TÜM KATEGORİLER
İş Kazalarına 'Kapitalist Çözüm'
Ekonomi yazarı Ege Cansen, iş kazalarında yüksek tazminatların işverenin canını yakması halinde sigorta şirketlerinin devreye gireceğini söylüyor.
İş kazalarının önlemesi için "kapitalist çözüm" öneriniz var. Nedir bu çözüm? En son Mecidiyeköy'de Torunlar GYO'nun inşaatında meydana gelen 10 işçinin ölümü olayını örnek alırsak ne öneriyorsunuz ki ölümler olmasın?
Ölen işçilerin aileleri mahkemeye gidecekler maddi, manevi tazminat davası açacaklar. Hakim de işverene kusursuz mesuliyetten yani 'sen buranın başıydın ve bu operasyondan kar edecektin' diye ölen işçi başına 1 buçuk milyon liraya mahkum etse 10 kişi için 15 milyon lira eder. Bir tek bu örnek çıksın ortaya, hele hele Soma da 1'er milyondan 301 milyon liraya işveren mahküm olsa şirket biter zaten. Bu cezaları ödeyen patron ne diyecek? 'İkinci kaza beni bitirir' diyecek. Torunlar belki bu tazminatı karşılar ama her şirket bunu karşılayamaz. Bu tazminat miktarları inşaat sektöründe yayılır. 'Ya duydun mu, Torunlara 15 milyon lira ceza kesilmiş' diye panik olur.
Nedir bu duruma ilişkin kapitalizmin çözümü?
Kapitalist sistem şunu söylüyor: 'Böyle bir risk ile karşı karşıyaysan sen de git kendini sigorta ettir.' Özellikle inşaat işinde her tehlike bir risktir ve riskler de sigorta ettirilir.
Nasıl olacak bu sigorta?
İnşaata başlayacak olan bir adam sigorta firmasına diyecek ki: 'İşyerinde bir kaza benim sonum olur, ben ölüm halinde tazminat ödeyemem, olası bir ölümlü kazaya karşı beni sigorta et' diyecek. Sigorta, 'Tamam seni sigorta ederim. Ölümlü kazalarda tazminatı ben öderim ama aylık primin 100 bin lira' diyecek. O durumda işveren diyecek ki: 'Benim inşaat 24 ay sürecek 2 milyon 400 bin lira ödeyemem' İşte o zaman sigorta firması işverene diyecek ki, 'Bizim teknik elemanlarımız bir şartname hazırladı. Siz buna uyarsanız o zaman 50 bin lira olur veya 30 bin lira olur.' O şartname inşaattaki iş güvenliği şartnamesi olacak. Sigorta ayrıca işverene diyecek ki, 'Biz size haber vermeden zaman zaman inşaatı kontrol edeceğiz. Sigorta müfettişimiz orada şartnameye uymayan bir şey tespit ederse sizin poliçenizi küt diye ortadan kaldıracağız.' İşte kapitalist sistem böyle işliyor.
Burada zincirin ilk halkası hukuk. Türkiye'de işverenleri zora sokacak milyonları bulan tazminat davaları yok. Bu sistem nasıl işleyecek?
Evet. Oyunun başladığı nokta hakim kararı. Hukuksal anlayış. Bizim hakimlerimiz zaten SGK var; oradan ölüm aylığı, malül aylığı bağlanıyor diye düşünüp 30 bin, 50 bin liralık tazminat davalarına hükmediyorlar. Bu paralar da işverenleri acıtmıyor. Türkiye'de hukuk milyon liralık davalara hükmetmezse bu sistem zaten işlemez. Burada işin esası kamu vicdanı. Toplumun ölen insanlara ciddi miktarlarda tazminat ödenmesinin hak olduğuna inanması lazım. Toplumsal vicdan 30 binleri, 50 binleri kabul etmeyecek.
Kamu denetimi bu işin neresinde olmalı?
Ben şimdi kapitalist bir çözüm söylüyorum. Kamu yine denetimini yapsın. İş müfettişi gitsin, ikaz etsin; eksik, noksan cetveli yapsın. Ben bu olmasın, demiyorum ama bu sistemin çalışmadığı ortada. Bütün bunlar işverenin canını yakmıyor. Biz nereden başladık tazminata, mahkumiyetten başladık. Kapitalizm bir kar maksimizasyonu modelidir. Ben çengeli oradan takıyorum. Diyorum ki, 'Sen misin karını maksimize etmeye çalışan, ben senin karını minimize edeceğim' diyorum. Ben onun tutunduğu motorun üzerine gidiyorum.
