Ankara: ATO'dan "Ar-ge Harcamaları ve Patent" Raporu

Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) OECD, Eurostat, Türk Patent Enstitüsü ve Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) verilerinden yararlanarak hazırladığı 'Ar-Ge Harcamaları ve Patent Raporu', Türkiye'nin küreselleşme sürecinde teknolojik yenilikte rekabet edebilmesi için gerekli olan Araştırma-Geliştirme (AR-GE) faaliyetlerine yeterli kaynak ayırmadığını ortaya çıkardı. Türkiye'de 2003 yılında yapılan toplam Ar-Ge harcaması sadece 1.5 milyar dolar iken, kişi başına düşen Ar-Ge harcaması 22 dolar oldu.

ABD, Japonya, Avrupa Birliği (AB) ve aday ülkelerin incelendiği rapora göre, teknolojide gelişmiş ülkeler Ar-Ge harcamalarında da lider durumda. 2003 yılında Ar-Ge harcamalarında en cömert ülke, Gayri Safi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYİH) yüzde 2.59'unu teşkil eden 281.8 milyar dolarlık harcamayla ABD oldu. ABD'yi GSYİH'sının yüzde 3.15'ini teşkil eden 136.2 milyar dolarlık harcamayla Japonya izlerken, Ar-Ge harcamalarına en fazla kaynak ayıran üçüncü ülke Almanya oldu. GSYİH'sının yüzde 2.5'sini Ar-Ge harcamalarına ayıran Almanya, 2003 yılında Ar-Ge çalışmalarına 60.4 milyar dolar harcadı. Fransa, GSYİH'sının yüzde 2.18'i olan 38 milyar doları, İngiltere yüzde 1.88'i olan 33.7 milyar doları, İtalya yüzde 1.14'ü olan 16 .7 milyar doları, İspanya yüzde 1.05'ine karşılık gelen 14.7 milyar doları Ar-Ge harcamalarına ayırdı.

1995 yılında Avrupa Birliği'ne katılan İsveç, Ar-Ge harcamalarına GSYİH'sından en fazla pay ayıran ülke oldu. Teknolojide atılım yapmak için GSYİH'sının yüzde 3.98'ini araştırma geliştirme faaliyetlerine ayıran İsveç'in 2003 yılında Ar-Ge harcaması toplam 11.9 milyar dolar oldu. Hollanda'nın 8.9 milyar dolar, Finlandiya, Danimarka ve Belçika'nın 5'er milyar dolar ayırdığı Ar-Ge harcamalarına Türkiye'nin ayırdığı kaynak ise sadece 1.5 milyar dolar düzeyinde. 29 ülke arasında Ar-Ge harcamalarına ayrılan toplam kaynak açısından Türkiye 20. sırada yer aldı. GSYİH'sından Ar-Ge harcamalarına Türkiye'den daha az kaynak ayıran 9 ülkeden Macaristan 779 milyon dolar, Lüksemburg 462 milyon dolar, Slovenya 400 milyon dolar, Hırvatistan 319 milyon dolar, Romanya 240 milyon dolar, Slovak Cumhuriyeti 179 milyon dolar, Litvanya 122 milyon dolar, Bulgaristan 95 milyon dolar, Estonya 65 milyon dolar, Letonya 59 milyon dolar, Kıbrıs Rum Kesimi 38 milyon dolar ve Malta 8 milyon dolar ayırdı.

"KİŞİ BAŞINA 22 DOLAR AR-GE HARCAMASI"

Toplam Ar-Ge harcamalarında AB ülkelerinden bazılarını geride bırakan Türkiye, kişi başına Ar-Ge harcamalarında 22 dolarla sonlarda yer alıyor. Kişi başına en fazla Ar-Ge harcaması yapan ülke bin 335 dolarla İsveç olurken, bu ülkeyi bin 76 dolarla Finlandiya, bin 71 dolarla Japonya, bin 31 dolarla Lüksemburg, bin 19 dolarla Danimarka izliyor. Toplam Ar-Ge harcamasında lider ülke ABD'nin kişi başına Ar-Ge harcama tutarı ise 970 dolar. Kişi başına Ar-Ge harcamalarında Türkiye'den fakir ülkeler de var. AB'ye katılan son 10 ülke arasında yer alan Malta Ar-Ge'ye kişi başına 20 dolar harcarken, aday ülkeler Bulgaristan 12, Romanya ise sadece 11 dolar harcadı. Harcamaları finanse eden kesime bakıldığında ise gelişmiş ülkelerde Ar-Ge harcamalarını ağırlıklı olarak sanayi kesiminin üstlendiği görülüyor. Lüksemburg'da Ar-Ge harcamalarının yüzde 90'ı sanayi kesimi tarafından karşılanırken, bu oran Japonya'da yüzde 74, Finlandiya'da yüzde 70, Almanya'da yüzde 66, İsveç ve Belçika'da yüzde 64, Amerika'da yüzde 63, Danimarka'da yüzde 61. Türkiye'de ise Ar-Ge harcamalarını sanayinin finanse etme oranı sadece yüzde 41 seviyesinde bulunuyor.

