TÜM KATEGORİLER
Haftanın Tarihine Bakış
Düşman işgali altındaki Anadolu ve Rumeli topraklarında, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde Kurtuluş Savaşı'nı başlatacak ve Cumhuriyet'e giden yolda adımlar atılmasını sağlayacak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920'de açıldı.
Düşman işgali altındaki Anadolu ve Rumeli topraklarında, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde Kurtuluş Savaşı'nı başlatacak ve Cumhuriyet'e giden yolda adımlar atılmasını sağlayacak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920'de açıldı.
TBMM'nin açılışına giden adımlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmasının ardından Mondros Mütarekesi'ne rağmen ülkenin işgal edilmeye başlanması üzerine Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a ayak basmasıyla atıldı.
Amasya Tamimi ile Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan kararlar, "ulusun egemenliğini yine ulusun sağlayacağı"nı ortaya koydu.
1919 sonbaharında yapılan seçimlerden sonra son Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de, 168 üyesinden 162'sinin katılımıyla toplandı. Mustafa Kemal, Erzurum mebusu seçilmişti ancak o Ankara'da kaldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yanlısı milletvekillerinin çoğunlukta olduğu bu Meclis, 28 Ocak 1920'de yaptığı gizli oturumda, "Misakı Milli"yi kabul etti.
İstanbul'un 16 Mart'ta işgali ve milli mücadele yanlılarının tutuklanmaya başlanması üzerine, milletvekilleri ve aydınlar, Ankara'ya geçmeye başladı. Mebusan Meclisi de 18 Mart'ta süresiz tatil kararı aldı.
Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mart 1920'de yayımladığı genelgeyle, "Ankara'da, olağanüstü yetkili bir meclis"in toplanacağını duyurdu. Genelgede, "ulusun bağımsızlığını ve devletin kurtarılmasını sağlayacak önlemleri düşünüp uygulamak üzere olağanüstü yetki verilecek bir meclisin Ankara'da toplantıya çağrılması ve dağıtılmış olan mebuslardan gelebileceklerin bu meclise katılmaları" istendi.
Seçimle belirlenen milletvekilleriyle dağıtılan Osmanlı Mebusan Meclisinden kaçarak Ankara'ya gelebilenlerden 84'ü ilk Meclis'te yer alabildi.
Mustafa Kemal, 22 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisinin açılışını duyurduğu genelgesinde ise bundan böyle "bütün sivil ve askeri makamların ve bütün ulusun emir alacağı en yüksek kat"ın bu Meclis olacağını kaydetti.
23 Nisan 1920'de, Hacıbayram Camisi'nde cuma namazı kılındıktan, kurbanlar kesildikten sonra ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi, İttihat ve Terakki Kulübü olarak yapılan binada açıldı.
-Belli başlı öteki olaylar-
22 Nisan
1920- İtilaf Devletleri, Osmanlı hükümetini Paris'te toplanacak
sulh konferansına davet etti.
1924- Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü
kuruldu. Anadolu demiryollarının devletleştirilmesine ilişkin
yasa benimsendi.
1933- Türkiye ile Osmanlı Düyunu Umumiye Hamilleri arasında
imzalanan anlaşmayla Osmanlı borçlarının tasfiyesi sağlandı.
1935- Türk Kadınlar Birliğinin çağrısıyla İstanbul'da toplanan
Uluslararası Kadınlar Kongresi çalışmalarını tamamladı.
1940- Siirt'in güneyindeki Beşiri yakınlarındaki Raman Dağı'nda
1042 metre derinlikte petrol bulundu.
1947- Türkiye'ye yabancı sermaye girişine izin veren yasa
kabul edildi.
1962- Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hakimler Kurulunun
kurulmasına karar verildi.
1970- Türkiye gazetesi yayımlanmaya başladı.
1993- TGRT televizyonu kuruldu.
1993- Sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın naaşı, Fatih
Camisi'nde kılınan namazdan sonra Vatan Caddesi'nde hazırlanan
kabirde toprağa verildi.
1994- Eski başbakanlardan Adnan Menderes'in eşi Berin Menderes
Ankara'da vefat etti.
2009- 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma Günü" adıyla tatil edilmesine
ilişkin kanun değişikliği TBMM'de kabul edildi.
