Mücevherde 20 Milyar Dolarlık Fırsat Türkiye'yi Bekliyor

Mü­cev­her sek­tö­rü, hem Os­man­lı­'dan bu ya­na de­vam eden ge­le­nek­sel özel­lik­le­ri hem de üre­tim­den de­ğil tü­ke­tim­den ver­gi alın­ma­sı­na yö­ne­lik ye­ni dü­zen­le­me­ler­le dün­ya pa­zar­la­rın­da önem­li bir oyun­cu ol­ma­ya doğ­ru ko­şu­yor. Özel­lik­le el­mas ve pır­lan­ta cep­he­sin­de yo­ğun ça­ba­lar dik­ka­ti çe­ker­ken, sek­tör­de­ki ih­ra­cat da Tür­ki­ye or­ta­la­ma­sı­nın üze­rin­de bü­yü­yor. Ge­çen yıl­ki ra­kam, TÜ­İK ve­ri­le­ri­ne gö­re 3.1 mil­yar do­la­ra ula­şır­ken, ay­rı­ca Tür­ki­ye­'ye ge­len tu­rist­le­re de 1.3 mil­yar do­lar­lık sa­tış ya­pıl­dı. Ve top­lam ih­ra­cat mik­ta­rı 4.4 mil­yar do­la­rı bul­du. Tür­ki­ye Mü­cev­her İh­ra­cat­çı­la­rı Bir­li­ği (MİB) Baş­ka­nı Ay­han Gü­ne­r'­ dün­ya­da de­ği­şen pa­ra­dig­ma­la­rı ve Türki­ye­'ye na­sıl ya­ra­ya­ca­ğı­nı anlattı.

KAPALIÇARŞI DEĞERLİ TAŞ MERKEZİYDİ

Mü­cev­he­ra­tın bu top­rak­lar­da­ki geç­mi­şi 4 bin yı­la uza­nı­yor. Os­man­lı sa­ray­la­rın­da ise dai­ma önem­li bir ye­ri ol­du. So­nuç­ta Ka­pa­lı­çar­şı­'nın ilk ku­rul­du­ğu yıl­la­ra ba­kın, on­dan ön­ce­sin­de de İs­tan­bul, de­ğer­li taş pa­za­rıy­mış. Is­fa­ha­n'­dan, Teb­ri­z'­den, Af­ga­nis­ta­n'­dan ge­len bü­tün de­ğer­li taş­lar, İs­tan­bu­l'­da top­la­nıp, Ka­pa­lı­çar­şı­'da da ke­si­li­yor­muş. Çok özel us­ta­lar var­mış. Bu us­ta­la­rın bü­yük bir kıs­mı İs­ra­il'­e gi­dip ora­da el­mas bor­sa­sı­nı kur­du­lar, bir kıs­mı da Fran­sa­'ya git­ti. Ora­da mar­ka­lar oluş­tur­du­lar.

PIRLANTA PAZARI KİMLERİN ELİNDE?

Dün­ya­da­ki ham el­mas pa­za­rı­nın yüz­de 80-90'ı İs­ra­il va­tan­daş­la­rı­nın elin­dey­di. Fa­kat, Hint­li­ler 20-25 yıl ön­ce bu alan­da çok bü­yük bir dev­rim yap­tı­lar. Dün­ya­da ke­si­len ta­şın yüz­de 90'ı­nı şim­di Hint­li­ler ger­çek­leş­ti­ri­yor. Pır­lan­ta­nın en zor ta­ra­fı ke­si­mi­dir. Ne­re­dey­se de­ğe­ri ka­dar ke­sim iş­çi­lik de­ğe­ri var­dır. Ge­çen ay Hin­dis­ta­n'­da ka­tıl­dı­ğım bir top­lan­tı­da il­ginç bir ko­nu gün­de­me gel­di. Rus­ya Dev­let Baş­ka­nı Pu­tin de ora­day­dı.

PUTİN, HİNTLİLER'E KIYAK ÇEKTİ

Ba­kın, Ber­lin Du­va­rı yı­kıl­dık­tan son­ra bir an­laş­ma ile Rus­ya­'da çı­kan ham el­ma­sın yüz­de 90'ı­nı The Be­ers iş­li­yor­du. O top­lan­tı­da Rus­ya Dev­let Baş­ka­nı Pu­tin, şu an­da çı­kan el­ma­sın yüz­de 40'ı­nı Hint­li­le­r'e ver­di, bu­na ta­nık­lık et­tik. Hat­ta bi­ze de kes­me işin­de pay al­ma tek­li­fi ya­pıl­dı.

250 MİLYAR DOLARLIK PAZAR

Bu glo­bal oyun­cu­lar se­ne­lik 250 mil­yar do­lar­lık bir pa­za­rı yö­ne­ti­yor. 2023'te ön­gö­rü­len ra­kam ise 600 mil­yar do­lar.

