Petrol Arama Ruhsatlarının Süresi Karada 5 Yıl, Denizde 8 Yıl Olacak

Arama ruhsatları kara ve deniz olmak üzere iki bölgede verilecek. Kıyı çizgisi iki bölgenin doğal sınırını oluşturacak. Ruhsat süreleri karalarda 5, denizlerde ise 8 yıl olacak. Bu süreler ruhsatlardaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla uzatılabilecek. İşletme ruhsatı sahanın rezerv, ekonomik ömrü, üretim programı ve verilecek iş ve yatırım programı dikkate alınarak yirmi yıl için verilecek. İşletmecinin ruhsat alanında üretimini mücbir sebepler dışında kesintisiz olarak sürdürmesi esas olacak. İşletme ruhsatında ekonomik olarak üretimin devam etmesi ve hak sahibi tarafından verilecek üretim programının uygun görülmesi halinde ruhsat süresi onar yılı geçmemek üzere iki kez uzatılabilecek.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın Türk Petrol Kanunu Uygulama Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik, 30 Mayıs 2013 tarihli ve 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu'nun uygulanması ile ilgili usul ve esasları düzenlemeyi amaçlıyor. Yönetmelik, petrol arama ve işletme ruhsatı, araştırma izni işlemlerine yönelik; görev, yetki, hak ve yükümlülüklere, başvurulara, ruhsatlandırmaya, tescil ve ilana, raporlara, saha verilerinin toplanmasına arşivlenmesine ve pazarlanmasına, petrol haklarının devrine, teminatlara, devlet hissesine, kullanma hakkına, tesislerin kaldırılmasına, vergilendirmeye, iktisadi kıymetlere, sermaye ve kâr transferine, malzeme ithalat ve ihracatına, Genel Müdürlüğe yapılacak bildirimlere, mali yeterlilik, iş ve yatırım programı değerlendirme kriterlerine, faaliyetlerin incelenmesi ve denetlenmesine, Kanunun uygulanmasıyla ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esasları kapsıyor.

Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Kanun'un uygulanmasından sorumlu olacak. Kanun ve bu Yönetmeliğe göre yapılması gereken her türlü tebliğ, ilan ve tescil işlerini yapacak.

-PETROL HAKKI SAHİBİNİN YAPACAĞI BAŞVURULAR-

Kanunda öngörülen bir hakkın kazanılması için 492 sayılı Harçlar Kanununa göre belirlenen gerekli başvuru harcı yatırılarak başvuru yapılması gerekecek. Kanunda öngörülen bir hakkın edinilmesinden sonra, araştırma izni, arama ve işletme ruhsatı başvuruları ile mevcut ruhsatlara ilişkin; süre uzatımları, hisse devri, hak tesisi, kamulaştırma ve kullanma hakkı, saha terk, kısmi terk, sahaya ilave hususlarında Genel Müdürlüğe dilekçe ve gerekli formları doldurarak başvuracak.

Kara ve karasuları içi arama ruhsat sahasına yapılacak kısmi terk veya ilaveler aynı 1/50.000 ölçekli pafta içinde kalmak şartıyla 1/25.000 ölçekli pafta bazında yapılacak. Münhasır ekonomik bölge sınırları içinde arama ruhsat sahasına yapılacak kısmi terk veya ilaveler bir derecelik alan içinde kalmak şartıyla 1/100.000 ölçekli pafta bazında hazırlanacak. İşletme ruhsatına yapılacak olan kısmi terk ve ilaveler 1/50.000 ölçekli pafta içerisinde kalmak şartıyla 1/25.000 ölçekli paftalar içinde doğu-batı, kuzey-güney yönünde dörtkenardan oluşacak şekilde yapılacak.