Ar-Ge faaliyetlerine yeterince kaynak ayırmayan Türkiye, "zihni sinir" proje üretmede de fakir durumda. Türk Patent Enstitüsü verilerine göre, 1986-2005 yıllarını kapsayan 20 yıllık dönemde 36 bin 863 patent başvurusu yapılıp, 20 bin 59 patent verildi. Başvurulardan yüzde 14.8'i yani 5 bin 461'ini yerliler oluştururken, 31 bin 402'si yabancılara ait. Verilen patentlerden ise 988'i yerli. Yani Türk Patent Enstitüsü tarafından verilen patentlerin yüzde 95.1'i yabancılara ait. Dünya Fikri Haklar Örgütü'nün 2004 yılı istatistiklerine göre, bir milyonluk nüfus başına düşen yerli patent sayısında Türkiye çok gerilerde. Japonya'da bir milyon nüfus başına 2 bin 884, ABD'de 645, Almanya'da 587, Finlandiya'da 385, Danimarka'da 347, İngiltere'de 320, İsveç'te 308, Avusturya'da 275, Fransa'da 236, Hollanda'da 134, İtalya'da 111, Macaristan'da 75, İspanya'da 67, Polonya'da 62, Çek Cumhuriyeti'nde 61 patent düşerken, Türkiye'de bir milyon nüfus başına sadece 7 patent düşüyor. Bir milyonluk nüfus başına patentte dünya ortalaması ise 148.

"TÜRKİYE'DEN BİR EİNSTEİN ÇIKMIYOR"

Eurostat'ın Yüksek Teknoloji İhracatı 2003 yılı istatistiklerine göre, Ar-Ge faaliyetlerine kaynak ayırmayan ülkelerin, yüksek teknoloji ihracatında gerilerde olduğu görülüyor. Ar-Ge faaliyetlerine dünyanın en fazla kaynağını ayıran ABD'nin ihracatı içinde yüksek teknoloji ihracatının payı yüzde 25 seviyesinde. Bu oran Lüksemburg'da yüzde 29, İngiltere'de yüzde 24, Japonya'da yüzde 22, Macaristan'da yüzde 21, Fransa'da ve Finlandiya'da yüzde 20 seviyesinde. Türkiye'nin ihracatı içinde yüksek teknoloji ihracatının payı ise sadece yüzde 2 seviyesinde bulunuyor.

Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, Ar-Ge harcamalarına yeterli kaynak ayıramayan Türkiye'nin 'yüksek teknoloji ithalatçısı' olmaktan kurtulamadığını belirterek, "Eller aya gidiyor biz hala yaya kalıyoruz. Ar-Ge'ye harcamamız gereken parayı teknoloji ithalatına veriyoruz" dedi. Türkiye'nin basit bir fotoğraf makinesi bile üretemediğini söyleyen Aygün, "Bilime, teknolojiye, araştırma ve geliştirmeye gereken önemi vermeyen Türkiye'nin beyinleri köreliyor. Bu yüzden Türkiye'den bir Einstein çıkmıyor" diye konuştu.

Aygün, Ar-Ge'ye yeterli kaynak ayrılmadıkça beyin göçünün önlenemeyeceğini vurgulayarak, "Bilime, araştırma geliştirmeye değer vermeyen Türkiye, beyinlerini küstürüyor. Türkiye bir yandan beyin mezarlığına dönüşürken, bir yandan da bilimadamlarnİsveç olurken, bu ülkeyi bin 76 dolarla Finlandiya, bin ını beyin avcısı ülkelere kaptırıyor" dedi.

Haberler