Çölyak hastalığı nedir, nasıl anlaşılır? Çölyak belirtileri nelerdir? Çölyak hastaları ne yiyebilir? Gluten alerjisi belirtileri

Çölyak hastalığı glütene karşı ömür boyu süren kronik alerjidir. En sevilen yiyeceklerden uzak durmaya sebep olan çölyak hastalığı nedir neden olur ve hastalığı belirtileri nelerdir gibi konuları mercek altına aldık İşte çölyak nedir ve tedavisi, hastalığı belirtileri nelerdir ve çölyak hastalığı nedir gibi soruların cevapları…

ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?

Tüketilen besinler bileşenlere ayrılarak bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Vücudun yeterli oranda besin alabilmesi ince bağırsak üzerinde bulunan villus çıkıntıları tarafından sağlanır. Çölyak hastaları glüten hassasiyeti nedeniyle bağırsak mukozasındaki çıkıntıların kıvrımları azalır ve küçülür. Bunun sonucunda da besinler emilemez hale gelir. Sonuç olarak da beslenme yetersizliği ve buna bağlı farklı hastalıklar belirtileri görülür.

Çölyak hastalığı bağırsaklarda besinin sindirimin ve emlimin bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Çölyak hastaları arpa, buğday, çavdar ve belirli oranda yulafta bulunan glütene karşı hassasiyet gösterirler.

Çölyak hastaları glüten içeren besinler tükettiklerinde bağırsaklarda immunolojik reaksiyonlar oluşumu sonucu hasar ve iltihap meydana gelir. Bunun sonucu olarak da yeterli beslenme olmaz ve çeşitli hastalıklar oluşur.

hastalığı nedir konusu detayları incelendiğinde çölyak daha da iyi anlaşılır. Çölyak genetik bir hastalıktır. Hastaların yüzde 10'unda ailede görülen hastalık diğer aile bireylerinde görülür. Çift yumurta ikizlerinde yüzde 30 oranında görülürken tek yumurta ikizlerinde yüzde 70 oranında görülmektedir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Birtakım viral enfeksiyonlar ve stres çölyak hastalığına neden olabilir. Sessiz çölyak ya da latent ise bu hastalığın karakteristik özelliklerinin görülmediği ama kalıtsal olarak yatkınlık olan hastalar için kullanılan terimdir. Çölyak hastalığının gerçek sıklığı tam bilinmemektedir. Ancak kan bankasındaki verilere göre 300 kişiden birinde bu hastalığın görülebileceği ön görülmektedir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI NASIL ANLAŞILIR?

Çölyak hastalığı nedir ve belirtileri nedir dendiğinde bu hastalığın belirtilerini mercek altın aldığımızda hastalığın durumu daha iyi anlaşılmaktadır.

Çölyak hatalığı erişkinlerde ve çocuklarda farklı şekilde görülür. Çocuklarda büyüme geriliği ve gelişme bozukluğu, bu hastalığın erken belirtisi olabilir. Karın ağrısı, ishal, huysuzluk, , bulantı, kusma, davranış bozuklukları, uyuklama ve okulda başarısızlık gibi diğer belirtiler de görülebilir.

ÇÖLYAK BELİRTİLERİ

hastalığı yetişkinlerde ise 30-40 yaş civarında ve daha ileri yaşlarda da görebilir. Yetişkinlerde Emilim bozukluğuna bağlı ve besin, mineral ve vitamin eksikliğine bağlı olarak iki farklı şekilde bu hastalık kendisi gösterir. Yağ emilimi bozulması ile ishal ve şişkinlik, karbonhidrat emilimi bozulması ile laktoz intoleransı ortaya çıkar. Çölyak hastalarında karın ağrısı ve şişkinlik gibi şikayetler de görülebilir.

GLUTEN ALERJİSİ BELİRTİLERİ

Glutenin bulunduğu besinleri, riskleri sıraladık. Peki nedir gluten alerjisi belirtileri? Midede şişkinlik, ishal, kabızlık, karın ağrısı, aşırı gaz sancısı, kronik halsizlik gibi belirtiler en baskın belirtilerdir.