-İNCELEME VE DEĞERLENDİRME-

Arama ruhsatının alınması için açık bir sahaya yapılan ilk başvurunun kapsadığı alan Resmî Gazete'de ilan edilecek. Bu başvuru ve aynı sahayı tamamen kapsayan diğer başvurulara ilişkin iş ve yatırım programları en geç doksanıncı gün mesai bitimine kadar kapalı zarfta Genel Müdürlüğe verilecek. Genel Müdürlüğe verilen iş ve yatırım programları bu süre zarfında gizli tutulacak. İş ve yatırım programlarına ilişkin zarf başvuru sahibinin katılımıyla açılır ve tutanağa bağlanacak. Bu süre içerisinde aynı arazi parçasını kısmen kapsayan arama ruhsatı başvuruları ile doksan günden sonra aynı sahaya yapılan başvurular değerlendirmeye alınmayacak. Genel Müdürlükçe mevzuata uygun olarak eksiksiz yapıldığı saptanan başvurular incelemeye alınacak. Başvurularda öncelikle ruhsat sahasında taahhüt edilen iş ve yatırım programı ve bu programın yıllar bazında gerçekleştirme planı dikkate alınacak. Verilen iş ve yatırım programının petrol endüstrisinin gereklerine uygunluğu aranır. Başvurunun değerlendirilmesinde şirketin; mali gücü, teknik kapasitesi, insan kaynakları yeterliliği, sektördeki tecrübesi, varsa faaliyet gösterilen diğer sektörlerdeki başarısı dikkate alınacak.

Aynı sahaya birden fazla başvuru yapılması durumunda verilen iş ve yatırım programının bu Kanunda öngörülen amaçlara uygunluğu göz önünde bulundurulacak. Taahhüt edilen yatırımların gerçekleştirilebilmesi amacıyla gerekli olan mali kaynak için öncelikle şirketin öz kaynaklarına bakılacak. Öz kaynaklarının yetmediği durumlarda ilave mali kaynak gösterilmesi zorunlu olacak.

-ARAŞTIRMA İZNİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR-

Araştırma izni için talepte bulunulması halinde Genel Müdürlük ve başvuru sahibi arasında, Genel Müdürlük tarafından hazırlanacak bir sözleşme kapsamında araştırma izni verilecek. Yapılacak sözleşmenin içeriğinde; izin süresi, araştırmacı tarafından yapılacak saha faaliyetlerinin niteliği, yöntemi ve uygulama programı, izin sahibinin hak ve yükümlülükleri, izin verilen alandaki verilmiş ya da verilecek petrol haklarının korunması ve önceliğine ilişkin hususlar ile izin kapsamında elde edilecek saha verilerinin bir kopyasının Genel Müdürlüğe ne kadar sürede ve nasıl teslim edileceği, verilerin yurt dışına ihracı ve mutabık kalınacak diğer hususlar yer alacak. Talep sahibi, araştırma sahasının hektarı başına bir defaya mahsus olmak üzere elli kuruş ödeyecek.

-ARAMA RUHSATLARININ SÜRESİ KARALARDA 5 YIL OLACAK-

Arama ruhsatı kara ve deniz olmak üzere iki bölgede verilecek. Kıyı çizgisi iki bölgenin doğal sınırını oluşturacak. Ruhsat süreleri karalarda 5, denizlerde ise 8 yıl olacak. Bu süreler ruhsatlardaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla Kanunun 6. maddesinde yer alan hükümler doğrultusunda belirtilen sürelerle uzatılabilecek.

Petrol hakkı sahibinin süre bitiminden en az altmış gün önce süre uzatımı talep etmesi halinde, ruhsatın önceki dönemlerinde taahhüt edilen iş ve yatırım programının gerçekleşme durumu dikkate alınarak, Kanun'da belirtilen sürelerle iş ve yatırım programını ve buna karşılık gelen teminatını vermesi şartıyla, süre uzatımı yapılabilecek.

-PETROL BULGUSU VE KEŞİF-

Arama sondajı sırasında tespit edilen petrol bulgusu sonrasında gerekli üretim testleri yapılacak. Arama kuyusunda test üretimi sonucunda işletmeye elverişli bir petrol birikiminin bulunması halinde keşif bildirimi Genel Müdürlüğe yapılacak.

-İŞLETME RUHSATI 20 YIL İÇİN VERİLECEK-

İşletme ruhsatı keşif tescili Genel Müdürlükçe onaylanmış ve hudutları tespit edilmiş belirli bir petrollü arazi için verilecek. İşletme ruhsatının büyüklüğü, başvuruda verilecek bilgilerin değerlendirilmesi sonucunda, petrol rezervuarının yüzey izdüşümünü içine alacak şekilde belirlenecek. İşletme ruhsatının büyüklüğü 1/50.000 ölçekli pafta içerisinde kalmak şartı ile 1/25.000 ölçekli paftalarda devlet ve bölge sınırları haricinde doğu-batı, kuzey-güney yönlü dörtkenardan oluşacak şekilde petrollü arazinin büyüklüğü dikkate alınarak belirlenecek. İşletme ruhsatı dışında kalan alan süresinin sonuna kadar arama ruhsatı olarak devam edecek. Arama ruhsatının süresinin bitiminde bu alan Kanunda belirtilen ruhsatlandırma usullerine göre yeniden arama ruhsatına konu edilecek. İşletme ruhsatı sahanın rezerv, ekonomik ömrü, üretim programı ve verilecek iş ve yatırım programı dikkate alınarak yirmi yıl için verilecek. İşletmecinin ruhsat alanında üretimini mücbir sebepler dışında kesintisiz olarak sürdürmesi esas olacak. İşletme ruhsatında ekonomik olarak üretimin devam etmesi ve hak sahibi tarafından verilecek üretim programının uygun görülmesi halinde ruhsat süresi onar yılı geçmemek üzere iki kez uzatılabilecek.

