Stres, Duygusal Yeme ve Magnezyum
Kronik stres, kortizol başta olmak üzere stres hormonlarının yükselmesine yol açarak iştahı artırabilir, özellikle yüksek kalorili "comfort food"(rahatlatan yiyecekler) türü gıdalara yönelmeyi teşvik edebilir. Bu da duygusal yeme veya yeme atakları (emotional eating) riskini artırır. Öte yandan, yeterli magnezyum alımı; sinir sistemi işlevi, stres tepkisi, ruh hâli ve uyku düzeni gibi süreçlerle ilişkilidir. (Bu nedenle magnezyum eksikliği veya düşük alımı, stresin olumsuz etkilerini şiddetlendirebilir.) Magnesium L-treonat (MgT), beyin düzeyinde magnezyumu artırabilme potansiyeli nedeniyle bu bağlamda özel bir ilgi görmektedir.
Magnezyum L-treonat Nörobiyolojik Temeli ve Kanıtları
Magnezyum L-treonat formu, klasik magnezyum tuzlarına kıyasla kan-beyin bariyerini geçerek santral sinir sistemine magnezyum sağlamasıyla öne çıkar. Hayvan modellerinde MgT, hipokampustaki sinaptik yoğunluğu artırmış; sinaptik plastisite ve uzun vadeli potansiyasyon (LTP) süreçlerini güçlendirmiştir. Bu etkiler; yaşlı ve genç ratlarda öğrenme, çalışma belleği ve hem kısa hem uzun süreli hafıza performansında iyileşmeyle sonuçlanmıştır.
Daha da ötesi, MgT (veya L-treonat + Mg tuzu) beyinde intraneuronal Mg²? konsantrasyonunu yükseltmekte, bu da fonksiyonel ve yapısal sinaps yoğunluğunu artırmaktadır. Bu sinaptik artışın arkası, glutamaterjik N-metil-D-aspartat reseptörleri (NMDAR) ve ilgili sinyal yolaklarının (örneğin NR2B altbirimi) artan aktivitesiyle açıklanır.
Genel magnezyum takviyesinin stres ve anksiyete üzerindeki etkisi de literatürde yer alıyor; ancak bu çalışmalarda form çok çeşitli, örneğin MgO, Mg-sitrat, Mg-biyokimya bazlı kompleksler gibi ve MgT özelinde yeterli veri olmamasıyla birlikte sistematik bir inceleme, Mg takviyesinin öznel anksiyete düzeylerini düşürebileceği yönünde görüş bildirse de, çalışmalardaki heterojenlik ve metodolojik sınırlılıklar nedeniyle kanaat "güçlü değil, ön sonuçlar var" şeklindedir.
Magnezyum L-treonat ve "Yeme Atakları / Duygusal Yeme": Ne Biliyoruz, Ne Bilmiyoruz?
Bilişsel/duygusal/uyku fonksiyonları açısından MgT'ye dair bazı etkiler görülmüştür; uyku kalitesindeki ve ruh hâlindeki iyileşmeler, stres-anksiyete belirtilerinin azalması, nöronal plastisite — bunlar bir "zemin" oluşturabilir.
Ancak şu ana kadar MgT'nin doğrudan stres kaynaklı yeme ataklarını, yani yeme sıklığı, kontrol edilemeyen yeme (binge) yeme eğilimi gibi davranışları ölçen, yüksek nitelikli randomize kontrollü bir çalışma bulunmamaktadır. Mevcut veriler daha çok nöroplastisite, ruh hâli, uyku ve genel stres/anksiyete üzerine odaklanmıştır.
Dolayısıyla, MgT'nin bu özel alandaki etkisi — teorik ve hipotez düzeyindedir, güçlü kanıt yoktur. Ancak mgT yalnızca "destekleyici, potansiyel katkı sunan" bir bileşen olarak düşünülebilir.
Uygulama Açısından Değerlendirme
Stres, anksiyete, uyku bozukluğu ve duygusal yeme/ yeme atakları yaşayan bireylerde öncelik: dengeli beslenme, yeterli magnezyum alımı (yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, baklagiller vb.) olmalıdır.
