Türkiye ve BM Arasında Suriyeli Sığınmacılara İlişkin Protokol

Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Başkanı Fuat Oktay, Suriyeli sığınmacıların, BM standartlarıyla Türkiye'ye bugüne kadarki maliyetinin yaklaşık 1,5 milyar dolar olduğunu söyledi.

Oktay, AFAD ile BM Mülteciler Yüksek Komiserliği arasında, Türkiye'deki kampların dışındaki Suriye vatandaşlarına hizmet verilmesine yönelik seyyar koordinasyon merkezleri kurulmasına ilişkin protokolün imza töreninde yaptığı konuşmada, BM heyetiyle hafta sonu kamplarda yaptıkları ziyareti değerlendirdiklerini ve uygulanan sistemle ilgili fikir alışverişinde bulunduklarını aktardı.

Türkiye'nin, kampların dışındaki Suriyeli sığınmacılarla ilgili vereceği hizmete ilişkin sistemin kurulmasında, BM'nin Türkiye ile hareket etmesinin bir göstergesi olarak ortak protokol imzalayacaklarını dile getiren Oktay, "BM ile her fırsatta zaten tek bir ekip gibi çalıştık ve çalışıyoruz. Kendilerine de ifade ettik. Mali boyutta ciddi katkıları olmuyor olsa da ekip noktasında biz hep tek bir ekip gibi çalıştık. Kamplarımızda da zaten Mülteciler Yüksek Komiserliği olarak kendileriyle birlikte çalışıyoruz. Her türlü oradaki faaliyetlerimiz kendilerine açıktır" diye konuştu.

Kampların dışında kurdukları sistemde de birlikte çalışacaklarını aktaran Oktay, şu bilgileri verdi:

"Bugünkü imzalayacağımız ortak protokol de bu dışarıda kurulacak sistemle ilgili kayıt merkezlerinin, koordinasyon merkezlerinin oluşturulmasında kendilerinin sponsor olacakları, yaklaşık 3 milyon dolarlık bir sponsorluk. Bunu bir başlangıç gibi görüyoruz. Kurulacak sistem, yardım almak isteyenlerle yardım etmek isteyenleri sistematik olarak aynı çatı altında toplamaya çalıştığımız bir sistem. Güçlü bir bilişim altyapısı geliştiriyoruz. Burada yardım almak isteyenlerin kayıt yaptırdığı, ailelerin kayıt olduğu, ihtiyaçlarının neler olduğunun belirlenmesi, diğer taraf da yardım etmek isteyen donörlerin, sivil toplum kuruluşlarının, ülkelerin, BM'nin, kamu kurum ve kuruluşlarının hangi alanlarda yardım etmek istedikleriyle ilgili kayıt yaptıracakları bir ortamdan bahsediyoruz. Sonrasında da biz bu her iki tarafı, yardım almak isteyenler ve yardım etmek isteyenleri bir araya getirdiğimiz ve ihtiyaçları gidereceğimiz bir yapı kuruyoruz. Bu yapı güzel bir sonuç verirse 'belki bunu Türkiye'nin dışındaki uluslararası boyutta da kullanabileceğimiz yerler olur. Birlikte kullanabiliriz, birlikte değerlendirebiliriz' diye düşünüyoruz."

-"Bu aslında Türkiye'nin gücüdür"-

Suriyeli sığınmacıların bulunduğu kamplarda 5 bin 168 çalışanın bulunduğunu anımsatan Oktay, "Bu aslında Türkiye'nin tüm kurum ve kuruluşlarıyla tüm bakanlıklarıyla birlikteki bir güçtür. Bu aslında Türkiye'nin gücüdür. AFAD sadece bunun koordinasyonu, organizasyonu anlamındadır" diye konuştu.

Oktay, "İlk günden itibaren Sayın Başbakanımızın 'açık kapı' politikasıyla başlayan ve bizim de en hassas şekilde sürdürmeye çalıştığımız bu hizmetler, bugün de aynı hızla ve kararlılıkla devam ediyor" ifadesini kullandı.

Fuat Oktay, imzalanan protokolün içeriğine ilişkin bir soru üzerine, BM'nin, katkısının aslında sembolik bir katkı olduğunu belirterek, sistemde bir bilişim alt yapısı kurulduğunu, buna göre, kimin yardıma ihtiyacı olduğunu, ailelerde kaç çocuk olduğunu, bunların eğitime ihtiyaç duyup duymadıklarını, hasta olup olmadıklarını, gıda yardımı ihtiyacı olup olmadığını görebileceklerini, yardım etmek isteyenlerin bunu görebileceklerini anlattı.

Bu uygulamayla iki şeyin garanti edileceğini kaydeden Oktay, eğitim, sağlık ve diğer alanlarda yardım etmek isteyenlerin, bakanlıkların belirleyeceği kalite standartlarında yardımda bulunmasının sağlanacağını dile getirdi.

