve Tahran Üniversitesi dahil olmak üzere birçok üniversitede de protesto gösterileri düzenlendi.

Sosyal medyaya yansıyan görüntülerde yüzlerce kişinin ekonomik zorluklara karşı sloganlar attığı, bazı videolarda ise doğrudan İslam Cumhuriyeti yönetimini hedef alan ve dini yönetime son verilmesini isteyen sloganlarla tepkilerin dile getirildiği görüldü.

Güvenlik güçlerinin Tahran merkezinde protestoculara biber gazıyla müdahale ettiği, bir videoda protestocuların güvenlik güçlerinden de destek istediği duyuldu.

Yönetimin tepkisi ne oldu

Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, önceki gece X hesabından yaptığı paylaşımda, "Halkın geçimi benim günlük kaygımdır" ifadelerini kullandı. Reformist kimliğiyle bilinen Pezeşkiyan, para ve bankacılık sisteminde reform için "temel adımların" gündemde olduğunu vurguladı. Cumhurbaşkanı ayrıca İran İçişleri Bakanlığı'na, protestocuların "meşru taleplerinin temsilcileriyle diyalog yoluyla dinlenmesi" talimatını verdiğini söyledi.

Pezeşkiyan dün de, esnaf ve meslek odası temsilcileriyle bir araya geldi. Görüşmenin ardından hükümet ile Meclis'in, ekonomik sorunları hafifletmeye yönelik "dört temel karar" üzerinde uzlaştığını açıkladı.

Hükümet, bugün de 'aşırı soğuk hava koşulları' gerekçesiyle İran'ın 31 eyaletinin büyük bölümünde tatil ilan etti.

İran Merkez Bankası Başkanı Muhammed Rıza Ferzin'in istifa ettiği yönünde önceki gün söylentiler yayılmaya başladı. İran merkezli yarı resmi Mehr Haber Ajansı, Merkez Bankası içindeki kaynaklara dayandırdığı haberinde Ferzin'in istifa ettiği iddialarını yalanladı. Kafa karışıklığını artıran bir başka gelişme, Cumhurbaşkanlığı İletişim Ofisi'nden bir yetkilinin, eski Merkez Bankası Başkanı Abdülnasır Hemmati'nin Ferzin'in yerine atanacağını öne sürmesi oldu. Bu iddia aynı günün (pazartesi) ilerleyen saatlerinde resmi haber ajansı IRNA tarafından da doğrulandı. Haberde, Hemmati'nin 31 Aralık'ta (bugün) resmen göreve başlayacağı belirtildi.

Öte yandan, İran İçişleri Bakan Yardımcısı Ali Ekber Purcemşidian, özellikle esnaf ve tüccarlara, "düşmanların söylemlerinin etkisi altına girmemeleri" çağrısında bulundu. Purcemşidian, İran'ın hasımlarının "mevcut durumu fırsata çevirmeye çalıştığını" savundu.

İran'ın Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhseni Ejei ise "ekonomik düzeni ya da halkın geçimini bozan" kişi ya da grupların, siyasi bir amaç taşımasalar bile yargı önüne çıkarılacağını ifade etti.

Reformist siyasetçiler ise yetkililere protestocuların taleplerine kulak verilmesi çağrısında bulundu. Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Ali Abtahi, "İnsanlar sokağa çıkmadan önce gerekli değişiklikler yapılabilirdi" dedi.