2012- IMF, borç yükü içindeki Avrupa ülkelerine, güven ve
verimliliği artırmak, güçlü ve dengeli büyümeyi teşvik etmek için
"cesur yapısal reformları hayata geçirmeleri" çağrısında bulundu
23 Nisan
1616- İngiliz oyun yazarı William Shakespeare öldü.
1920- Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.
1923- Lozan Konferansı'nın ikinci dönemi başladı.
1924- Ankara'da Türk Ocakları I. Kurultayı toplandı.
1929- "Çocuk Bayramı ve Haftası" ilk kez kutlandı.
1930- Birinci Ulusal Mimarlık üslubunun tüm özelliklerini
yansıtan son binalardan biri olarak kabul edilen Ankara'daki
Türk Ocakları Genel Merkezi binası hizmete açıldı.
1938- Fransa'nın Nice kentinde yedi ülkenin katıldığı
yarışmalarda Ordu Süvari Ekibi birincilik kazandı.
1945- Doğan Kardeş dergisinin ilk sayısı yayımlandı.
1948- II. Dünya Savaşı'ndan beri kapalı tutulan Topkapı Sarayı
Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi törenle halka açıldı.
1960- İzmit Petrol Rafinerisi'nin temeli atıldı.
1961- İlk TBMM binası müze haline getirildi.
1961- Yerli yapım "27 Mayıs Treni" ilk seferini yaptı.
1965- İlk Sovyet haberleşme uydusu Maniya-1 uzaya fırlatıldı.
1969- Robert Kennedy'nin katili Sirhan Bişara Sirhan, ölüm
cezasına çarptırıldı.
1974- Siyasi hakların iadesi hakkında Anayasa değişikliğinin
yürürlüğe girmesinin ardından Senato Başkanı Tekin Arıburun,
eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'a bir tezkere yazdı. Yemin ederek
senatörlük görevine başlamasını istedi. Bayar, bu isteği 28
Nisan'da geri çevirdi.
1979- Türkiye'nin yedi ülke ile telefon görüşmesini sağlayacak
uyduyla haberleşme istasyonu hizmete girdi.
1981- MGK, eski Gümrük ve Tekel Bakanları Tuncay Mataracı'nın
Yüce Divan'da yargılanmasına karar verdi.
1982- TRT, haftada iki gün renkli yayına başladı.
1984- AIDS'e neden olan virüs belirlendi.
1985- Sabah gazetesi yayın hayatına başladı.
1992- Sağlık kontrolü için ABD'de bulunan Cumhurbaşkanı Turgut
Özal'a prostat kanseri teşhisi konuldu.
2003- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun aldığı karar
doğrultusunda KKTC ile Rum kesimi anasında serbest geçişler başladı.
2007- Samsun Ceyhan Petrol Boru Hattının temeli törenle atıldı.
2007- Rusya'nın eski Devlet Başkanlarını Boris Yeltsin öldü.
2012- TBMM Başkanı Cemil Çiçek, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve
Çocuk Bayramı dolayısıyla eşi Gülten Çiçek ile resepsiyon verdi.
Meclis'teki resepsiyona, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yalnız, Başbakan
Recep Tayyip Erdoğan ise eşi Emine Erdoğan ile katıldı.
24 Nisan
1512- I. Selim tahta çıktı.
1830- Osmanlı hükümeti, Yunan Devletinin varlığını resmen kabul etti.
1898- İspanyolların, Küba adasının boşaltılması istemini reddederek
ABD'ye savaş ilan etmesiyle, İspanya Amerikan Savaşı başladı.
1909- İstanbul'a gelen "Hareket Ordusu" 31 Mart Ayaklanması'nı
bastırdı.
1916- Patrick Pearse önderliğindeki gizli milliyetçi örgüt
İrlanda Cumhuriyetçi Kardeşliği, Dublin'de İngiliz egemenliğine
karşı Paskalya ayaklanmasını başlattı.
1920- Mustafa Kemal, "Büyük Millet Meclisi Reisliği"ne seçildi.
1934- Türk Askeri Uçak Filosu Moskova Hava Meydanı'na indi.
1946- Ulvi Cemal Erkin'in 1. Senfonisi, Ankara Devlet
Konservatuvarında ilk kez seslendirildi.
1959- Mısır Devlet Başkanı Nasır, Shell ve Anglo-Egyptian
petrol şirketlerini kamulaştırma emri verdi.
1972- TBMM, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam
kararlarını yeniden onayladı.