-DEVLET HİSSESİ-

Devlet hissesi, petrol hakkı sahibi tarafından üretilen petrolden, Kanunun 9. maddesinde belirtilen oranlar ve esaslar çerçevesinde alınacak. Devlet hissesi nakden ödenecek. Üzerinden Devlet hissesi alınacak petrol, petrol sanayinde kullanılan usullerle ve ham petrol için varil, doğal gaz için de metreküp birimleriyle ölçülecek. Üzerinden Devlet hissesi alınacak petrol, hak sahibinin kusuru dışında, Genel Müdürlükçe kabul edilen nedenlerle ölçülememiş veya ölçülemeyecek durumdaysa, basınç düşümü, üretim düşümü veya petrol, gaz ve su dengesi ya da diğer sağlıklı ve kabul edilebilir yöntemlerden biriyle veya bu yöntemlerin bir arada uygulanmasıyla tahmin olunacak.Devlet hissesi tahakkuk dönemi bir ay olacak. Devlet hissesi üretim yapılan her saha için ayrı ayrı tahakkuk ettirilecek. Tahakkuk ettirilecek Devlet hissesi tutarı Devlet hissesi tahakkuk dönemi içinde her arama veya işletme sahasında yapılan üretimin sekizde birinin piyasa fiyatıyla çarpılması suretiyle hesaplanacak. Petrol hakkı sahibi, Devlet hissesi beyannamesini üretimin gerçekleştiği ayı takip eden ayın ilk 20i günü içinde Genel Müdürlüğe verecek. Genel Müdürlük, beyannameleri en geç verildiği ayın sonuna kadar tahakkuk ettirecek.

-PETROL İŞLEMLERİNDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLAR KURUMLAR VERGİSİNE TABİ OLACAK-

Kanunun vergilendirmeyle ilgili hükümleri saklı kalmak koşuluyla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, vergi, resim ve harçlara ilişkin diğer mevzuat ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri, bunların ek ve değişiklikleri, petrol hakkı sahipleri hakkında da uygulanacak. Bu Yönetmeliğin vergilendirmeye ilişkin genel hükümleri petrol hakkı sahibinin yalnız petrol işlemlerine ilişkin faaliyetlerine ve bunların sonuçlarına uygulanacak. İki veya daha çok petrol hakkı sahibinin Genel Müdürlüğün onayı ile petrol işlemlerini birleştirmeleri halinde, bunlar kendi başına ve kendi adına faaliyette bulunuyorlarmış gibi ayrı ayrı vergiye tabi olacak. Petrol işlemlerinden elde edilen kazançlar Kurumlar Vergisine tabi olacak. Petrol hakkı sahibi, ayrıca 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılması gereken vergi tevkifatını yapmak ve beyan etmek zorunda olacak.

-İNDİRİMLER-

Petrol hakkı sahibi, Türk Petrol Kanunu ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun kabul ettiği giderleri, vergilendirme dönemi ile ilgili olmak ve tahakkuk etmiş bulunmak kaydıyla gayrisafi kazancından indirebilecek. Bakanlıkça onaylanan arama giderleri, sondaj ferî giderleri ve ülke ekonomisi yönünden verimli olmayan kuyuların açılma ve terk giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyari olacak. Bu kapsamda petrol hakkı sahibi tarafından yapılan arama giderleri, sondaj ferî giderleri ve üretim bakımından ekonomik olmayan kuyuların açılma ve terk giderleri dışındaki ekonomik değerin maliyeti ile bu ekonomik değerin elde edilmesi ve üzerindeki tesisatın kurulmasına ait masraflar petrol hakkı sahibinin tercihi doğrultusunda gider yazılarak veya aktifleştirilerek amortisman yolu ile itfa olunur. Sermaye hesabına alınarak aktifleştirilen bu giderler için uygulanacak amortisman oranları 213 sayılı Kanunun 316 ncı maddesi hükmüne kıyasla her petrollü arazi için ayrı ayrı olmak üzere, rezerv durumu da dikkate alınarak Bakanlık ve Maliye Bakanlığınca müştereken tespit edilir. Ancak, petrollü arazinin, petrol üretiminden başka bir amaca tahsis edilmiş bulunan kısmının maliyet ve kıymeti ile petrol işleminin sona erdiği tarihte bu petrollü arazinin petrol hakkı sahibi bakımından haiz olduğu bakiye değer amortisman oranından indirilir.

