Beş Aylık Cari Açık 21.5 Milyar Dolar(3) -Sermaye Girişi Azaldı, Borçlanma Arttı

Yılın ilk beş ayında Türkiye'ye yönelik net doğrudan yabancı sermaye girişleri geçen yılın yarı düzeyine bile ulaşmazken, portföy yatırımlarında ise çıkış yaşandı. Buna karşılık cari işlemler açığı büyük oranda, ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan "diğer yatırımlar" kalemindeki girişlerle finanse edildi.

Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi verilerine göre Ocak-Mayıs döneminde finans hesaplarında gerçekleşen toplam net sermaye girişi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 93,3 artarak 21 milyar 947 milyon dolar oldu.

-DOĞRUDAN YATIRIMLAR HIZ KESTİ

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren net yatırımlar, yüzde 45,5 azalarak 6.053 milyon ABD dolara geriledi. Geçen yılın aynı döneminde söz konusu net yatırım tutarı 11 milyar 107 milyon dolar olmuştu. Bu kapsamda yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımları yüzde 15,5 azalarak 1 milyar 23 milyon dolara geriledi. Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından net 30 milyon dolar kredi kullandı.

Yurt içinde yerleşik kişilerin geçen yıl ilk beş ayda 1 milyar 482 milyon dolar olan yurt dışında yaptıkları net yatırım tutarı ise bu yıl aynı dönemde 1 milyar 663 milyon dolara yükseldi. Bu gelişmeler sonucunda, doğrudan yatırımlar kaleminde beş ayda gerçekleşen net sermaye girişi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 54,4 azalarak 4 milyar 390 milyon dolara geriledi.

-PORTFÖY YATIRIMLARINDA NET ÇIKIŞ YAŞANDI

Geçen yıl Ocak-Mayıs döneminde 7 milyar 14 milyon ABD doları net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında bu yılın aynı döneminde ise 1 milyar 95 milyon dolar tutarında net çıkış gerçekleşti.

Yurt içinde yerleşik kişilerin geçen yıl ilk beş ayda net 748 milyon dolar olan yurt dışında menkul değer alım-satımları bu yıl aynı dönemde 74 milyon dolarda kaldı.

Genel Hükümet, Mayıs ayında yeni tahvil ihracı veya geri ödemesinde bulunmadı; böylece ilk dört ay itibariyle 866 milyon dolar olarak gerçekleşen net geri ödeme tutarı değişmedi.

Yurt dışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında bu yılın Mayıs ayındaki 1 milyar 507 milyon dolar tutarındaki net alımla birlikte Ocak-Mayıs 2008 döneminde toplam 927 milyon dolar net alım gerçekleştirdi. Öte yandan, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında bu yılın Mayıs ayında yapılan 316 milyon dolar tutarındaki net alıma rağmen Ocak-Mayıs döneminde yurt dışı yerleşiklerce toplam 1 miyar 82 milyon dolar tutarında net satım gerçekleştirdiği belirlendi.

-DIĞER YATIRIMLAR

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan "diğer yatırımlar" kaleminde geçen yılın Ocak-Mayıs döneminde 190 milyon dolar net çıkış yaşanırken, bu yılın aynı döneminde 17 milyar 563 milyon dolar net giriş oldu.

Ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurt dışına açılan kredilerle ilgili olarak, geçen yılın ilk beş ayında 429 milyon dolar tutarında net kredi açılmışken, bu yılın ilk beş aylık döneminde açılan net kredi miktarı 1 milyar 470 milyon dolar oldu. Öte yandan, nakit kredilerde geçen yılın ilk beş ayında 76 milyon dolar net geri ödeme gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde yurt dışı yerleşiklere 382 milyon dolar tutarında net kredi açıldı.

Bankaların yurt dışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, geçen yıl Ocak-Mayıs döneminde 7 milyar 357 milyon dolar artmıştı. Bu yıl aynı dönemde ise 4 milyar 718 milyon dolarlık bir artış gerçekleşti.

Geçen yıl Ocak-Mayıs döneminde 7 milyar 520 milyon dolar artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde bu yılın aynı döneminde 24 milyar 133 milyon dolar artış oldu. İthalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde Ocak-Mayıs döneminde 3 milyar 200 milyon dolar net kullanım kaydedildi. Bu kalemde geçen yılın aynı döneminde 1 milyar 487 milyon doları net kullanım gerçekleşmişti.

Uluslararası Para Fonu kredileriyle ilgili olarak Genel Hükümet, Mayıs ayında gerçekleşen 3 milyar 649 milyon dolar kullanım ve 204 milyon dolar geri ödeme ile birlikte Ocak-Mayıs döneminde 2 milyar 882 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi.

Beş aylık dönemde yurt dışı piyasalar ve diğer uluslar arası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak net 663 milyon dolar geri ödemede bulunuldu.

2007 yılının Ocak-Mayıs dönemiyle karşılaştırıldığında, bankacılık sektörünün yurt dışından sağladığı net kredi miktarı yüzde 3.5 azalarak 3 milyar 1 milyon dolar olurken, diğer sektörlerin sağladığı net kredi miktarı yüzde 22,3 artarak 13 milyar 478 milyon dolara ulaştı.

Yurt dışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurt içinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, geçen yılın Ocak-Mayıs döneminde 5 miyar 741 milyon dolar net çıkış yaşanırken, bu yılın aynı döneminde 2 milyar 135 milyon dolar tutarında net giriş gözlemlendi. Bu dönemde yurt dışı bankaların yurt içinde tuttukları net mevduat tutarı 2 milyar 517 milyon dolar arttı.

2007 yılının Ocak-Mayıs döneminde 5 milyar 94 milyon doları artan resmi rezervler, bu yılın aynı döneminde 1 milyar 89 milyon dolar azalış gösterdi.

/**

Ödemeler dengesi (Ocak-Mayıs;Milyon dolar)

2007 2008 Değ.(%)

CARİ İŞLEMLER HESABI -16.157 -21.541 33,3

DIŞ TİCARET DENGESİ -16.507 -22.036 33,5

HİZMETLER DENGESİ 2.711 3.054 12,7

GELİR DENGESİ -3.014 -3.346 11,0

CARİ TRANSFERLER 653 787 20,5

SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI 11.355 21.947 93,3

Doğrudan Yatırımlar 9.625 4.390 -54,4

Portföy Yatırımları 7.014 -1.095 -115,6