Geçtiğimiz günlerde KOBİ ölçeğinde bir işletme sahibi ile yaşadığım bir diyalogu paylaşmak istedim. Üretim bölümündeki çalışanlarla iş planlama ve yönetim geliştirme amaçlı yaptığımız rutin bir toplantıda, bölüm yöneticisinin kapıyı sert bir şekilde çarpıp toplantı odasını terk ettiğini büyük bir şaşkınlıkla aktardı. Üstelik hiçbir gerekçe göstermeden.
Patronu, bu davranışının sebebini sorduğunda aldığı cevap daha da ilginçti: "Ekip personelinin yanında haftalık değerlendirme toplantısı yapmanın kendisini rencide ettiğini, yapılması gerekenleri ekibine kendisinin anlatması gerektiğini" söylemiş. Oysa gündemi ve katılımcıları çok önceden belirlenmiş, tamamen prosedüre uygun bir toplantıda bu davranışı sergilemek; rahatsızlık, özgüven sorunları ve çok bilmişlik karışımı bir tutumla açıklanabilir.
İş hayatında hepimiz; hangi pozisyonda olursa olsun her şeyi çok iyi bildiğini düşünen, hata kabul etmeyen, eleştiriye kapalı insanlarla karşılaşıyoruz. Bu kişilere yalnızca işyerlerinde değil; okulda, çevrede ve hatta aile içinde bile rastlamak mümkün. Dolayısıyla hayatın her alanında bu insanlarla belirli bir uyumu yakalamak ve iletişimi sürdürebilmek zorundayız.
Kendi doğrularını sorgulamayan ve duygusal olarak dengesiz yöneticiler; ekiplerini etkili şekilde yönlendiremez; bu durum hem sağlıklı günlük, haftalık veya aylık iş planı yapmalarını, hem de ekiplerini geliştirmelerini engeller. Sonuç olarak ekip içinde güvensizlik, verimsizlik ve gelişim eksikliği ortaya çıkar ve ilgili işletme bundan ciddi zarar eder.
Aksi hâlde, ortak, ast, amir, ekip arkadaşı ya da aile bireyi fark etmeksizin bu insanlarla mücadele etmek; önce bizi mutsuz eder, sonra çevremizdeki insanların da motivasyonunu ve performansını düşürür.
Bu Kişilerin Genel Özellikleri
• Her konuda fikir sahibidirler ve her şeyi çok iyi bildiklerine inanırlar.
• Ne yapılırsa yapılsın mutlu olmazlar.
• Tek doğruları vardır ve o da kendi doğrularıdır.
• Yenilgiyi kabul etmez, her ortamdan galip çıkmak isterler.
• İletişimlerini sürekli bir saldırı beklentisi üzerine kurarlar; biri giderse yerine başka birini hedef alırlar.
• Bilgi paylaşmaktan kaçınırlar; başkalarının her şeyi kendiliğinden anlamasını beklerler.
• Başkalarını eleştirirler fakat eleştiriyi kesinlikle kaldıramazlar; çoğu zaman ortamı terk ederler.
• Değişime, yeniliklere ve ekibe yeni katılan personele direnç gösterirler.
• Beklenmedik şeylere kızabilir, kendi kendilerine bile tartışır hâle gelebilirler.
• İletişimde sıkışınca ses yükseltir, karşısındakini dinlemeden konuşmayı sürdürürler.
Neler Yapılabilir? Zor İnsanlarla Nasıl Başa Çıkılır?
Zor ve rahatsız kişilerle çalışmak kolay değildir; fakat mümkündür. Bunun için en önemli adım, kendi karakterimizi ve sınırlarımızı tanımaktır. Gerekirse profesyonel bir kişilik envanteri yaptırmak, kişinin hangi noktalarda zorlandığını görmesine ve daha doğru iletişim yöntemleri kullanmasına yardımcı olur.
Aşağıdaki stratejik yaklaşımlar, zor ve rahatsız ama işyerleri için faydalı bu kişileri yönetmede oldukça etkilidir:
1. Diyalog Kesilmemeli
İletişimden kaçmak hiçbir sorunu çözmez, aksine büyütür. Yanlış davranışın üstünü örtmek yerine, adaletli ve sakin bir dille mutlaka konuşulmalıdır. Bu görüşmeyi yapacak kişi dikkatle seçilmeli; iletişimi daha da zorlaştırabilecek kişiler bu süreçte yer almamalıdır. Sorun odaklı değil, çözüm odaklı bir iletişim tercih edilirse daha kolay sonuca gidilebilir.
2. Empati Kurulmalı
Zor insanlar genellikle içsel kaygılar, özgüven sorunları veya geçmiş deneyimlerin oluşturduğu savunma mekanizmaları ile hareket ederler. Bu nedenle olaylara biraz onların açısından bakmak, süreci yumuşatır. Ancak empati kurulurken kendi sınırlarını korumak, taviz vermeden profesyonel kalmak şarttır.
3. Sorunlar Görmezden Gelinmemeli
"Bir gün düzelir" düşüncesi, işletmelerde en büyük zaman ve enerji kayıplarından biridir. Departman yöneticileri ve işletme sahipleri, bu davranışları mutlaka masaya yatırmalı ve uygun bir dille geri bildirim vermelidir. Sürekli ertelenen sorunlar, ileride çok daha büyük krizlere dönüşebilir, bugün çözülebilecek bir problem artık çözülemez hale gelebilir.
4. Sınırlar Net Belirlenmeli
Rahatsız insanlar, sınır çizilmeyen alanlarda davranışlarını kontrol etmeyi daha da zorlaştırırlar. Örneğin böyle bir tasarımcı ile çalıştığınızı düşünün: Ürün tasarımı ile ilgili olarak kendisinden beklentilerinizi net tarif etmez, belirli aralıklarla gelinen aşamaları kontrol etmez ve işin tamamlanma zamanını net ortaya koymazsanız sonuç şirket tasarım çizginizin çok dışında bir yere gidebilir. Ama sınırları belirlenirse davranışlarını kontrol edip, güzel sonuçlar almanız kolaylaşacaktır.
5. Yazılı İletişim Kullanılmalı
Bu kişilerle sözlü iletişimden ziyade, yazılı çalışma yöntemini belirlemelisiniz. Bu durumda manipüle edecekleri bir şey kalmayacaktır. E posta, yazılı ileti gönderimi vb. yollar kullanılmalıdır. "Ben öyle dememiştim, sen yanlış anladın" vb. bir diyalogları yazılı iletişim ortadan kaldırır.
6. Profesyonel Destek Alınmalı
Bazı rahatsız davranışların çözülememesi ve çalışanın da kaybedilmesinin göze alınamaması durumunda; koçluk, psikolojik destek alma vb. gibi dış destek alınması faydalı olacaktır. Bu destekleri alarak davranışlarında ciddi değişiklik yaşayan birçok kişi ile irtibatta olan birisi olarak bu yöntemi şiddetle tavsiye ediyorum.
