Haber: Erva GÜN - Mehmet OFLAZ

(TBMM) - Ulaştırma Ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, "Biz, 5G teknolojisiyle Türkiye'yi dijital dünyanın merkezine taşıyoruz. Geniş bant ve mobil abone sayımız 97 milyona ulaştı; fiber altyapımız 638 bin kilometreye çıktı. E-Devlet kapısıyla dijital devlette örnek ülkeler arasındayız; Birleşmiş Milletler e-Devlet Endeksi'nde 193 ülke içinde 27'nci, Avrupa'da ilk 10'dayız. Siber güvenlikte, BTK bünyesindeki USOM koordinasyonuyla 100 tam puan alarak ITU Küresel Siber Güvenlik Endeksi'nde 'Rol Model Ülke' seçildik" dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın 2026 yılı bütçe ve kesin hesap görüşmeleri için toplandı.

Komisyonda sunum yapan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, ulaştırma ve iletişim yatırımlarının Türkiye'nin bölgesel kalkınmasına ve istihdama katkılarını anlatarak sektöre ilişkin güncel verileri, hedefleri ve projeleri paylaştı.

Uraloğlu, "Türkiye Yüzyılı" vizyonlarının "insan ve çevre odaklı, akıllı ve güvenli entegre ulaştırma sistemleri ile hızlı iletişim ağlarıyla dünyada öncü olmak" olduğunu belirtti. Ulaştırma yatırımlarının üretim maliyetlerini düşürdüğünü, istihdamı artırdığını, seyahat sürelerini kısalttığını vurgulayan Uraloğlu, projelerin bölgesel kalkınmaya katkı sağlarken karbon emisyonlarını da önemli ölçüde azalttığını söyledi.

Son 23 yılda ulaştırma alanında toplam 300 milyar dolarlık yatırım yapıldığını ifade eden Uraloğlu, bu yatırımların yılda ortalama 1 milyondan fazla kişiye istihdam etkisi oluşturduğunu kaydetti. Bakan, yatırım programında 2 bin 171 projenin yer aldığını, bu projelerin toplam bedelinin 5,2 trilyon TL olduğunu belirtti. 2025 yılı için ulaştırma yatırımlarına 488 milyar TL ödenek ayrıldığını bildirdi.

Uraloğlu, 2026 yılı bütçesinde demiryolu yatırımlarının payının yüzde 53, karayolu yatırımlarının payının ise yüzde 39 olduğunu söyledi. Türkiye'de yük ve yolcu taşımacılığının yüzde 91'inin karayoluyla yapıldığını hatırlatan Uraloğlu, demiryolunun payını artırmanın enerji verimliliği ve çevresel sürdürülebilirlik açısından öncelik olduğunu vurguladı.

Bakanlık olarak liman ve lojistik merkezleri ulaştırma koridorlarına entegre ettiklerini söyleyen Uraloğlu, Basra Körfezi'nden Avrupa'ya uzanan Kalkınma Yolu Projesi'nin Türkiye kesiminin, karayolu ve demiryoluyla kıtalar arası ticaretin omurgasını oluşturduğunu ifade etti. 24 milyar dolarlık bu yatırımın Türkiye'ye 50 milyar dolar üretim ve 63 bin kişilik istihdam katkısı sağlayacağını söyledi.

Demiryolu yatırımlarına ilişkin verileri paylaşan Uraloğlu, Cumhuriyet mirası demiryolu ağının tamamının elden geçirildiğini, mevcut ağın 7 bin 274 kilometresinin elektrikli, 8 bin 46 kilometresinin sinyalli hale getirildiğini belirtti. Ülkeye 2 bin 251 kilometrelik hızlı tren hattı kazandırıldığını söyleyen Uraloğlu, 2053 hedefleri doğrultusunda projelerin sürdüğünü, 4 bin 158 kilometrelik hatta çalışmaların devam ettiğini kaydetti. 2028'de demiryolu ağının 17 bin 287 kilometreye çıkarılmasının hedeflendiğini dile getirdi.