Gluten alerjisi, vücudun gluteni sindiremediği bir tıbbi durum olan çölyak hastalığının diğer adıdır. Gluten alerjisinde vücudun bağışıklık sistemi gluteni "tehlikeli" olarak görmeye başlar ve yok etmeye çalışır. Bu durum sonrası vücutta karın ağrısı, sindirim rahatsızlığı, ishal ve yanında diğer pek çok belirtinin olduğu ince bağırsakta iltihaplanmaya sebep olur.

Çölyak besinler

Çölyak hastalığının genel belirtileri:

Dermatitis herpetiformis (kırmızı ve kaşıntılı ve cilt döküntüleri)

Dilde yanma, solukluk halsizlik benzeri kansızlık belirtileri

Kalsiyum eksikliğine bağlı kas zayıflığı, kemik ağrısı, kemik erimesi,

K vitamini eksikliği nedeniyle bağlı kanamalar görülmesi

A vitamini eksikliği nedeniyle gece körlüğü

Depresyon belirtileri

Ses kısıklığı görülmesi

Epileptik nöbetler görülmesi

Denge sorunları ve baş dönmesi

Hormon seviyelerinde bozukluk

Eklem sorunları

Ağız aftları

Dikkat bozukluğu gösterilebilir.

ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çölyak hastalığı çocuklarda farklı şekilde belirti gösterir. Bunlar:
Kusma
İştahsızlık
Kas erimesi
Gelişme geriliği
Karında şişlik
Kronik ishal
2 yaşından büyük çocuklarda çölyak belirtileri:
İshal
Kısa boy
Ergenlikte gecikme
Dikkat eksikliği
Sinirlilik
Kabızlık
Kilo kaybı

ÇÖLYAK HASTALIĞINDA HANGİ BESİNLERİN EMİLİMİ BOZULUR?

Çölyak konusunda bietyler en çok çölyak hastalığı nedir ve belirtileri nelerdir, çölyak hastalığı nedir ve tedavisi, ve çölyak hastalığı nedir neden olur gibi soruları sorarlar. Hastalığı daha iyi tanımak isteyenler ise Çölyak hastalığında hangi besinlerin emilimi bozulur sorusunun yanıtını arar.
Çölyak hastalığında emilimi bozulan besinler: Çölyak hastalarında karbonhidrat, protein ve yağ emilimi bozulmuştur. Emilimi en çok bozulan besin ise yağdır.

ÇÖLYAK HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?

Araştırmalar çölyak hastalığının sadece yüzde 20'sine tanı konulabildiğini göstermektedir. Çölyak hastalığı tanısı için doktor tarafından ayrıntılı öykü ve fiziksel muayene kontrolü yapılır. Bunlardan farklı olarak doktor özel testler uygulayarak çölyak tanısı koyabilir. HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 adlı lökosit antijenlerine yapılan genetik testler çölyak hastalığının tanısı için kullanılabilir. Testler sonucu çölyak hastalığı tanısı kuvvetli ihtimalse doktor kanül yardımıyla inceleme yapar. Gerekirse villus hasarını incelemek için doku örneği alabilir. Bu testler sonucu çölyak hastalığı tanısı konulur.

ÇÖLYAK HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Çölyak hastalığının tedavisi diyet beslenme ile yapılır. Gluten içeren besinler beslenme düzeninden çıkarılır ve glütensiz şekilde beslenilir. Bunun için çölyak hastaları glüten içeren besinleri bilmelidir. Buğday, çavdar, arpa ve bunlardan üretilmiş irmik, makarna, bulgur, kek, erişte, börek gibi her çeşit besin gluten içerir.

Çölyak

ÇÖLYAK HASTALARI NE KADAR SÜREDE İYİLEŞİR?

Çölyak hastalığının tedavisi için çölyak hasaları uzman diyetisyene yönlendirilir ve beslenme düzeninden glütenle besinler çıkarılarak çölyak hastaları yaşamlarına devam eder. Çölyak hastalarının diyet sonucu iyileşmesi ve villusların yeniden büyümesi birkaç aydan birkaç yıla kadar uzayan bir süreci kapsayabilir. İnce bağırsaktaki iyileşme çocuklarda yetişkinlere göre daha hızlı gerçekleşmektedir.