-PETROL İHRAÇ GELİRLERİ-

Petrol hakkı sahibi şirketlerin, ihraç ettikleri petrolden sağladığı geliri yurt dışında muhafaza etmeleri halinde, bu gelir petrol işlemi için yapmış olduğu yatırımlara tekabül eden sermayesinden veya varsa bu sermayesini aşan net kıymetlerinden mahsup edilecek. Petrol hakkı sahibi, ihraç ettiği petrol miktarını ve sağlanan hasılatın döviz tutarını ve Türk Lirası karşılığını, gümrük bilgilerini ve buna ilişkin diğer belgeleri üçer aylık dönemler itibariyle Genel Müdürlüğe bildirecek.

-KIYMET TESPİTİ KARARI-

Petrol hakkı sahibi tarafından petrol işlemlerinde kullanılan ithal edilen nakdi fonlar ve bunlara ait haklar ile sermaye mevcutları esasının bir bölümü olan malzeme ve diğer kıymetlerin değeri için Genel Müdürlükçe "kıymet tespit kararı" alınacak. Ekonomik ömrü bir yıldan az olan sarf malzemeleri hariç olmak üzere, diğer malzemelerin devir ve ihraç edilmeleri durumunda, söz konusu malzemenin o günkü rayiç değeri esas alınarak beyan edilecek. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü gerekli durumlarda malzemenin rayiç değerini tespite yetkili olacak. Genel Müdürlükçe tespiti yapılan nakdi fon, malzeme ve diğer kıymetler toplamından, harice yapılan transferlerle, hariçte tutulan satış gelirlerinin indirilmesi sonucu elde edilen tutar, petrol hakkı sahibinin sermayesini oluşturacak.

-MEVCUT RUHSATLARIN SÜRESİ-

Kanunun yürürlük tarihinden önce verilmiş olan arama ve işletme ruhsatlarına ilişkin hak ve yükümlülükler ruhsatın süresi sonuna kadar devam edecek. Arama ruhsat süreleri, ilgili ruhsatın Resmî Gazete'de ilan edilmiş olan "Petrol Hakkına Müteallik Karar"ında belirtilen süre olarak uygulayacak. Mevcut işletme ruhsatına, veriliş tarihindeki süresi dikkate alınarak ilk 20 yıllık ve birinci 10 yıllık uzatma dönemi sona ermesi durumunda işletme ruhsatında kalan üretilebilir petrolün varlığına ve ayrıca yıllar itibariyle ekonomik bir üretimin yapılabileceğine ilişkin bilgi ve dokümanların Genel Müdürlüğe sunulması halinde, Kanunun 8. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen uzatmalar dahil verilebilecek azami süreyi aşmayacak şekilde süre uzatımı verilebilecek.

-MEVCUT RUHSATLARIN İNTİBAKI-

Arama ruhsatlarının intibak başvurularında, ilgili arama ruhsatının; karasuları dışındaki münhasır ekonomik bölgelerdeki arama ruhsatları hariç, intibakı istenen ruhsat ilk veriliş döneminde ise 4 yıllık, ilk uzatma döneminde ise 6 yıllık süresini tamamlamamış olması dikkate alınacak. Ruhsatın verilmesi esnasında varsa Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş sismik faaliyet ve kuyu açma şartının ve aynı Kanunun 58. maddesine göre Bakanlar Kurulu kararı ile teminat karşılığında uzatılmış sondaj yükümlülüklerinin yerine getirilmiş olması hususları yapılacak değerlendirmede dikkate alınacak. Karasuları içindeki ruhsatlarda yukarıda belirtilen sürelerin yüzde 50 fazlası uygulanacak.

