Suya bakarken hissettiğimiz güzide duyguların ve huzurun yegâne nedeni belki de suyun, tabiatın, hayatın ve hatta insanın kaynağı oluşundandır… Edebiyata, resme, müziğe, nice sanat dalına ilham ve konu olan su ile hikâyeler; şehrimizin hafıza mekânlarından II. Bayezid Türk Hamam Kültürü Müzesinde Küratör Hikmet Öztürk'ün etkileyici yaklaşımıyla bir araya gelmiş ve ortaya Hamamname: Su'dan Hikâyeler Sergisi çıkmış.
Bu özel sergiden değerli hocam Kültürel Miras Taşıyıcısı Zekiye Ensari vesilesiyle haberdar oldum. İstanbul Üniversitesi Müze ve Kültür Miraslarının Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezine bağlılık. Bayezid Türk Hamam Kültürü Müzesinin 10. yılında açılan sergiyi, küratörü Değerli Hikmet Öztürk Bey'in ve Müze Müdürü Kıymetli Yazgülü Turan Hanım'ın misafirperverliğiyle izledim. Sergiyi var eden sanatçının peşine takılıp geçmişin izlerini sürmemek, sudan hikâyelerin kıyısına yanaşıp ihtimaller denizinde kaybolmamak imkânsız. Sesler, dokular, duygular ve eserler… Her biri suyun etrafında dolanıyor, derinliklerine uzanıyor; var edilen bu büyülü dünyada izleyicinin payına eserleri defalarca izlemek düşüyor.
Sergide Hikmet Öztürk, Alp Oruç, Aslı Erel, Burak Demir, Egemen Tuncer, Hacer Kıroğlu, Meral Balcı Gümüş, Mine Taylan, Oya Dursun'un eserleri yer alıyor. Katkıda bulunan Müzeyum ekibindeyse Merkez Müdürü Doç. Dr. Güner Sağır, Müze Müdürü Yazgülü Turan, Sakine Şimşek, Faruk Özkan, İbrahim Demir, Muhammed Çakıcı, Serdar İnan bulunuyor.
Her bir eseri pek çok açıdan ele almak mümkün. Müzenin onuncu yılında Hikmet Öztürk'ün seçkisinde felsefî yönü derin yapıtlar, izleyiciyi hikâyelere davet ediyor. İnsan ne izlemeye ne dinlemeye ne de hayal kurmaya doyabiliyor.
Kapıdan girer girmez, derinlerden gelen suyun sesini takip edince yol, Alper Oruç'un Suyun Rüyası adlı projeksiyon ve ses enstalasyonuna çıkıyor. Sekiz dakika kadar süren bu şölen, hayranlık verici… Herakleitos'un "Her şey akar" sözü, "Suyun Rüyası" adını verdiği dijital tasarıma ilham olmuş. Sanatçı kendi deyimiyle "suyun hipnotik akışına eşlik eden, değişen formlardaki tekrar eden desenler ve simetrik yapılarla, serginin gerçekleşeceği hamamın atmosferiyle bir bağ kuruyor."
Aslı Erel, Suyun Yedi Hâli eserinde, suyun yaşamı şekillendirişini düşünerek bilim ile mistisizmi harmanlamayı amaçlamış. Bir araya gelmesi zor olan bu iki kavramı ancak sanatın gücü buluşturabilirdi. Sanatçının umduğu gibi "bu buluşmanın suyun derinliklerindeki bir keşif hâli olduğunu düşünmek" hiç de zor değil…
Aynı zamanda serginin küratörü olan Hikmet Öztürk, Hamam-ı Kebir yapıtında, âdeta geçmişe bakan bir pencere açar. Biz bu pencereden akıp giden zamanın içinde II. Bayezid Türk Hamamı'nın restorasyon öncesindeki harap hâlini görürüz. Hikmet Öztürk'ün fırçasının ucunda geçmiş, günümüze taşınır...
Hacer Kıroğlu'nun Su Üzerine - El Yapımı Kâğıt Üzeri Mürekkep eserini dakikalarca izledim. Bu eserde, yazılı metinlerin yıkanması veya kazınmasıyla papirüsün yeniden kullanılmasına imkân sağlayan palimpsest tekniği görünür kılınır. Suya atılan bir sayfada yer alan mürekkebin dağılışı, harflerin yerini izlere bırakışı ve farklılaşan anlamın suyun ritüeline dönüşmesi büyüleyicidir.
Egemen Tuncer'in Görünür Görünmez çalışması oldukça düşündürücü. Hikmet Bey'in anlatımıyla "Sanatçı, mekâna özgü yerleştirmede, müze vitrininin geleneksel rolünü altüst ederek onun görünürlüğü sağlayan bir araçtan opak bir nesneye dönüştürür. Bir zamanlar samimi bir ritüelin mekânı olan, şimdi ise müze olarak işlev gören hamamın mimari ve tarihî bağlamı içinde yer alan, mekânın sembolik ve maddi dilinden yararlanan bu yerleştirmede kullanılan peştemaller artık sergilenen nesneler olarak değil; vitrinin kendisinin dönüştüğü malzemeler olarak yeniden işlev kazanır. Vitrin içerisinden tamamen kapatır ve arkalığında ne olabileceğine veya anlayabileceğine dair her türlü görüşü sınırlar."
Küratör Hikmet Öztürk, dokuz kıymetli sanatçı ve Müze Müdürü Sayın Yazgülü Turan; suyun akışını zamanın akışı kılıyor. Bizler de sanatın yol göstericiliğiyle suyun katmanlarını seyre dalıyoruz. Sergide emeği geçen herkesi kutluyorum. Farklı disiplinlerden dokuz sanatçının bir araya geldiği Hamamname: Su'dan Hikâyeler Sergisi 31 Aralık 2025 tarihine dek ziyaret edilebilir.
