Yorum: Enerji Savaşları Şimdi de Avrupa'nın Üzerinde

2017 yılında Rusya'nın yaklaşık 200 milyar metreküplük (m3) doğalgaz ihracatı yaptığını biliyoruz. Gazprom'un verdiği rakamlara göre Rusya'nın doğalgaz ihracatından kazancı yaklaşık 32 milyar dolar. Rusya doğalgazını nereye satıyor diye sorarsanız; yüzde 26'sını Almanya'ya, yüzde 12'si İtalya yüzde 8'ini İngiltere ve yüzde 6'sını da Fransa alıyor.

Türkiye'yi merak ediyorsanız; biz de yıllık 29 milyar m3 ile Rusya'nın sattığı toplam doğal gazın yüzde 15'ini satın alıyoruz.

Bir de Rusya'dan çıkan ve Batı'ya doğru giden gazın bor hatlarına göre dağılımına bakalım..

En büyük payı toplam Rus gaz ihracatının yüzde 50'sini taşıyan ve Ukrayna üzerinden geçip Avusturya'ya kadar geçen hat alıyor. Ukrayna burada çok kritik bir noktada. Hatırlanacağı üzere Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerginlik ve askeri çatışma sırasında bu hat kapatılmıştı. Bu durum Rusya'nın Avrupa'ya olan gaz tedariğini önemli ölçüde aksamasına neden oluyor. Aynı zamanda ciddi gelir kaybına.

Diğer yandan da Ukrayna'da boru hatlarının geçiş ücreti olarak yıllık aldığı 3 milyar dolarlık gelirin de ülke için kritik önemde olduğunu da not almak lazım.

Rusya'nın Batı'ya gaz sattığı  boru hatları da toplam ihracatının yüzde 23'ünü yaptığı Beyaz Rusya- Polonya hattı ve yüzde 15'ini yaptığı Baltık Denizi'nin altından direk Almanya'ya ulaşan Kuzey Akım 1 ( Nord Stream 1) boru hattı.

RUSYA'NIN YAKINDA DEVREYE SOKACAĞI PROJELER

Rusya Ukrayna ve Polonya ile yaşadığı politik gerginliklerin gaz sevkiyatını engellemesini istemiyor. Bu sebeple de bu iki ülkeye olan bağımlılığını azaltmak istiyor. Buna istinaden Avrupa'ya hem kuzeyden hem de güneyden gaz sevkiyatını bu hatları dışarıda bırakarak yapacak iki hattı devreye sokmak için hazırlanıyor.

Bu projelerden en önemlisi Kuzey Akım 1 hattı kadar taşıma kapasitesi olan ve Baltık Denizi boyunca hemen bu hattın yanına yapılan Kuzey Akım 2 boru hattı. 2019'da tamamlanması beklenen proje Rusya'nın gaz tedarikçisi şirketi Gazprom'un sahip olduğu bir hat. Bu hat da aynı ilk hat gibi 55 milyar m3 gaz taşıyabilecek ve Almanya üzerinden Kuzey Avrupa'ya dağıtılabilecek. Zaten projenin sponsorları arasında Fransız Engine, Hollandalı Shell, Avusturyalı OMV var.

Diğer hat ise Türkiye'den geçecek olan ve Yunanistan üzerinden Güney Avrupa'ya ulaşacak olan Türk Akımı Projesi. İki hattan oluşan bu projenin ilki Türkiye'ye gaz sağlarken, diğeri yaklaşık 31.5 milyar m3 kapasitesiyle Güney Avrupa'ya gaz taşıyacak. Bu projenin de bitiş tarihi 2019 olarak hesaplanıyor.

AB NEDEN ÖNEMLİ?

28 ülkeden oluşan AB'nin kabaca yıllık 250 milyar m3'lük doğal gaz tüketimi var. AB ülkelerinin mevcut durumda  en büyükgaz tedarikçisi (Toplam tüketimin yüzde 35'i – 90 milyar m3) Rusya. Benzer bir oranda doğalgaz da Norveç'den gelen boru hatlarından akıyor. Kalan ihtiyaç ise sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) formatında Cezayir, Katar, Nijerya ve Libya'dan sağlanıyor.

Yapılan çalışmalara göre AB'nin mevcut gaz tüketim trendi takip edilince 2035 yılına gelindiğinde ekstra 120 milyar m3 doğalgaz ithalatı yapması gerekecek. Bu gazın tedariki konusunda Norveç'ten fazla bir katkı beklenmiyor. Ya Rusya yukarıda bahsettiğim yeni boru hatları üzerinden Avrupa'ya ihtiyacı olan gazı tedarik edecek ya da LNG formatında daha fazla gaz Avrupa'ya gelecek.

BÜTÜN KAVGA BU SEBEPLE KOPUYOR

ABD Başkanı Trump son gezisinde AB Komisyonu'nu ve özelde de Almanya'yı şöyle uyardı: "Hem bizim sizi Ruslardan – NATO'yu kastediyor- korumamız için milyarlarca dolar harcamamızı isteyeceksiniz hem de sizi koruyacağımız ülkeyi -Rusya- gaz alımını artırarak her geçen gün daha zengin hale getireceksiniz. Bu böyle devam edemez."

Avrupalılar şaşkın.. Trump'ın açıklamasının ardından her kafadan ayrı ses çıkıyor. En çok dillendirilen argüman da "Rusların gazı mevcut LNG'den yüzde 20 daha ucuz ayrıca Polonya'da olduğu düşünülen kaya gazının çıkartılması çok masraflı."

Hatta Avrupalılar, ABD'nin son 10 yılda büyük bir devrim yaparak düşük maliyetle yüksek miktarda üretebildiği kaya gazı (Shale gas) için Rusları Avrupa'ya sokmadığı ve kendi kaya gazını Avrupa'ya satana kadar zaman kazanmaya çalıştığını da düşünüyorlar.

Sebep ne olursa olsun Avrupa çok büyük bir tüketici ve kimse bu lokasyonu kaptırmak istemiyor. Trump'ın Avrupalı liderlerin gözünün içine bakarak söylediği  "Ne kadar para o kadar güvenlik "ya da "Ben kazanmıyorsam bu ticaretin bir anlamı yok" mealindeki açıklamaları da bu çerçevede okumak lazım.

TÜRKİYE BU İŞTEN NASIL ETKİLENİR?

Azeri gazı taşıyan TANAP ve yukarıda bahsi geçen Türk Akımı üzerinden biz de Avrupa'nın enerji güvenliği tartışmasına girmiş görünüyoruz. Bu anlamda AB ile olan yakın bağlarımıza mevcut Gümrük Birliği, NATO'nun yanına bir de enerjiyi eklemiş görünüyoruz. Bu elimizi güçlendirecektir. Ancak ABD – Rusya gaz savaşlarının Avrupa ekseninde nasıl şekilleneceği ve bizim mevcut haliyle oldukça limoni halde bulunan Batı ile ilişkilerimizin akibeti elimizdeki kozların akibetini belirleyecek.

Cüneyt Başaran /

Rusya Federasyonu Sektörel Haberler