Toplumsal yaşamda ve iş hayatında sıkça kullanılan "çürük elma" deyimi, genellikle etrafı ile uyumsuz veya olumsuz davranışlarıyla dikkat çeken kişiler için kullanılır. İşe devamsızlık, dedikodu, yalan söyleme, negatif yaklaşım, fitne çıkarma veya tembellik gibi davranışlar sergileyen çalışanlar için bu söylemi zaman zaman hepimiz kullanmışızdır. Bu tür çalışanların olumsuz davranışlarının diğerlerine bulaşmaması için ise; çoğu işletmede çözüm, insanları etiketlemek ve iş akdini sonlandırmak gibi kolay seçmek olabiliyor.
Oysa bazı çalışanlar, bulundukları ekibin motivasyonunu düşürseler bile; doğru bir yönlendirme, eğitim, iletişim ve ekibe kazandırma çalışmasıyla tamamen farklı bir noktaya gelebilirler.
"Çürük Elma" Benzetmesi Ne Kadar Doğru?
İnsanlar zaman zaman, "bir elin bütün parmakları bir değil", "koca teşkilatta birkaç çürük elmanın olması normal" veya "bir kişinin hatasıyla tüm camiayı suçlamamak gerekir" gibi savunmalar yapabilir. Bu ifadeler çoğu zaman, sorunlu davranışları sıradanlaştıran ve o kişiyi etiketleyen yaklaşımlar haline gelir ve çözüm sunmayabilirler.
Elbette bir meyve çürüdüğünde etrafındaki diğer meyveleri de bozar ve çürütebilir. Ancak insan bir meyve değildir. İnsan; eğitimle, bilinçlendirme ile ve doğru yönlendirmeyle davranışlarını değiştirebilen bir varlıktır. Hiçbir insan doğuştan kötü, negatif ya da zarar verici özelliklere sahip yaratılmamıştır. Yaşanılan şartlar, yanlış yönlendirmeler veya çevresel faktörler kişiyi bozar ve dedikoducu, ilgisiz, yalancı, tembel, şeytani veya agresif hale getirebilir.
Dolayısıyla insanları yeniden sağlıklı davranışlara yönlendirmek mümkündür.
Şirketler Nasıl Çözüm Bulabilir?
1. Yanlış Kişiyi İşe Almamak
Sorunların büyük bölümü işe alım aşamasında çözülebilir. Bunun için;
tek görüşmeyle işe alıma karar verilmemeli,
birden fazla görüşme yapılmalı,
aday hem İnsan Kaynakları, hem ilgili yöneticiler tarafından değerlendirilmeli,
referansları detaylı bir şekilde araştırılmalıdır.
Bu yaklaşım, ileride yaşanabilecek elma çürüklerinin büyük ölçüde önünü alacaktır.
2. Personelin Çok Yönlü Eğitilmesi
Her çalışan iletişim, empati, insan ilişkileri, ekip çalışması, alçak gönüllülük ve kurum kültürü konusunda düzenli eğitimlerle desteklenmelidir. Eğitim alan çalışan, hem kendi davranışlarının farkına varır, hem de iş arkadaşlarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurabilir.
Örneğin; bir kişinin resim eğitimi aldığını düşünelim. Zaman içinde bu kişi belki ünlü bir ressam olamaz; ancak belirli bir seviyede resim yapabildiği, çevresindekiler tarafından açıkça fark edilir hale gelir. Eğitim, tıpkı bu örnekte olduğu gibi, yanlış davranışlar sergileyen bir insanı da zamanla istenen şekle dönüştürebilir. Doğru yöntemlerle verilen eğitim, kişinin davranışlarını geliştirmesine ve daha uygun bir forma girmesine yardımcı olur.
3. Davranışların Nedeninin Araştırılması
Kişiyi çürük elma durumuna düşüren davranışlarının nedenlerini iyi tespit edip, ortadan kaldırmak da güzel bir çözüm olacaktır. Çalışanı yalana, dedikoduya, devamsızlığa, işten kaçmaya iten sebepleri bulup ortadan kaldırınca kişi de düzelebilecektir. Katılması gereken toplantılara katılmadığı için; söylemesi gerekenleri etrafta gelişi güzel ifade eden kişi toplantılara alınırsa kendini burada ifade edecek, ilgisiz yerlerde daha az dedikodu yapacaktır.
4. Kurum Kültürünü Düzeltmek
Üzüm üzüme baka baka kararacağı için; firmanın kültürü düzeltilirse kişi de ona bakıp düzelecektir. Şirket ve yönetimi adilse, saygılı ise, şeffaf ise, merhametli ise çalışanları da bu özelliklerde olacaktır.
5. Uygun Çalışma Ortamı Oluşturulması
Çalışanın fıtratına uygun işler verilmesi, motive edici sistemler kurulması ve çalışma ortamının uygun hale getirilmesi bazı olumsuzlukları yok edecek ve personelin çürük elma durumuna düşmesini sistem engelleyecektir. Çalışma hayatına dair tüm alanlarda net kurallar varsa kişinin bozulması daha zorlaşacaktır. Dinlenme saatlerinde, merdivenlerde sigara içen personele problem olarak bakmak yerine, kurumun personellere uygun ortam oluşturması gerekir.
6. Çalışana Dış Destek Sağlanması
Bazı çalışanların belirli alışkanlıklarını değiştirmesi için profesyonel yardım veya yönlendirme gerekebilir. Örneğin; devamsızlık problemi yaşayan bir çalışanın aile desteği, olumsuz tutumları olan bir çalışanın mentor, yönetici veya danışman desteği kişinin davranışlarını düzeltmesine yardımcı olabilir.
İnsanların zaafları, olumsuz alışkanlıkları veya zayıf yönleri tamamen yok edilemese bile; doğru yaklaşım, eğitim ve destekle kontrol altına alınabilir ve kişinin hem kendisine hem iş yerine zarar vermesi engellenebilir. Kolay olanı seçmeden bu yolu deneyen kurumların hem topluma hem de birlikte çalıştıkları insanlara büyük bir iyilik yaptıklarına şahit olmaktayız. Bu nedenle işletmeler, çalışanlarına yapılan yatırımı bir maliyet değil, uzun vadeli bir kazanç olarak görmelidir.
