Sıfırların Değeri Sıfır mı

Amerikan yaşamında rakamların ayrı yeri var. Çalışma başvurusu için gittiği şirkette ne iş yapacağından önce maaşını öğrenmek isteyenler bu ülkede garipsenmiyor. Satın almaya hazırlandığı evin yüzölçümü, mutfaktaki buzdolabının metrekaresi, arabasının beygir gücü, dijital kameralarda, I-Pod'larda ölçütler, hepsinin üstünde kazançları, banka hesaplarında paraları hep rakam içerikli. Sayılarla aşk yaşıyor Amerika'lı. İnsanların rakam düşkünlüğünü loto, eyalet piyangoları gibi astronomik meblağlarda kazanç sağlayan talih oyunlarına harcadıkları paraya bakılarak anlamak yeterli.

Lider ülkede tüm sistemler rakam üzerine kurulu. Amerika karşı çıkılması kolay olmayan gücünü sosyal, ekonomik ve siyaset düzeninin temelindeki rakam cümbüşünden alıyor. Oysa son aylarda olup-bitenler  güç, kuvvet, itibar kaynağı rakamların beklenmedik koşullarda toplum hayatını nasıl anide karartabileceğini göz önüne seriyor. Yüksek faizli ipoteklerini ödeyemedikleri için konutları haczedilen aileleri takiben bankaların, finans şirketlerinin zincirleme iflaslarını, kapanan irili-ufaklı işyerlerini, başgösteren yoğun işsizliği düşünün. Peki nerede Amerika'lıların mutlulukla eşlendirdiği bol haneli rakamlar?

Uzakta değil ama şimdilerde uzanıp, erişmek kolay değil. Ülke ekonomik çöküş tehlikesiyle karşı karşıya. Başkan Obama kabinesi iş-ticaret hayatını canlandırmak için likit para ihtiyacındaki bankalara 350 milyar doları aşkın taze para pompaladı. Bu kurumlardan finans aleminin dev yatırım bankası Merrill Lynch 2008 yılını 27 milyar dolar zararla kapadı. Bank of America zor durumuna rağmen iyi bir yatırım gördüğü Merrill'i satın aldı. Satış anlaşması imzalanmadan bir kaç hafta önce Merrill'in baş yöneticileri 39 bin çalışanı olan şirkette 700 kişiye milyon doları aşkın ikramiye dağıttı.3.6 milyar dolar toplam primlerin 121 milyonunu dört kişi paylaştı. 149 işçiye 858 milyon dolar ödendi.

Ne güzel iş değil mi? 30 milyara yakın zarar edip iflas eşiğine gelen dev bankayı bir diğer banka satın alarak 39 bin personelini işsizlikten kurtarıyor. Ama baş yöneticileri geçen yılı sanki karla kapatmış gibi ikramiye yağmurunu tutuyor gözde adamlarını. Yeni patronları da Merrill'in en iyi iş çıkaran simsarlarına yüksek primi onaylıyor. Nasıl olsa batan şirket işçisini milyoner yapacak para devletin kasasından çıkacak. Sokaktaki insanın cebinden. Zarar faturasını üslenen Obama yönetimi populist bir gösteri yaparak büyük şirketlerin baş yöneticilerinin maaş tavanının yılda 500 bin dolarla sınırlandırılmasını istedi.

Tüm bu rakamlar bol haneli, bol sıfırlı. Sıfırların değeri sıfır mı? Hayır. Bu sıfırlar başka. Amerikalılar alışık bol haneli rakamlara, hele yanyana, üçer dizili sıfırlara. Yakın tarihindeki harcamalar şöyle: Türkiye'nin de içinde bulunduğu 'Avrupa'nın Kalkınma Planı' (Marshall Planı) 115 milyar dolar( bugünün parasıyla). Başkan Jefferson'un Fransızlardan satın aldığı güney toprakları 'Louisiana Purchase 217 milyar, Rusya'ya karşı Ay Yarışı 237 milyar dolar, Kore Harbi 545 milyar, Wall Street'i çökerten ekonomik kriz 500 milyar,  Irak işgali 597 milyar,  İkinci Dünya Harbi 3.6 trilyon dolar.

Peki, ya süregelen 2008 krizi? Finans uzmanları, ekonomistler piyasanın canlanması, iş imkanları oluşturulması, insanların yeniden borsalara güven duyması için 2-3 trilyon dolar gerektiğini öne sürüyorlar. Amerikalılar gibi sayılara aşinalığım yok. Üç trilyonu liramızla çarparsam çıkacak bol sıfırlı rakamın rakamın Türkçe karşılığını bilmiyorum.

Haberler