Bugün Türkiye'de sosyal medya, özellikle X platformu, yine bir kripto fırtınasıyla çalkalanıyor. Gündemdeki iddia sarsıcı: Kripto piyasasında yaşanan son çöküşten yalnızca 30 dakika önce short pozisyon açıp 80 milyon dolar kazanan kişinin, ABD Başkanı Donald Trump'ın oğlu Barron Trump olduğu öne sürülüyor. Bu söylenti, zaten uzun zamandır güven bunalımı yaşayan küresel Kripto para borsalarına karşı öfkeyi yeniden alevlendirdi.
Ben yıllardır yazıyorum: Kripto para borsaları, dijital birer 'kumarhane ve mahalle kuyumcuları' düzeni içinde işliyor. Rezerv ispatı (proof of reserve) yapamıyorlar. Daha doğrusu yapmak istemiyorlar. Çünkü bu sistemin kazananı zaten hiçbir zaman küçük yatırımcı olmadı. Parayı toplayan bir sabah ortadan kayboluyor, tıpkı bir "exit scam" senaryosundaki gibi.
2021'de kaleme aldığım "Blokzincirin İhaneti" başlıklı yazımda da belirtmiştim: "Bu sistemin görünmeyen eli, özgürlük değil, yeni bir finansal tahakkümdür."
Bugün de tablo değişmiş değil. Kripto paralar, yoksullar için doğdu, ama zenginlerin elinde büyüdü. Merkeziyetsiz finans (DeFi) ideali, çoktan merkezi bir düzene evrildi. Artık birkaç büyük borsa 'Binance, Coinbase, OKX' dijital paranın kaderini tayin ediyor. Bu platformlar, kimin kazanacağını, kimin batacağını belirleyen sessiz imparatorluklar gibi çalışıyor.
Ama asıl kaybeden kim?
Berberde dediler şu coin "X5 yaptı" diye gece ekran başında umutla yatırım yapan, sabah kapısında Porsche beklerken hesabı sıfırlanan milyonlarca küçük yatırımcı. Onlar, Kripto okuryazarlığı zayıf, finansal rehberliği olmayan, umudunu 'bir gecede zengin olma' masalına bağlamış kitleler.
2009–2025 arasında çöken ve dolandırıcılıkla anılan Kripto borsaları
YılBorsa AdıÜlkeOlay
2011BitcoinicaYeni Zelanda43.000 BTC çalındı, site kapandı.
2014Mt. GoxJaponya850.000 BTC kayboldu, iflas etti.
2017BitconnectHindistan/ABDPonzi sistemi çöktü, milyarlarca dolar kayıp.
2019QuadrigaCXKanadaKurucusu "öldü", 190 milyon $ kayboldu.
2020FCoinÇin130 milyon $ açık, "sistem hatası" bahanesiyle kapandı.
2021ThodexTürkiyeKurucu Faruk Fatih Özer yurt dışına kaçtı.
2021AfricryptGüney Afrika3.6 milyar $'lık kayıp, kardeş kurucular iz bırakmadan kayboldu.
2022FTXBahamalarSam Bankman-Fried dolandırıcılıktan tutuklandı.
2023HotbitÇinKara para aklama soruşturması sonrası kapandı.
2024JPEXHong Kong200 milyon $'lık dolandırıcılık, 20 kişi tutuklandı.
2025BlueBitABDKullanıcı fonlarını manipüle ettiği gerekçesiyle soruşturma altında.
Kripto ekosistemi, görünürde şeffaf; ama gerçekte sisli bir labirent.
Binance gibi devler, rezerv raporlarını bağımsız denetimlere açmıyor. 'Güvenli ticaret' sloganları ise yatırımcıyı rehavete sürüklüyor. Gerçek şu: Hiçbir Kripto borsası tam anlamıyla güvenli değildir.
Ve işte asıl ironi "Satoshi Nakamoto'nun 3 Ocak 2009'da bankalara güvenmeyelim" diyerek başlattığı bu devrim, 2025'te "borsalara güvenmeyelim" noktasına geldi.
Sistem, özgürlük vaadiyle başladı; ama bugün, servet transferinin en sinsi biçimine dönüştü.