Hızlı tren hatlarının nüfusun yüzde 51'ini kapsadığını söyleyen Uraloğlu, "534 kilometrelik Ankara-Eskişehir-İstanbul hattında bugüne kadar 62 milyon yolcu taşındı. Marmaray, Asya ve Avrupa arasında 76,6 kilometrelik kesintisiz demiryolu bağlantısı sağlamaktadır. 12 yılda 1,4 milyar yolcu taşıyarak küresel ölçekte örnek bir şehir içi raylı sistem olmuştur. Başkentray ile Ankara içi ulaşımda günlük 69 bin yolcu kapasitesine ulaştık. 2018'den bu yana yaklaşık 128 milyon vatandaşımız bu hizmetten faydalandı. İzmir'de günde 225 seferle hizmet veren İZBAN, bugüne kadar 1,1 milyar yolcu taşıyarak kent içi ulaşımın belkemiği haline gelmiştir. 2028 yılına kadar doğrudan hızlı trenle bağlanan il sayımızı 11'den 27'ye çıkartmayı hedefliyoruz. Ankara-İzmir Hızlı Demiryolu Hattında; Polatlı Afyon arasını 2027'de tüm hattı 2028'de tamamlamayı hedefliyoruz" dedi.

Uraloğlu, "2028 yılına kadar doğrudan hızlı trenle bağlanan il sayımızı 11'den 27'ye çıkartmayı hedefliyoruz" diyerek, Ankara–İzmir Hızlı Tren Hattı'nın Polatlı–Afyon kesiminin 2027'de, hattın tamamının ise 2028'de bitirileceğini söyledi. Uraloğlu, ayrıca Zengezur bağlantısını sağlayacak Kars–Iğdır–Aralık–Dilucu Demiryolu Hattı'nın 224 kilometrelik Türkiye kesiminde çalışmaların başladığını duyurdu.

Esenboğa Havalimanı'na Kızılay'dan geçen raylı sistem güzergahı için 2026 yılında ihaleye çıkılacak

Demiryolunda özel sektörün payını artırdıklarını belirten Uraloğlu, 2018'den 2025'e serbestleşme oranının iki kattan fazla yükseldiğini ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"TÜRASAŞ tesislerimizi modernize ederek yerli ve milli tren seti üretimini artırıyor, yeni nesil elektrikli ve hibrit trenlerle demiryolu teknolojisinde dışa bağımlılığı azaltıyoruz. Hızlı tren fabrikamızı 2026 Eylül ayında tamamlamayı hedefliyoruz. Milli Elektrikli Tren ve milli banliyö tren setlerimizin seri üretimine başladık. 2025 yıl sonuna kadar 10 adet milli elektrikli tren ve 8 adet milli banliyö tren setini hizmete alacağız. Halkalı-Başakşehir-İstanbul Havalimanı Metro Hattı'nın ikinci etabını 2026 ilk çeyreğinde hizmete açarak, İstanbul'un kuzeyinde hava, kara ve raylı sistem entegrasyonunu güçlendiriyoruz. Başkentray'ın devamı niteliğindeki Sincan OSB-Yenikent-Kazan Soda Demiryolu ile Ankara'nın sanayi bölgelerine demiryolu bağlantısı sağlıyoruz. Konyaray'ı 2027'de, Kocaeli Kuzey Hafif Raylı Sistem Hattı'nı ise 2028 sonunda tamamlayacağız. Esenboğa Havalimanı'na kesintisiz erişim için Kızılay merkezinden geçen raylı sistem güzergahını revize ediyoruz. İnşallah 2026 yılında ihaleye çıkacağız."

"2003'te 60 olan dış hat uçuş noktamızı yüzde 492 arttırdık"

Karayolu yatırımlarına da değinen Uraloğlu, bölünmüş yol ağının 2003'te 6 bin 100 kilometre iken bugün 29 bin 947 kilometreye ulaştığını, yıl sonunda 30 bin kilometrenin aşılmasının hedeflendiğini belirtti. Uraloğlu, "Yıl sonuna kadar 30 bin kilometreyi aşacağız inşallah. Bugün köprü ve viyadük uzunluğumuzu 811 kilometreye, Tünel uzunluğumuzu 833 kilometreye ulaştırdık" ifadesini kullandı.

Havayollarında Türkiye'nin bir küresel merkez haline geldiğini söyleyen Uraloğlu, havalimanı sayısının 26'dan 58'e yükseldiğini, 175 ülkeyle havacılık anlaşması bulunduğunu aktardı. 2024 yılında 231 milyon yolcuyla Avrupa'da 3'üncü, dünyada 7'nci sıraya yükselindiğini ifade eden Uraloğlu, "2003'te 60 olan dış hat uçuş noktamızı yüzde 492 artırarak 2025 yılında 355'e çıkardık. 17 Nisan 2025'te İstanbul Havalimanı'nda başlattığımız üçlü bağımsız pist operasyonuyla, aynı anda üç uçağın iniş ve kalkış yapabildiği sistemi devreye aldık. Bu adımla, Avrupa'da ilk, dünyada ise ABD'den sonra ikinci ülke olduk" diye konuştu.