-YILLIK FAALİYETİ EN AZ YÜZDE 50'SİNİN GERÇEKLEŞTİĞİNİ GÖSTERİR BİLGİ VE BELGE SUNULACAK-

Petrol hakkı sahibinin intibak talebinde bulunabilmesi için söz konusu ruhsat sahasında, başvuru tarihine kadar geçen süre içinde taahhüt etmiş olduğu yıllık faaliyetin en az yüzde 50'sinin gerçekleştiğini gösterir bilgi ve raporları sunması şartı aranacak. Ancak münhasır ekonomik bölge sınırları komşu ülkeler ile mutabakata varılamamış alanlarda bu şart aranmayacak. Aynı pafta veya bir derecelik enlem-boylam içinde farklı petrol hakkı sahiplerine ait birden fazla arama ruhsatının olması halinde bu ruhsatlar için intibak işlemi yapılmayacak. Ancak, ruhsat sahiplerinin kendi aralarında anlaşarak aynı pafta içerisinde ortak bir ruhsat intibakı için başvurmaları halinde Genel Müdürlükçe değerlendirmeye alınarak intibak işlemleri yapılabilecek.

İntibakı istenen ruhsatların, 1/50.000 ve 1/25.000 ölçekli paftaların dışına taştığı veya paftanın boş olması durumlarında; aynı 1/50.000 ölçekli pafta içinde kalmak şartı ile bu pafta içinde kalan 1/25.000 ölçekli paftaların her birinin yüzde 50'sini aşması halinde ve kalan kısmın ruhsatsız olması durumunda, bu alanların tamamı mevcut arama ruhsatına dâhil edilebilecek. Aynı 1/50.000 ölçekli pafta içinde kalmak şartı ile bu pafta içinde kalan 1/25.000 ölçekli tam paftaların her birinin yüzde 50'sinden daha az bir alanı kapsaması halinde, ruhsatın mevcut büyüklüğünü koruyacak şekilde, 1/25.000 ölçekli paftanın tamamını kapsayacak şekilde düzenleme yapılabilecek. Aynı 1/50.000 ölçekli pafta içinde kalmak şartı ile bu pafta içinde kalan 1/25.000 ölçekli tam paftaların ruhsatsız olması durumunda, kapsadığı alanın büyüklüğüne bakılmaksızın, ruhsatın mevcut büyüklüğünü koruyacak şekilde, 1/25.000 ölçekli paftanın tamamını kapsayacak şekilde düzenleme yapılabilecek.

-İNTİBAKI İSTENEN HER BİR RUHSAT İÇİN İŞ VE YATIRIM PROGRAMI VERİLECEK-

İntibakı istenen her bir ruhsat için yeni bir iş ve yatırım programı verilmesi zorunlu olacak. İntibak başvuru tarihi itibariyle 4 yıl ve daha fazla süresi dolan ruhsatların iş ve yatırım programında en az bir adet arama kuyusu açılması taahhüdü aranacak. Ancak, intibakı istenen bir ruhsatın karada ve karasuları içerisinde birden fazla 1/50.000'lik pafta içerisinde, karasuları dışında ise birden fazla bir tam derecelik alan içerisinde ruhsatlandırılması halinde, ortaya çıkacak ruhsatların herhangi birisinde en az bir adet sondaj taahhüt etmesi yeterli olacak. İntibakı yapılan ve su derinliği bin metreden fazla olan karasuları dışı ruhsatlarda ilk üç yıla kadar sondaj şartı aranmayacak.

-TEMİNATLA UZATILMIŞ ARAMA RUHSATLARININ DURUMU-

Bakanlar Kurulu kararıyla teminat karşılığında uzatılmış arama ruhsatlarının uzatma süresinin sonunda keşif aşamasına gelinmiş olması halinde ve keşfin ticari değerlendirilmesine sürenin yetmediği durumda Kanunun 6. maddesinin sekizinci fıkrasındaki hüküm uygulanacak.

-MEVCUT RUHSATLARDA SÜRE UZATILMASI-

İntibak işlemleri yapılamayan arama ruhsatlarındaki yükümlülüklerin eksiksiz olarak yerine getirilmiş olması şartıyla karalarda iki yıl denizlerde ise üç yıla kadar, bir defaya mahsus olmak üzere uzatma verilmesinde Petrol İşleri Genel Müdürlüğü yetkili olacak. Yönetmelik 11 Aralık 2013 tarihinden geçerli olmak üzere bugün itibarıyla yürürlüğe girdi.

Ekonomi Haberler