1980- İran'da rehin tutulan 52 Amerikalıyı kurtarmak için
operasyon düzenlendi. Rehinelerin kurtarılamadığı operasyonda,
8 ABD askeri hayatını kaybetti.
1991- Türkiye'nin ilk güzellik kraliçesi Feriha Tevfik öldü.
2001- Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, Beyaz Enerji
Operasyonu'na ilişkin soruşturmayı tamamlayarak dava açtı.
2004- BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıbrıs'ta çözüm için
hazırladığı plana ilişkin referandum yapıldı. Plan, KKTC'de "evet"
oyları fazla çıkmasına rağmen Güney Kıbrıs Rum Kesimi "hayır"
dediği için reddedilmiş oldu.
2007- Türk Diş Hekimleri Birliği kurucusu ve onur üyesi
Prof. Dr. Yılmaz Manisalı 77 yaşında vefat etti.
2012- ABD Başkanı Barack Obama, Ermenilerin 1915'te yaşanan olayları
anma günü olarak seçtiği 24 Nisan'daki konuşmasında, geçen yıl olduğu
gibi "Büyük Felaket" anlamına gelen "Meds Yeghern" ifadesini kullandı.
25 Nisan
1719- Robinson Crusoe yayımlandı.
1874- Radyo dalgaları üzerinde çalışan ve bu yolla ilk
haberleşmeyi sağlayan fizik bilgini Guglielmo Marconi doğdu.
1859- Kızıldeniz ile Akdeniz'i birbirine bağlayacak 101 mil
uzunluğundaki Süveyş kanalının kazılmasına, Mısır'ın
Akdeniz'deki kıyı kenti Port Said'de başlandı.
1915- Arıburnu Zaferi kazanıldı.
1918- Kars ve Ardahan düşman işgalinden kurtuldu.
1920- TBMM adına Başkan Mustafa Kemal Paşa'nın, "Milleti birlik
ve beraberliğe çağıran ve düşman yalanlarına inanılmamasını
isteyen" genelgesi yayımlandı.
1925- Mareşal Hindenburg, Almanya'nın halk oyuyla seçilen ilk
cumhurbaşkanı oldu.
1926- İran'da Rıza Han Pehlevi, kendisini şah ilan etti.
1929- "Zabitler ve askeri memurların 25 yaşını ikmal etmeden
evlenmemelerine" ilişkin kanun, TBMM'de kabul edildi.
1932- Başbakan İsmet İnönü, Sovyetler Birliği'ne resmi
ziyarette bulundu.
1939- Alman uçak şirketi Lufthansa ile sözleşme imzalandı.
1941- Atatürk'ün yaveri, Bilecik Milletvekili Salih Bozok öldü.
1945- 46 ülkeden gelen delegeler Milletler Cemiyetinin yerini
alacak "Birleşmiş Milletleri" kurmak üzere San Fransisco'da
bir araya geldi. Türkiye, San Francisco'da 46 ülkenin katıldığı
BM Uluslararası Örgütlenme Konferansı'na Dışişleri Bakanı
Hasan Saka başkanlığında bir heyet gönderdi.
1946- İstanbul Ankara hattında yataklı tren seferleri başladı.
1952- Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fuad Köprülü,
Yunanistan'a resmi ziyarette bulundu.
1953- Cambridge'den iki bilim adamı, kalıtsal özellikleri
ebeveynden çocuğa taşıyan "Deoksiribonükleik Asit" (DNA)
adını verdikleri molekül yapısını buldu.
1957- Fethiye'de 7.1 büyüklüğündeki depremde 67 kişi öldü.
1962- Anayasa Mahkemesi kuruldu.
1974- Portekiz'de "Karanfil Devrimi": General Antonio Spinola'nın
yönettiği askerler, Salazar'ın faşist diktatörlüğü devirdi.
1974- İtalyan sinema oyuncusu Sophia Loren, Türkiye
Gazeteciler Sendikasının konuğu olarak Türkiye'ye geldi.
1976- Portekiz'de faşist diktatörlük sonrasında yapılan ilk serbest
seçimleri Mario Soares liderliğindeki Sosyalist Parti kazandı.
1986- İstanbul Cumhuriyet Savcılığı "muzır neşriyat" kapsamına
alınan "Playboy" dergisinin "poşete konulmasına" karar verdi.
1990- ABD uzay mekiği Discovery'nin mürettebatı, ilk uzay teleskobu
Hubble'ı, yer çevresinde alçak bir yörüngeye oturtmayı başardı.