"Boğaz geçiş gelirimiz son üç yılda 38 milyon dolardan 223 milyon dolara yükseldi"

Denizcilikte yük elleçleme miktarının 456 milyon tonu aştığını belirten Uraloğlu, dünyanın en fazla konteyner elleçleyen limanları arasında Türkiye'den Ambarlı, Kocaeli, Tekirdağ ve Mersin'in yanı sıra bu yıl ilk kez listeye giren Aliağa Limanı'nın yer aldığını söyledi. Türk sahipli deniz ticaret filosunun 2002'deki 17'nci sıradan 2025'in ilk yarısında 2 bin 203 gemiyle 10'unculuğa yükseldiğini aktaran Uraloğlu, "Montrö Sözleşmesi'ndeki 'Altın Frank' güncellemeleriyle, boğaz geçiş gelirimiz son üç yılda 38 milyon dolardan 223 milyon dolara yükseldi" dedi.

"16 Ekim'de yapılan 5G ihalesinden 3 milyar 534 milyon dolar gelir elde ettik"

İletişim ve bilişim altyapısına ilişkin verileri de paylaşan Uraloğlu, şunları söyledi:

"Biz, 5G teknolojisiyle Türkiye'yi dijital dünyanın merkezine taşıyoruz. Geniş bant ve mobil abone sayımız 97 milyona ulaştı; fiber altyapımız 638 bin kilometreye çıktı. E-Devlet kapısıyla dijital devlette örnek ülkeler arasındayız; Birleşmiş Milletler e-Devlet Endeksi'nde 193 ülke içinde 27'nci, Avrupa'da ilk 10'dayız. Siber güvenlikte, BTK bünyesindeki USOM koordinasyonuyla 100 tam puan alarak ITU Küresel Siber Güvenlik Endeksi'nde 'Rol Model Ülke' seçildik.

5G teknolojisine geçiyoruz; iletişim hızımız 10 kat artacak. 16 Ekim'de yapılan 5G ihalesinden 3 milyar 534 milyon dolar gelir elde ettik. Bu kaynak, altyapı yatırımlarımızı ve Ar-Ge çalışmalarımızı güçlendirecek, ekonomimize katkı sağlayacaktır. Türk Telekom'un imtiyaz süresi BTK ile yapılan anlaşmayla 2050'ye kadar uzatıldı. Toplam bedel 20 milyar dolar, bunun 3 milyarı uzatma, 17 milyarı yatırım yükümlülüğüdür."

CHP'li Aygun'dan Bakan Uraloğlu'na:  Çorlu tren kazası neden oldu?

Bakan Uraloğlu, sunumu esnasında muhalefet milletvekillerinin tepki göstermesi üzerine, "İnadınıza yapmaya devam edin. Sizin bütün engellemelerinize rağmen yapmaya devam edeceğiz" diyerek yanıt verdi. CHP Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun, Uraloğlu'nun yanıtına, "Vergi veriyoruz hizmet alamıyoruz. Yazıktır, günahtır ya. Sayın Başkan, kimin parasını harcıyor? Vatandaşın verdiği vergiyi harcıyor" diye tepki gösterdi.

Bakan Uraloğlu, tepkilerin ardından, "İlave bir kaynak icat etmedik. Vatandaşımızın verdiği vergi ve onun verdiği yetkiyle burada biz görev yapıyoruz, hizmet yapıyoruz" ifadesini kullandı. CHP'li Aygun ise 2018 yılındaki Çorlu tren kazasını hatırlatarak, "Yapılandırdık dedi Sayan Bakan, Çorlu tren kazası neden oldu? Daha hesabını vermediniz. Çorlu tren kazasından içim yanıyor. Oğuz Arda Sel'in hakkını kim savunacak? Ben savunacağım" dedi.

Uraloğlu, "Öncelikle hayatımda hiç yalan konuşmadığımı sizin huzurunuzda bütün milletimize beyan ederim. Söylediğim rakamlar ölçülebilir rakamlardır. Bunları her türlü serbest otorite ölçebilir. Türkiye buna açık ve müsaittir" diye konuştu.