-"Türkiye'ye maliyeti 1,5 milyar dolar"-

Başka bir soru üzerine Oktay, sadece AFAD olarak, bugün itibariyle 750 milyon liralık bir nakit harcama yaptıklarını hatırlattı. Oktay, şöyle devam etti:

"Ama BM standartlarında hesapladığınızda yaklaşık 1,5 milyar dolara karşılık gelmektedir bu. Yani toplam, bütün kurum ve kuruluşlarıyla birlikte. Bunu nakit olarak değerlendirmeyin sadece. Türkiye'ye maliyetidir bu, şu andaki. Bunun içerisinde personel maliyeti vardır. Çünkü bizim 750 milyonda, 5 bin 168 kişi çalışıyor dediğimizde, çalışan personelin veya illerdeki valiliklerimizin normal giderleri, aldıkları ücretler vesaire bunun içerisinde değildir. BM standartları dediğimizde, bu maliyetleri işin içerisine aldığınız bir yapıdır. Onu kastediyoruz. Türkiye'ye maliyeti olarak baktığınızda BM standartlarında 1,5 milyar dolar diyebiliriz. Ama yerel boyutta baktığımızda 750 milyon lira civarında, AFAD olarak bir harcamamız mevcuttur. Bu sürekli artan bir rakamdır zaten. Sürekli günlük yaşayan bir sistem olduğu için şu anda 750 milyon liraya yakın bir rakam."

AFAD'ın yaptığı 750 milyon liralık harcamanın, Türkiye'nin bugüne kadar yaptığı 600 milyon dolarlık harcamanın içerisinde bulunduğunu ifade eden Oktay,

"Tamamını uluslararası boyutta BM standartlarında hesapladığımızda da 1,5 milyar dolardır" diye konuştu.

-"Bizim katkımız okyanusta bir damla"-

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Antonio Guterres de konuşmasına, hem Suriyelilerin misafir edildiği kampa yaptığı ziyaret hem de Ankara'daki temasları sırasında kendisine gösterilen misafirperverlikten ötürü teşekkür ederek başladı.

Türkiye'nin sınırlarını açarak bu kadar çok sayıda Suriyeli sığınmacıyı kabul etmesinden ötürü teşekkürlerini yineleyen Guterres, "Bugün de yalnızca Türkiye'nin Suriyeli sığınmacılar için gösterdiği cömertlik için değil, AFAD'ın örnek gösterilecek bir bağlılık ve etkinlikle yürüttüğü çalışmalar için de teşekkür ve takdirlerimi ifade etmek istiyorum" dedi.

Gaziantep'teki çadır kente gerçekleştirdiği ziyarete değinen Guterres, AFAD yetkililerinin etkin çalışmalarının yanı sıra Suriyeli kardeşlerine yardım etme bilinciyle kalplerinden gelerek hareket ettiklerini söyledi.

AFAD'ın 17 kampta yaklaşık 186 bin sığınmacıyı misafir ettiğine işaret eden Guterres, buralarda kalan Suriyelilere insan onurunun gereği olan hizmetlerin son derece yüksek standartlarda sunulduğunu kaydetti.

AFAD'ın, kamplar dışında yaşayan Suriyelilerin sistematik olarak kayıt altına alınmasını öngören yeni bir mekanizmayı hayata geçirmeye hazırlandığını dile getiren Guterres, "Kayıt altına alma, korunmanın sağlanması ve ihtiyaçların belirlenmesi için gereken en temel unsurlardan" dedi.

Guterres, AFAD'ın yeni sisteminin bir taraftan ihtiyaçların belirlenmesi, öte yandan yardımda bulunmak isteyenlerin kapasitelerinin açığa çıkarılmasını sağlayacağını belirtti.

Söz konusu mekanizmanın son derece yenilikçi bir sistem olduğunu ve dünyada örnek teşkil edeceğini ifade eden Guterres, "Bu projeye küçük, sembolik bir katkımız var. Bu katkı, tabi ki Türk devletinin sağladığı kaynaklarla kıyaslandığında hiçbir şey. Bu, okyanusta bir damla, ama kalpten gelen bir yardım" diye konuştu.

Guterres, AFAD'la Türkiye'nin sınırlarının ötesinde işbirliklerine imza atmak istediklerini, bugün imzalanan protokolün de işbirliği konusundaki taahhütlerinin bir simgesi olduğunu vurguladı.

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Guterres, BMMYK'nin AFAD'ın yeni sistemi için sağlayacağı 3 milyon dolarlık yardım hatırlatılarak, BM'nin Türkiye'ye verdiği mali desteğin artıp artmayacağının sorulması üzerine, "BMMYK, Türkiye'deki operasyonlara mümkün olduğunca güçlü bir şekilde dahil olacak. Türkiye'deki varlığımızı Türk hükümetiyle işbirliği içinde arttırıyoruz, ancak mütevazı olmamız gerekiyor. Verdiğimiz desteği 5 katına da çıkarsak, Türk hükümetinin ve halkının bugün verdiği muazzam desteğin yanında yine okyanusta bir damla gibi kalır" diye konuştu.

Türkiye'nin şimdiye kadar sağladığı 600 milyon dolarlık desteğin, dün Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile yaptığı görüşmede de gündeme geldiğini, bugün AFAD Başkanı Oktay'ın da Türkiye'nin konuyla ilgili yaptığı tüm harcamaların maliyetinin 1,5 milyar dolara ulaştığını aktardığını belirten Guterres, BMMYK'nin 120 ülkede faaliyet yürüttüğünü, bu ülkelerin bir bölümünde hükümetlerin yeterli kaynağı olmaması sebebiyle her şeyi kendilerinin üstlendiğini söyledi.

Uluslararası camiaya da çağrıda bulunan Guterres, "Uluslararası toplumdan beklentimiz, Türkiye'nin hem Suriyeli sığınmacılara yardım etmek, hem de bölgesel istikrara katkı sağlamak amacıyla sergilediği üstün çabalar konusunda daha güçlü bir işbirliği oluşturması" diye konuştu.

Muhabir: Hüseyin Gazi Kaykı - Duygu Özbay

Yayıncı: Ebubekir Gülüm - ANKARA