1995- Türk Silahlı Kuvvetlerinin Irak'ın kuzeyine giren 35 bin
askerinden 20 bininin geri çekildiği bildirildi.
2000- TBMM'de grubu bulunan 5 siyasi partinin genel başkanları,
Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer'i cumhurbaşkanlığına
aday gösteren öneriyi imzalayarak, TBMM'ye sundu.
2001- Merkez Bankasına özerklik getiren yasa TBMM'de kabul edildi.
2002- Türkiye'de ilk TV tüpü imalatı yapan Uğurgül fabrikalarının
kurucusu Ahmet Uğurlu vefat etti.
2009- Dünya Sağlık Örgütü "domuz gribi" salgınının daha da
yayılabileceği uyarısı yaptı. Meksika ve ABD'de ölenlerin
sayısı 77'ye ulaştı.
2010- Türkiye Barolar Birliği Başkanı Özdemir Özok, kanser
tedavisi gördüğü ABD'de hayatını kaybetti.
2012- Hollanda'da, THY uçağının, 25 Şubat 2009'da İstanbul-Amsterdam
seferini yaparken Schiphol Havaalanı'na inişe geçtiği sırada düşmesiyle
soruşturmayı yürüten Haarlem Savcılığı, kimsenin suç işlemediğine karar
verdi.
26 Nisan
1930- Mecidiyeköy'de likör fabrikası açıldı.
1936- İlk Türk romancılarından Samipaşazade Sezai 76 yaşında
İstanbul'da öldü.
1937- Adolf Hitler'in İspanya'da ayaklanan Falanjist güçlerin
lideri Francisco Franco'ya gönderdiği uçaklar, Guernica'yı
bombaladı.
1961- Yüksek Seçim Kurulu oluştu.
1986- Rusya'daki Çernobil Nükleer Santrali'nde patlama oldu.
7 milyon kişinin zarar gördüğü patlama nedeniyle ortaya çıkan
radyoaktif bulutlardan Türkiye de etkilendi.
1994- Güney Afrika'da ilk çok ırklı seçimler yapıldı. Oyların
yüzde 62'sini alan Nelson Mandela liderliğindeki Afrika Ulusal
Kongresi, seçimlerin galibi oldu.
2005- BM, CHP İstanbul Milletvekili Kemal Derviş'in BM Kalkınma
Programı başkanlığına seçildiğini resmen açıkladı.
2006- "Haydar Haydar", "El Vurup Yaremi İncitme Tabip" gibi
türküleriyle tanınan Türk halk müziği sanatçısı Ali Ekber Çiçek
71 yaşında İstanbul'da öldü.
2011- Fenerbahçe Kulübü eski Başkanı Güven Sazak, 76 yaşında
İstanbul'da vefat etti.
2012- Pakistan Başbakanı Yusuf Rıza Gilani, Cumhurbaşkanı Asıf Ali
Zerdari hakkındaki bir soruşturmayı engellemekten suçlu bulundu.
27 Nisan
1495- Osmanlı Padişahı I. Süleyman doğdu. Kanuni Sultan Süleyman,
Avrupa'da "Muhteşem Süleyman" olarak anıldı.
1521- Portekiz ile İspanya adına seferler düzenleyen ve 9
Mart'ta ulaştığı Filipinler'de imzaladığı ittifak anlaşmasıyla
İspanya'ya Büyük Okyanus bölgesindeki ilk müttefikini
kazandıran Portekizli kaşif Ferdinand Magellan, Mactan
adasındaki yerlilerle girdiği çatışmada öldürüldü.
1908- II. Abdülhamid tahttan indirildi, yerine IV. Mehmed
Reşat tahta geçti.
1918- II. Abdülhamid, Beylerbeyi Sarayı'nda öldü.
1927- Türkiye'de ilk radyo yayını başladı. Türk Telsiz
Telefon AŞ adıyla çalışmalarına başlayan özel kuruluş,
yayınlarını 1938'de devlet radyosu kurulana kadar sürdürdü.
1934- Haftalık resmi tatil, cuma gününden pazara alındı.
1938- Türkiye ile Yunanistan arasında dostluk antlaşması
imzalandı.
1940- Köy Enstitülerinin kuruluşuna ilişkin kanun kabul
edildi. Köylünün eğitilmesini, kalkınmasını ve toprağa
bağlanmasını amaçlayan Köy Enstitüleri, 1946'dan sonra klasik
öğretmen okullarına dönüştürüldü.
