Vizesiz AB İçin Zorlu Yolculuk

GÜVEN ÖZALP - Türkiye'nin, 16 Aralık'ta imzalayacağı geri kabul anlaşmasıyla (GKA) resmen başlayacak olan vize muafiyeti süreci, sıkı kurallara ve katı bir denetim mekanizmasına sahip bir yol haritasının izlenmesini gerektiriyor.

Türkiye'nin gerekli şartları yerine getirmesi ve Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin teknik nitelikli olmayan sorunlar çıkarmaması halinde en geç 3,5 yıl içinde Türk vatandaşlarına vize muafiyeti sağlayacak süreçte dört ana alanda adım atılması gerekiyor.

Vize muafiyetine ulaşmadaki hızın büyük ölçüde Türkiye'nin yükümlülüklerini yerine getirmesine bağlı olacağı süreçte, belgelerin güvenliği, göç ve sınır kontrolü, kamu düzeni ve güvenliği ile temel haklar alanlarında yeni düzenlemeler yapılacak. AB yetkilileri, Türkiye'nin bazı alanlarda şimdiden belli ilerleme sağlamış durumda olduğunun altını çiziyor.

Türkiye'nin, 21 Haziran 2012'de parafe ettiği GKA'nın imzalanıp onaylanması süreçte ilk aşamayı oluşturacak. Bu aşamadan sonra ise GKA'nın tüm maddelerinin uygulanması gerekecek. AB bir yandan üye ülkeleriyle imzalanmış mevcut GKA'ların tam ve etkin şekilde uygulanmasını isterken diğer yandan da yasa dışı göç kaynağı konumundaki ülkelerle GKA imzalanmasını ve bunların uygulanmasını talep ediyor.

-Kaçaklar geri alınacak

AB'nin vize muafiyeti için olmazsa olmaz şart olarak gördüğü GKA gereği Türkiye, kendi toprakları üzerinden geçiş yaparak AB ülkelerine yasa dışı şekilde giren üçüncü ülke vatandaşlarını geri almak zorunda kalacak.

Geri kabul işlemi ilgili AB ülkesinin talebi çerçevesinde ve standart bir prosedür çerçevesinde gerçekleştirilecek. Geri gönderme işleminin maliyeti talep eden ülke, geri gönderilen kişiyi "ağırlama" maliyeti ise Türkiye tarafından karşılanacak. Türkiye, geri gönderilen üçüncü ülke vatandaşlarını barındırmak için AB standartlarına uygun özel alanlar oluşturacak. Bu kişiler ülkelerine gönderilene kadar ya da statüleri değişene kadar bu merkezlerde barındırılacak.

Türkiye'nin yaptığı hesaplamalar geri kabul uygulamasının yıllık maliyetinin yaklaşık 1,2 milyar avro düzeyinde olacağına işaret ediyor. AB yetkilileri bu konuda Türkiye'ye destek amaçlı kaynak bulunduğunu belirtiyor.

Türkiye'nin vize muafiyeti sürecinde atmak durumunda olacağı adımların çoğu, geri kabul gerektiren durumların azalmasını sağlayacak etki yaratacak.

-Vize politikası değişecek

Türkiye'nin vize politikası bağlamında da adımlar atması gerekiyor. Bu çerçevede, "Türk Vize Enformasyon Sistemi" oluşturulması ve Türk vize politikasının AB müktesebatına uyumlu hale getirilmesi gerekiyor.

Türk vizelerinin güvenlik unsurlarının yükseltilmesi ve havalimanı transit vize uygulamasına geçilmesi de AB'nin talepleri arasında yer alıyor.

AB, kendisi açısından göç ve güvenlik riski yaratan ülkelerin vatandaşlarına sınırda vize verme uygulamasına son verilmesini ve bu ülkeler için vize kurallarının değiştirilmesini de istiyor. Sürecin sonunda Türk vatandaşlarına vize muafiyeti uygulanacağından Türkiye'nin de "ayrımcılık yapmaksızın" tüm AB ülkelerinin vatandaşlarına vize muafiyeti tanıması gerekecek.

Sınır yönetimi alanında da, özellikle AB ülkeleriyle olan sınırlarda, uygun kontrol ve gözetlemenin sağlanması, iyi eğitilmiş ve nitelikli, yeterli sayıda sınır koruma biriminin sınır geçiş noktalarında görevlendirilmesi için gerekli bütçesel ve idari önlemlerin alınması da Türkiye'nin atacağı adımlar arasında bulunuyor.

-Uluslararası koruma önemli

Uluslararası koruma da AB'nin önem verdiği alanlardan birini oluşturuyor. Bu çerçevede de Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin (UNHCR), Türk topraklarında görevini tam anlamıyla ve kısıtlamalara maruz kalmaksızın yerine getirmesi ve mültecilerin statüsünü belirleme prosedürlerine yönelik özel bir birim oluşturulması gerekiyor.

Mültecilerin ve sığınmacıların uygun şekilde kabulü ve haklarının korunması için gerekli kaynak ve imkanların sağlanması, Mali Suçları Araştırma Kurumu'nun (MASAK) kapasitesinin artırılması ve Avrupa Polis Birimi (EUROPOL) ile Operasyonel İşbirliği Anlaşması imzalanması ve uygulanması da atılacak adımlar listesinde yer alıyor.

TBMM'den geçen yabancılar ve uluslararası korumayla ilgili yasa, Türkiye'nin göç ve sığınma konusunda sağlam bir yasal ve kurumsal çerçeve oluşturma konusundaki çabalarının net işareti olarak algılandığından, bu yasanın iyi uygulanması halinde vize muafiyeti için hazırlanan yol haritasında yer alan unsurların önemli bir bölümü yerine getirilmiş olacak.

-Katı denetim mekanizması

Süreç boyunca AB, Türkiye için sıkı bir denetim mekanizmasını devreye sokacak. Komisyon tarafından yürütülecek süreçte AB ülkeleri de tam müdahil olacak. Bu çerçevede üye ülkelerin uzmanları da devrede olacak. Europol, Eurojust, Frontex gibi ilgili AB ajanslarının uzmanlığına başvurulabilecek.

AB Komisyonu, GKA konusunda AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu'na raporlar sunacak. AB adalet ve içişleri bakanları altı ayda bir durum değerlendirmesi yapacak. Değerlendirmede üye ülke vatandaşlarının Türkiye'ye vizesiz seyahat olanakları, vize başvurusu ve Schengen Bölgesi'ne girmesi reddedilen Türk vatandaşlarının oranı, Türk vatandaşlarının sığınma talebi oranı ve reddedilen geri kabul başvurularının sayısı gibi unsurlar da dikkate alınacak.

-Kolaylaştırma değil muafiyet

Türkiye, vize konusunda AB'yle yürüttüğü müzakerelerde başından bu yana "vize kolaylaştırma" uygulamasını reddetti. AB'nin normal uygulaması, GKA'nın imzalanıp uygulanmasıyla birlikte vize kolaylığının devreye sokulmasına dayanıyor, muafiyet ise bir sonraki aşamayı oluşturuyor.

Türkiye ise GKA ile sadece vize muafiyetini paralel süreçte tutmaya çalıştı. Bu nedenle de süreçte, "kolaylaştırma" yönünde talep gelmemesi ya da AB'nin bu yönde tek taraflı adım atmaması halinde Türk vatandaşlarının, süreç sonunda, vize uygulamasından doğrudan vize muafiyetine geçmesi öngörülüyor. - Brüksel

Kaynak: AA / Güncel