Kış Aylarında Zehirlenme Vakaları

Türkiye'de bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden her yıl çok sayıda vatandaş soba, şofben, kombi ve kullanımlarından dolayı karbonmonoksit zehirlenmesine maruz kalıyor.

Makina Mühendisleri Odası (TMMOB) İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Özsakarya, geçen yıllarda olduğu gibi içinde bulunduğumuz kış aylarında da bu kazalardan kaynaklanan zehirlenme ve ölümlerin yaşandığını söyledi. Kokusuz, renksiz, tatsız bir gaz olan karbonmonoksitten kaynaklanan zehirlenmelerin özellikle uykuda iken farkına varılmasının güçlüğüne dikkat çeken Mehmet Özsakarya, bu tip zehirlenmeye karşı önlemler konusunda daha bilinçli olunması gerektiğini anlattı. Özsakarya, soba, şofben ve

doğalgaz zehirlenmelerine maruz kalınmaması için şu uyarılarda bulundu: "Kömürlü sobalarda, eksik yanma sonucu oluşan karbonmonoksit gibi zararlı gazlar oda içine sızarsa zehirlenmelere neden olur. Sobalar kurulmadan önce mutlaka bacanın çekişi kontrol edilmeli, yeterli çekişe sahip olmayan bacalara soba bağlantısı yapılmamalıdır. Soba kurulu hacimler sık sık havalandırılmalı. Sobaların boruları ve bacası ayda bir kez mutlaka temizlenmeli." Soba alımında, sobaların TSE standartlarına uygunluğuna dikkat

edilmesi gerektiğini anlatan Sakarya, şöyle konuştu: "Aynı şekilde kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu ve izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmaması da önem taşımaktadır. Soba aşırı doldurulmamalı. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar. Alttan yakılan kömür sobalarında karbonmonoksit zehirlenmesi riski artmaktadır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli

gazlar yanarak sobayı terk eder. Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalı. Sönmekte olan sobaya tutuşması güç yakıtların asla konmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli üstten yanmasını sağlar. Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı. Yatak odalarında soba kurulmamalı,

soba kurulu yerlerde gece yatılmamalıdır. Özellikle alçak basınçlı- lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır."

Soba, şofben ve diğer karbonmonoksit açığa çıkaran sistemlerde bacaların çok önemli işlev üstlendiğini anlatan Mehmet Özsakarya, bacaların yapımı, kullanımı ve bakımı konusunda da bilgi verdi. Açığa çıkan karbonmonoksit gazının havaya salınımı için kullanılan bacalarda da dikkat edilecek önemli hususlar olduğunu belirten Özsakarya, şöyle konuştu: "Şofben veya sobanın bağlanacağı baca mümkünse müstakil baca olmalı. Eğer şönt baca kullanılacaksa, dairenize ait baca ana bacaya üst kattaki baca seviyesinden

bağlanılmalı ve baca mutlaka standartlara uygun olmalıdır. Tek kolonlu bacaya kesinlikle birden fazla bağlantı yapılmamalı. Baca bağlantısı eğimli olmalıdır. Baca ile duvar arasında tam bir sızdırmazlık olmalı. Şofben borusu yatay mesafesi 2,5 m'den az olmalıdır ve baca bağlantısı zemine göre yüzde üç eğimle yapılmalıdır. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir. Pencere veya duvar delinerek

yapılan bacalar çabuk soğuduğu için yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır. Pencere veya duvar delinerek yapılan bacada delinen kısımda mutlaka sızdırmazlık sağlanmalıdır. Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50-80 cm yükseklikte olmalıdır." Bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları gibi maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılması gerektiğini anlatan Sakarya, sözlerini şöyle sürdürdü: "Rüzgarlı

havalarda hava akışı yüksekten alçağa doğru gerçekleşir. Böyle havalarda, binanın çevresinde yüksek yapılar veya ağaç gibi engeller mevcutsa baca tepmesi meydana gelir. Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Bacalar, kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde iki ayda bir, sıvı ve gaz gibi yakıtların kullanılması durumunda üç ayda bir temizlettirilmesi gerekir. Bacalar deprem yönetmeliğine uygun değilse revize edilmeli

ve herhangi bir sarsıntıda tıkanmayacak şekle getirilmelidir. Bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı-lodoslu havalarda soba yakılmamalıdır."

Türkiye'de her yıl çok sayıda vatandaşın şofben zehirlenmelerine maruz kaldığını hatırlatan Özsakarya, şofben kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı: "Şofbenler, mutlaka standarda uygun, çekişi kontrol edilmiş bir bacaya bağlanmalıdır. Baca bağlantısı olmayan şofben asla çalıştırılmamalıdır. Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben mümkünse banyo yerine balkona veya sürekli havalandırılan bir bölüme takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis

tarafından yapılmalıdır. İmalat aşamasında gaz kaçağı ve oksijen yetersizliği durumunda devreyi kesen şofben kullanılmalıdır. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır. Halen yasak olmasına rağmen evlerimizin bir çoğunda banyolarda şofben bulunmaktadır. Şofbenlerin mutlaka banyo dışında bir

yere montajı gerçekleştirilmeli, şofben takılı banyoların kapısına mutlaka havalandırma menfezleri yapılmalıdır."

Giderek yagınlaşan doğalgazın, soba ve şofbenlere nazaran daha az tehlikeli olmasına rağmen yine de kurulum ve kullanım aşamalarında dikkate değer olduğunu ifade eden Özsakarya, binaların doğalgaza dönüşümleri sırasında projelendirme ve sistem uygulamalarının mutlaka ilgili eğitimleri alan mühendis ve teknikerler tarafallanılacaksa, dairenize ait bacaından yapılması zorunluluğuna işaret etti. Özsakarya, doğalgaz kullanımıyla ilgili şunları söyledi: "Doğalgazın yanması sonucu açığa çıkan baca gazı yüksek

buhar niteliğindedir. Eğer kazan sistemi kendinden yoğuşmalı yani buharın suyunu alan tipte değilse bacadan çıkan gaz mutlaka 100 derecenin üzerinde olacaktır. Bu durumda bacanın yalıtımı iyi değilse yoğuşma sonucu bacada çürüme, yıkılma dolayısıyla da tıkanmalar olacaktır. Bu nedenle mutlaka yoğuşmalı sistemler kullanılmalıdır."

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak, kalorifer kazanı ve kömürlü soba yakma kılavuzu hazırlayarak vatandaşları bilinçlendirmeyi amaçladıklarını da anlatan Mehmet Özsakarya, ölümlerin yaşanmaması için vatandaşları dikkatli olmaya davet etti ve özellikle alçak basınçlı havalarda bacası uygun olmayan evlerde soba yakılmaması konusunda bir kez daha uyardı.

(UÇ-YK-HO-Y)