Nesli tükendi dendi Batman'da ortaya çıktı

Nesli tükendi dendi Batman'da ortaya çıktı

RİZE Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Cüneyt Kaya ve Arş. Gör. Dr. Münevver Oral yarım asırdır kayıp olan ve Dünya'nın en çok aranan 10 balık türünden biri olan Batman bantlı çöpçü balığını buldu.

Dünyanın en küçük balık türlerinden biri olup maksimum standart boyu 3.6 santimetre olan Batman bantlı çöpçü balığı (Paraschistura chrysicristinae) IUCN (Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) tarafından kırmızı listeye alınarak neslinin tükendiğine inanılıyordu. Shoal adlı Doğa Koruma Örgütü tarafından dünyanın en çok aranan 10 balık türü arasına yer alan Batman bantlı çöpçü balığının RTEÜ'lü akademisyenler tarafından Batman ve Diyarbakır illerinde bulunan iki farklı akarsuda yeniden keşfi bilim dünyasında oldukça dikkat çekti.

Batman bantlı çöpçü balığı hakkında bilgi veren Doç. Dr. Cüneyt Kaya "Teodor T. Nalbant tarafından tanımlanarak isimlendirilmiştir. Bu tanımlama 1974 yılında Prof. Dr. Ali Kelle tarafından Batman Suyu ve Ambar Çayı'ndan toplanmış 4 birey ile yapılmıştır. Bilinen en büyük boyu 36 mm'dir. 47 yıl önce tespit edilen bu örneklere bir daha rastlanılmamıştır. Bu türün tekrar bulunabilmesiyle ilgili Türk ve yabancı bilim insanları çeşitli girişimlerde bulunmuş olsalar da bu çabalar sonuçsuz kalmıştır" dedi.

Batman bantlı çöpçü balığının dünyada en çok aranan 10 tür arasında olduğunun altını çizen Kaya "Batman bantlı çöpçü balığı, 'Shoal' adlı organizasyon tarafından risk altında olan ve Dünyada en çok aranan 10 balık türü arasına alınmıştır. 'Shoal' yetkililerinin bu türün bulunmasıyla ilgili bana ulaşmalarından oldukça mutlu olmuş ve heyecanlanmıştım. Nihayet ilk fırsatta mesai arkadaşım Dr. Münevver Oral ile Batman Barajı'nın giriş suları olan iki farklı akarsuda bir saha çalışması gerçekleştirdik" ifadelerini kullandı.

Balık türünü bulduktan sonra emin olmak için Batman bantlı çöpçü balığının çizimlerine baktığında tarifsiz bir mutluluk yaşadığını ifade eden Kaya "Araştırma sırasında yakaladığım bazı çöpçü balıklarını ilk defa görmüştüm. Bölgede 12 yıldır aktif olarak çalıştığım için bu balıkların farklı olduğunu anlamakta zorlanmadım. 12 yıllık saha çalışması tecrübelerim süresince Paraschistura cinsini hiç görmemiştim. Batman bantlı çöpçü balığı Türkiye'deki Paraschistura cinsine ait tek türdür. Bu nedenle, Sarım Deresi'ndeki örnekleme sırasında yakaladığım çöpçü balıklarının daha önce gördüklerimden farklı olduğunu anlamama rağmen hangi cinse ait bir tür olduğunu hemen anlayamamıştım. Çünkü türün karakteristik özelliği olan dikey bantları, yakalandıktan kısa süre sonra stresten dolayı kaybolmuştu. Deredeki çalışmanın sonlarına doğru yakaladığım son bireyde belirgin bantları görünce çok heyecanlandım. Hemen laptopumu açıp Batman bantlı çöpçü balığının orijinal çizimine baktım ve o tarifi zor olan mutluluğu yaşadım. Dünyada en çok aranan 10 balık türünden birini buluştuk" şeklinde konuştu.

Hedeflerinin bulunan türün yeniden tanımlanmasını yapmak olduğunu kaydeden Kaya "Şimdiki hedefimiz bu yeniden keşfedilen türün güncel karakterlerle yeniden detaylı tanımlamasını yapmak ve bu türü korumak için çalışmalara başlamaktır" dedi.

Arş. Gör. Dr. Münevver Oral ise "Yaklaşık yarım asırdır kayıp olan ve aynı zaman dünyanın en fazla aranan 10 balık listesinde yer alan ülkemizin iç sularında bulmanın ve bu türe ait ilk DNA verisinin de gen banka teslim edecek olan araştırmacılardan olmanın heyecan ve gururunu yaşıyoruz. Böylesine bir çalışmana yer almak daha önce çalışılmış ama elinde hiç örnekleri bulunmayan bir türün genetik verilerini ilk defa bizim gen bankasına kazandıracağımız çalışmada yer almaktan çok mutlu ve gururluyuz" şeklinde konuştu.