1960- Mersin Limanı hizmete açıldı.
1964- Ankara'da İkinci Çubuk Barajı hizmete açıldı.
1965- Amerika'nın Vietnam Savaşı'na giderek artan şekilde
katılması, Fransa'da Paris sokaklarında protesto edildi.
1981- Ünlü ses sanatçısı ve besteci Münir Nurettin Selçuk,
82 yaşında İstanbul'da öldü.
1988- Cardiff'te yapılan Avrupa Halter Şampiyonası'nda ilk
kez Türkiye adına uluslararası bir şampiyonaya katılan Naim
Süleymanoğlu, bir dünya rekoru kırdı ve 3 altın madalya kazandı.
1992- TRT, Türk Cumhuriyetlerine yönelik uydu televizyon
yayınını (Avrasya) başlattı.
1997- Besteci Arif Sami Toker vefat etti.
2006- "Mihrabım Diyerek Sana Yüz Vurdum", "Duydum ki Unutmuşsun
Gözlerimin Rengini" gibi şiirlerin sahibi Turgut Yarkent, 90
yaşında GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesinde vefat etti.
2007- TBMM Genel Kurulunda 11. Cumhurbaşkanı seçimi için yapılan
ilk tur oylamada Abdullah Gül, 357 oy olarak Anayasa'nın öngördüğü
367 oyu sağlayamadı. TBMM Başkanı Bülent Arınç'ın açıkladığı ilk tur
sonucuna göre oylamaya 361 milletvekili katıldı. CHP, oylamada
"toplantı yeter sayısının 367'yi bulmadığı" iddiasıyla ilk turun
iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesinde
dava açtı.
2009- İstanbul'da yasa dışı "Devrimci Karargah" örgütüne yönelik
operasyonda çıkan çatışmada, biri başkomiser 2 kişi hayatını
kaybetti. Operasyonda, 6 polis ve bir gazeteci yaralandı, 1 kişi de
ölü ele geçirildi.
2011- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, kamuoyunda "çılgın proje" olarak
adlandırılan "Kanal İstanbul" projesini İstanbul Kongre Merkezi'nde
tanıttı. Erdoğan, İstanbul'un içinden iki deniz geçen bir şehre
dönüşeceğini duyurdu.
2012- Danıştay 10. Dairesi, Milli Eğitim Bakanlığı'nın,
19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı kutlamalarının
Ankara dışındaki illerde, sadece okullarda öğrencilerle kutlanmasını
öngören genelgesinin yürütmesini durdurdu.
28 Nisan
1915- "Hilali Ahmer"in adı "Kızılay"a çevrildi.
1936- Mısır'da Kral Fuad'ın beklenmeyen ölümü üzerine 16
yaşındaki Prens Faruk kral oldu.
1945- İtalyan diktatör Mussolini ve metresi Clara Petacci,
kurşuna dizildi.
1950- Nightingale Hemşire Koleji İstanbul'da açıldı.
1963- Topraksız köylüler Adana'da yürüyüş yaptı.
1975- CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Erzincan'da taşlı ve
silahlı saldırıya uğradı.
1979- Sovyetler Birliği'nin ilk uçak gemisi Kiev 28, İstanbul
Boğazı'ndan geçti.
1980- Abdi İpekçi'nin katil zanlısı Mehmet Ali Ağca,
İstanbul'daki yargılamada gıyabında idama mahkum edildi.
1988- Ermeni terör örgütü ASALA'nın kurucusu Agop Agopyan,
Atina'da kimliği belirlenemeyen iki kişi tarafından öldürüldü.
1993- İstanbul'daki Ümraniye çöplüğünde, biriken metan gazı nedeniyle
patlama meydana geldi. Patlamada 39 kişi öldü.
1999- Terör örgütü elebaşı hakkındaki iddianamede, Abdullah
Öcalan'ın idamı istendi. Öcalan, İmralı Adası'nda cam kafeste
yargılanacak. İddianamede, terör örgütüne destek veren ülkeler de
tek tek sayıldı.
2003- Kıbrıs Rum Kesimi ile serbest geçişler çerçevesinde 25
binden fazla Rum, KKTC'ye geldi.
Hazırlayan: Tolga Özgenç
Yayıncı: Selçuk Aval - ANKARA
