Karbon ayak izi: Birçok lider COP26'ya özel jetleriyle katıldı, bıraktıkları karbon ayak izi ne boyutta?

Dünyanın dört bir yanından liderler ve delegeler, iklim krizine ilişkin sorunlar ve çözümlerin ele alındığı COP26 zirvesi için İskoçya'da. Ama zirve için yapılan seyahatler ise eleştiri konusu oldu.

Özellikle de dünya liderleri ve delegelerin özel jetleriyle zirveye katılmasına eleştiriler yöneltildi. Peki özel jetlerin karbon ayak izi ve çevresel etkileri ne boyutta? Liderler bu etkiyi azaltmak için ne yapabilirlerdi ?

Glasgow'a kaç özel jet geldi?

Uçuşları takip eden FlightRadar24'e göre 27 Ekim'den bu yana İskoçya'nın Glasgow, Prestwick ve Edinburgh havalimanlarına hareket eden ve ticari olmayan uçuşların sayısı yaklaşık 182 idi.

Bu, hesaplamanın yapıldığı tarihten altı gün öncesine göre uçuş sayılarının iki katına çıktığı anlamına geliyor. Kargo ve yolcu uçakları ile ABD Başkanı Biden'ın Air Force One gibi ulusal charter uçakları bu hesaplamaya dahil değil.

Uçuş analitiği şirketi Cirium'un BBC'ye aktardığına göre 1 Kasım'a kadarki dört gün içinde Glasgow ve çevresine iniş yapan özel jetler ya da VIP uçuşların sayısı 76 idi.

Özel jetle yolculuk yapmanın karbon ayak izi nedir?

Uçuşlardan kaynaklanan sera gazı salımlarının büyük bir bölümünü fosil yakıtların kullanılmasından ortaya çıkan karbondioksit (CO2) oluşturuyor. Bu da küresel ısınmaya katkıda bulunuyor.

Uçuşlar, kilometre başına yapılan karbon salımında, diğer ulaşım yöntemlerine göre en kötü seçenek. Ancak uçakların büyüklüğü, dolululuk oranları ve verimliliğine göre de uçuşların karbon salımları arasında belirgin farklar bulunuyor.

Özel jetler genellikler yolcu başına ticari uçuşlardan çok daha fazla karbon salımına sebep oluyor.

Lider başına, tek bir uçuş için 1.5 tonluk salım

Özel jetlerin oldukça farklı modelleri var ancak Cessna Citation XLS modeli, en popülerlerinden biri ve bir saatte ortalama 1,023 litre jet yakıtı tüketiyor.

COP26'ya katılan liderlerin bazılarının yaptığı gibi Roma'dan Glasgow'a bir seyahat yaklaşık 2 saat 45 dakika sürüyor. Yani bu yolculuk için 2,813 litre jet yakıtı gerekiyor.

İngiltere'nin Enerji İş, Enerji ve Endüstriyel Strateji Bakanlığı (BEIS) verilerine göre her bir uçuşun yakıt tüketimi, 2.52 kg karbondioksit salımına sebep oluyor. Bu da söz konusu özel jet uçuşunda 7.1 ton karbondioksit salımı yapıldığı anlamına geliyor.

BEIS, ''azami iklim etkisinin ölçülebilmesi için'', karbon salımlarının 1.9 ile çarpılmasını öneriyor. Bunun sebebi uçakların karbondioksit dışındaki diğer salımlarını da kapsama almak. Bu yüzden özel jetle yapılan bir uçuşun sebep olduğu salım toplam 13.5 ton karbondioksit eşdeğerine yükseliyor. Uçakların 9 kişilik kapasitesi olduğu düşünüldüğünde her bir yolcu bu yolculuk süresince 1.5 tonluk salım yapıyor.

Liderler yolcu uçaklarıyla seyahat etselerdi salımları nasıl değişecekti?

Liderler Roma'dan Glasgow'a yolcu uçaklarıyla seyahat etselerdi her birinin bu yolculuk için salımı çeyrek tona düşecekti. Çünkü ticari uçaklar jet uçaklara göre saat başına daha fazla yakıt tüketmesine rağmen, daha fazla yolcu taşıma kapasiteleri olduğu için kişi başına daha az salıma sebep oluyorlar.

Oxford Üniversitesi'nden karbonsuzlaşma alanında uzman Dr Debbie Hopkins, "Uçakların kalkış ve inişleri sırasında, ne kadar insan taşıdığından bağımsız olarak, büyük miktarlarda yakıt tüketiliyor. Ticari uçaklar, halihazırda çevreyi fazlasıyla kitleten bir ulaşım aracıyken, özel jetlerle durum daha da kötüleşiyor" diyor.

Liderler neden yüz yüze görüşüyorlar?

Nisan ayından ABD Başkanı Joe Biden, dünya liderlerinin katıldığı sanal bir iklim zirvesi düzenlemişti. Ancak zirvede yüz yüze görüşmelerin değeri de konu olmuştu.

Zirveye katılan Sierra Leone cumhurbaşkanı: 'Uzun bir yolculuk yaptım çünkü orada olmak zorundayım. Sierra Leone'nin karşılaştığı çevresel güçlüklerden bahsediyoruz ancak oraya gelmezsen bunları nereden bilecekler?''demişti.

Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı Sekreteri Liz Truss bu gibi toplantılarda anlaşmaları sonuçlandırmak için yüz yüze görüşmelere ihtiyaç olduğunu belirtmişti.

G20 neden Roma'da düzenlendi?

Sosyal medyada sıklıkla sorun bir diğer soru da G20 zirvesinin COP26'dan hemen önce neden Roma'da düzenlendiği. G20 dünyanın büyük ekonomileri ve Avrupa Birliği'nden oluşan bir grup ve yılda bir kez, o yıl gruba başkanlık yapan ülkenin ev sahipliğine toplanıyor.

COP26 ertelenmeyip Kasım 2020'de düzenlenebilseydi, G20 zirvesi Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde toplanacaktı.