Magnezyum düzeyleri (serum magnezyumu vb.) düşükse, uygun doz ve formda magnezyum takviyesi düşünülebilir — ancak burada MgT, plasebo-kontrollü yeterli insan çalışması olmadığından "deneysel / potansiyel fayda" olarak değerlendirilmelidir.
MgT veya başka magnezyum formları tek başına değil; stres yönetimi, uyku hijyeni, psikolojik destek / terapi, beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte multimodal bir yaklaşımın parçası olmalıdır.
Takviye başlamadan önce bireyin böbrek fonksiyonu, ek tıbbi durumu ve olası etkileşimleri göz önünde bulundurulmalı, ve bir hekim / diyetisyen / eczacı ile değerlendirilmelidir.
Sonuç olarak;
Magnesium L-Treonate, beyin magnezyum düzeylerini artırma kapasitesi ve buna bağlı olarak bilişsel işlev, ruh hâli ve uyku üzerindeki olumlu etkileriyle dikkat çekmektedir. Bu nörobiyolojik avantajlar, stres yönetimi ve duygu düzenleme süreçlerini destekleyebileceğinden, stres kaynaklı yeme davranışlarının altında yatan mekanizmalar üzerinde dolaylı bir iyileşme potansiyeli taşır. Bununla birlikte, MgT'nin yeme ataklarını doğrudan azaltıcı etkisini gösteren güçlü klinik veriler henüz mevcut değildir.
Bu nedenle MgT, bütünsel bir müdahale planının tamamlayıcı bir bileşeni olarak değerlendirilmelidir. En etkili sonuçlar, aşağıdaki alanların bir arada ele alınmasıyla elde edilir:
• Dengeli ve düzenli beslenme,
• Yeterli ve kaliteli uyku,
• Stres yönetimi teknikleri (nefes egzersizleri, mindfulness, gevşeme çalışmaları),
• Bilişsel-davranışçı temelli psikolojik destek,
• Fiziksel aktivite,
• Gerektiğinde hekim/diyetisyen değerlendirmesiyle uygun magnezyum desteği.
Bu çok boyutlu yaklaşım, stres-yeme döngüsünün biyolojik, psikolojik ve davranışsal tüm bileşenlerine aynı anda dokunarak daha dengeli, sürdürülebilir ve etkili sonuçlar sunar. Magnezyum L-treonat bu çerçevede, bireyin iyilik hâlini destekleyen bilimsel temelli bir araç olarak değerlendirilebilir.
Kaynakça
1. Slutsky I, Abumaria N, Wu L-J, Huang C, Zhang L, Li B, Zhao X, Govindarajan A, Zhao M-G, Zhuo M, Tonegawa S, Liu G. Enhancement of Learning and Memory by Elevating Brain Magnesium. Neuron. 2010;65(2):165–177. doi:10.1016/j.neuron.2009.12.026 .
2. Sun Q, Weinger J, Mao F, Liu G. Regulation of structural and functional synapse density by L-threonate through modulation of intraneuronal magnesium concentration. Neuropharmacology. 2016;108:426–439. doi:10.1016/j.neuropharm.2016.05.006?
3. Hausenblas HA, Lynch T, Hooper S, Shrestha A, Rosendale D, Gu J. Magnesium-L-threonate improves sleep quality and daytime functioning in adults with self-reported sleep problems: A randomized controlled trial. Sleep Med X. 2025 (erratum 2025): original article 2024. PMID:39252819.?
4. Boyle NB, Lawton C, Dye L. The Effects of Magnesium Supplementation on Subjective Anxiety and Stress — A Systematic Review. Nutrients. 2017;9(5):429. doi:10.3390/nu9050429?
5. Serefkan T. The Role and the Effect of Magnesium in Mental Disorders: A Systematic Review. [Tarafsız araştırma özeti]. Psychiatry / Nutritional Neuroscience. 2020. (Kaynak listesinde derleme makalesi)
