Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) para politikası değişikliğine gitmesinin ardından küresel piyasalar Fed’in sözlü yönlendirmelerini takip etmiş, “kayda değer” ve “sabırlı” ifadeleri ile yön bulmaya çalışmıştı. Fed’in sıkı para politikasına geçişte ekonomik aktivitelerini genişleyici para politikasına hazırlarken istihdam ve enflasyon datalarına dikkat çekmişti. Bilindiği üzere kısaca Fed’in faiz artırımı için koyduğu iki hedef bulunuyor ve bunlar, enflasyonunun %2’lik hedefine doğru harekete başladığını ikna eden yükseliş ve %5,2 – %5,0 aralığında bir işsizlik oranı. Enflasyon şimdilik hedefinden uzak görünüyor ve bunda düşük petrol fiyatı ve yüksek dolar seviyesinin enflasyon üzerinde aşağı yönde baskı yaratması gösterilebilir. Ancak bu etkenlerin geçici olduğunu Fed sürekli ifade ediyor. Nitekim Fed’in 2015 yılı PCE enflasyon hedefi %0.4 iken 2016 yılı için bu projeksiyon %1.7 seviyesinde bulunuyor. Başka deyişle Fed 2016 yılında enflasyonda enerjinin etkisinin gitmesiyle bir sıçrama bekliyor. İşsizlik oranı ise şu an %5.1 seviyesinde ve buna göre Fed’in hedefini bulmuş durumda. Şimdi gelelim asıl değerlendirmek istediğim konu olan istihdam rakamlarına…

ABD’de Temmuz ayından bu yana istihdam datalarında yavaşlama görülüyor. Ancak Ocak - Eylül ayları arasında ortalama istihdam 214 bine işaret ediyor. Bu yüzden tarım dışı istihdam son aylarda zayıf gelmesine karşın Fed’in istihdam piyasasına yönelik ılımlı açıklamalarını destekliyor.

ADP ılımlı görünüm sergiledi.

Buna göre en son açıklanan Eylül ayı ADP özel sektör istihdam değişimi 180K kişi beklentiye paralel olarak 182K kişi düzeyinde açıklandı. Verinin içeriğinde hizmet sağlayıcılarının 158K kişi, üretim sektöründe de 24K kişi istihdam oluşturmuş durumda. İşletmelerde ise küçük çaplı işletmelerin Ekim ayında 90K kişiye istihdam sağladığı, orta çaptaki işletmelerin 63K kişi istihdama katılım sağladığını ve 500 kişi üzerinde çalışana sahip olan işletmelerde 29K kişi artış yaşandı. Eylül ayında işletmelerin istihdama katılım sağladığı kişi sayısı sırasıyla 37K, 56K, 106K düzeyindeydi.

Genelde ADP özel istihdam değişimi tarım dışı istihdamın öncü göstergesi olarak bilinir. Ancak yandaki tablodan da anlaşılacağı üzere ADP değişimi çok çok güçlü değil ve son 1.5 seneye bakıldığında tarım dışı istihdam verisi ile aralarındaki güçlü korelasyon görüldüğünü söylemek zor. Bu yüzden Cuma günü açıklanacak tarım dışı istihdam verisi için ADP’ye bakarak yorum yapmak oldukça güç. Ancak Açıklanan datalar son Fed toplantısından önce alacağımız önemli istihdam rakamları. Bu yüzden verilerin etkileşimi paritelerin seyri ve piyasa algılaması açısından oldukça önemli olacak.

Gelişen ülke para birimleri istihdam datasına hassas

Eylül ayına ait istihdam verisinin 203 bin olan beklentisinin oldukça altında 142 bin gelmesinin ardından gelişen ülke para birimlerinde dolara karşı değerlenme görmüştük. Bu tepkiyle birlikte Rusya Rublesi, Brezilya Reali, Endonezya Rupisi, Hindistan Rupisi, Güney Afrika Randı ve Türk Lirası dolara karşı zaman zaman dalgalanma yaşasa da genel görünümde değer kazandı. Bu bakışla cuma günü açıklanacak Ekim ayı tarım dışı istihdam datası sadece Fed tarafında değil GOP’lar üzerinde de oldukça önemli. Eylül ayı datasının ardından GOP’lar üzerine esen olumlu havadan Lira ve dolayısıyla endekste pozitif yönde yararlanmıştı. 5 Eylül’de dolar/tl 3,03 seviyesinden seçimden önceki sürece kadar 2,87 seviyesine kadar gevşedi. Hatta Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı M. Draghi’nin ek teşvike yönelik açıklamalarını katarsak 2,85 seviyesini gördü. Sonrasında 2.7580 seviyesine kadar gerilese de bunda seçim sonuçlarının etkisi büyük. Endekse bakacak olursak. Kurdaki geri çekilmeden faydalanarak 74 bin seviyesinden 81 bin seviyesine kadar yükselişe geçti. Tabi ki tamamıyla tek bir dinamiğe bağlamak doğru olmaz. Seçim sonuçlarının ardından 83800 seviyesine kadar yükselmiş olsa da seçimin ardından Fed etkisini tekrar hissetmeye başladık.

Son söz

Diğer yandan, Fed geçen hafta gerçekleştirdiği FOMC toplantısında faiz artırımı için Aralık ayında ciddi bir değerlendirme yapacağının işaretini vermişti. Buna ek olarak dün Fed Başkanı Yellen’ın Aralık ayını tekrar öne çıkaran söylemleri, Fed’in piyasalarda Aralık ayına yönelik algıyı kaybetmek istemediğini gösteriyor. Bu bakımdan Cuma günü alacağımız veri algılamalar için oldukça önemli. Bu nedenle Cuma günü açıklanacak ABD istihdam verisi haftanın en kritik datası olacak gibi görünüyor. Cuma günü alacağımız Ekim ayı istihdam datasının piyasada oluşan beklentisi 180 bin düzeyinde. Eğer veri beklenti yönünde veya üzerinde gelmesi durumunda piyasalarda Aralık ayında faiz artırımına yönelik algılamaları güçlendirebilir ve bu GOP para birimleri için negatif etkiler yaratabilir. Aksi durumda ise yani beklentinin altında bir veri gelmesi durumunda ise piyasalar bir süre nefeslenebilir ve Aralık ayına kadar oluşan boşlukta yani Kasım ayını sınırlı da olsa ılımlı bir şekilde geçirebiliriz.