BELÇİKA'DA PAZAR ÇÖKTÜ

Önem­li bir mer­kez olan Bel­çi­ka Ant­werp ve An­ver­s'­te oyun­cu­lar yer de­ğiş­ti­ri­yor. An­ver­s'­te 16 bin 500 oyun­cu var­dı, 500 ci­va­rı­na in­di. Bu­nun da se­be­bi Hint­li­ler­di. Bü­tün taş­la­rı Hin­dis­ta­n'­da ke­si­yor­lar, son­ra da Bel­çi­ka­'ya ge­ti­rip sa­tı­yor­lar. Çün­kü da­ha ucuz. İs­tih­dam or­ta­ya çı­kar­ma­yın­ca Bel­çi­ka hü­kü­me­ti, "O za­man si­ze ih­ti­ya­cım yok" dedi. Pazar çöktü.

TÜRKİYE NE KADAR PAY ALIYOR?

Bu pa­zar­la­rın top­lam bo­yu­tu 100 mil­yar do­lar. Tür­ki­ye yüz­de 20 pay al­sa, bu ra­kam 20 mil­yar do­lar eder. Bu­na ulaş­mak ken­di­mi­zi an­lat­ma­mı­za ve ça­lış­ma­la­rı­mı­za bağ­lı bir şey. Kim­se­yi ür­küt­me­den ofis­le­rin Tür­ki­ye­'de ku­rul­ma­sı­nı na­sıl sağ­la­ya­bi­li­riz? Bu­na odak­lan­ma­mız la­zım.

DİLLERE DESTAN ÖTV İŞİ ÇÖZÜLDÜ

Dillere destan bir ÖTV meselesi vardı. "Ekmeğe KDV var, pırlantada neden yok" deniliyordu sürekli. Bu söylenirken kimse, yüzde 20'lik ÖTV'den bahsetmiyordu. Hem ihracatta hem iç piyasada alınan yüzde 20'lik ÖTV gözardı edildi, KDV hep gündeme getirildi. İlk üretim zincirinden itibaren devlet 25 sene yüzde 20 ÖTV aldı. Bu durum da sektörü kayıt dışına itti. Sonunda istediğimiz kanun çıktı. ÖTV sıfırlandı. Son tüketicide yüzde 18 KDV alınıyor.

TÜRKİYE AVANATJ YAKALADI

Henüz çok yeni, 3-4 aylık bir durum. Şu anda dışarıdan gelen ham maddeyi hiçbir şey ödemeden alıyoruz. Tabii ki, Elmas Borsası'na entegre olmak şart. Bu bizim için rüya gibi. İki yıl önce kurulan borsanın şu anda 300 civarında üyesi var. Bu sayı yakında çok artar. Bundan sonra bizim artık icraat yapma dönemimiz başlıyor.

HİNTLİLER'LE İSRAİLLİLER BİZİ İSTİYOR

Kümelenmek lazım. Bu, mesela Kuyumcukent'te olabilir. Yeter ki, 50-100 şirketten bizlere böyle bir istek gelsin. İsrailliler ve Hintliler ikisi birlikte, "Sizinle bir şey yapmanız lazım" diyor. Biz şu anda dünyanın en büyük pırlanta montürüne sahibiz. Ama dikkatli olmak lazım.

TURİST KAPALIÇARŞI'DA ALIŞVERİŞ YAPAMIYOR

Ka­pa­lı­çar­şı­'da 3 bin 500 dük­kan var ve 25 bin ki­şi ça­lı­şı­yor. Kal­pak­çı­lar Cad­de­si ka­dar Du­ba­i'­de bir cad­de var, Ka­pa­lı­çar­şı­'nın tü­mü ka­dar ta­kı sa­tıp çok pa­ra ka­za­nı­yor. Ora­ya dün­ya­nın her ye­rin­den be­da­va tu­rist ta­şı­nı­yor. Ko­mis­yon­suz, ha­nud­suz alış­ve­riş im­ka­nı sağ­la­nı­yor. Ka­pa­lı­çar­şı'da ise sa­at öğ­le­den son­ra 4 gi­bi Nu­ru­os­ma­ni­ye Ka­pı­sı­'na tu­rist­le­ri ge­ti­ri­yor­lar. Onlar alış­ve­riş ya­pa­ma­dan reh­ber­ler, "gi­di­yo­ru­z" di­ye bay­rak sal­lı­yor. Oysa bir tu­rist ora­ya gir­di­ğin­de bir gün bi­le yet­mez.

TÜRKİYE'DE BELKİ ELMAS VAR AMA BİLMİYORUZ

Türkiye'ye 120 ton altın giriyor. 40 tonunu biz işliyoruz. Bizim sattığımız altın önemli. Çıkardığımız altın miktarı ise 25-30 ton. Değerli taşlar var. Mesela, Zultanayt. Bu taş Bafa Gölü'nün dibinden çıkıyor. 7 ayrı renk alan ABD'de çok bilinen değerli bir taştır. Belki elmas da var ama bilmiyoruz. Çok büyük teknoloji gerektiriyor bu işler.

ZULTANAYT'I ÇIKARTIYORMUYUZ?

Çıkartıyoruz ama işlemesi başka ülkelerde yapılıyor. Çünkü Türkiye'de daha taş kesim teknikleri gelişmedi. Ama gelişecek. Mesela biz birlik olarak birkaç ay önce İstanbul Ticaret Üniversitesi'nin kampüsünde taş kesim atölyesi açtık AB projesiyle. Şu anda da Türkiye'de üretilen taşları kesiyoruz. (Kaynak:Bugün)

Türk Ekonomi Bankası Ayhan Güner Türkiye Sıkıcı Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Güncel Haberler