ÇÖLYAK HASTALARI GLUTENLİ GIDA YERSE NE OLUR?

Çölyak hastaları yanlışlıkla glütenle gıda yerse bulantı, ishal ve karın ağrısı şikayetleri ile karşılaşır. Bazı hastalarda glütenle gıda yediğinde bir belirti olmayabilir ama bu onun sorun yaşamadığı anlamına gelmez. Az miktarda glüten tüketmek bile zararlı olabilir. Beslenme yetersizliği görülmesi halinde demir, çinko, b12 vitamini, kalsiyum, folik asit, D vitamini ve K vitamini desteği alınabilir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

Çölyak hastalığı tedavi edilmezse çeşitli riskler oluşur. Bunlar:
Malabsorbsiyon
Kalsiyum ve K vitamini eksikliği
Otoimmün hastalıkların prevelansında yükselme
Lenfoma
Kalın ve ince bagırsak kanserleri
Megoblastik anemi
Osteoporoz Kısırlık, düşük
Depresyon
Büyüme geriliği
Hipokrommikrositer anemi

ÇÖLYAK HASTALARI NE YİYEBİLİR?

Tüm sebzeler
Tüm bakliyatlar
Tüm katkısız sıvı ve katı yağlar
Tüm meyveler
Yumurta, basit toz şeker, reçel, zeytin, bal
Et, , tavuk, balık
Una bulanmış konserve türleri
Mısır, patates, pirincin kendileri ve unları gıda hazırlamada tercih edilebilir.
Ayrıca nohut unu, kestane unu, üzüm çekirdeği unu, soya unu kullanılabilir.
Evde çekilmiş baharatlar.

ÇÖLYAK HASTALARININ TÜKETEBİLECEĞİ BESİNLER

Yapılan araştırmalar sonucu, çölyak hastalarının tüketebileceği besinler güvenli, riskli ve yasak olacak şekilde 3 kategoride hazırlanmıştır.

ET, BALIK VE YUMURTA

Güvenli

Hepsi

Riskli

Dilimlenmiş soğuk et, sosis

Havayla kurutulmuş, tuzlanmış sığır eti

Salam

Konserve et

Et bazlı veya balık bazlı soslar

Et bazlı veya balık bazlı hazır gıdalar

Önceden pişirilmiş gıdalar

Yasak

Ekmek eklenmiş köfte

Bulgurlu ve kıymalı yemekler

Unla kızartılmış balık

SÜT ÜRÜNLERİ

Güvenli

Hepsi

Riskli

Süt bazlı hazırlanmış içecekler (örn: Milk Shake)

Hazır meyveli yoğurt

Krem şanti

Koyu krema ve puding

Dilimli peynir

Sürülebilir eritilmiş peynir

Küf derili peynir (Camambert, Rokfor gibi)

Yasak

Tahıl ve türevlerini içeren yoğurtlar

Buğday unu eklenmiş sütlü tatlılar

Bulgur eklenmiş yoğurtlu ve sütlü çorbalar

TAHILLAR

Güvenli

Pirinç

Pirinç unu

Nişasta

Kara buğday

Mısır ile yapılmış yiyecekler veya ekmek

Özel glutensiz unla yapılmış ekmek

Darı

Keten bitkisi

Soya fasulyesi

Patates unu

Riskli

Paketlenmiş patates cipsi

Şişirilmiş pirinç

Mısır çevirmesi

Yasak

Buğday

Yulaf

Arpa

Çavdar ve bunlarla yapılmış her türlü yiyecek;

Bulgur, makarna, şehriye, çorba, erişte, kuskus, bisküvi, simit, dondurma külahı, ekmek, yarma, irmik, kraker, börek, pasta, çörek, kepek, malt

ÇÖLYAK HASTALARININ TÜKETMEMESİ GEREKEN BESİNLER NELERDİR

Buğday, yulaf, arpa, çavdar katkılı her türlü ürün. (un, çörek, unlu tatlılar, irmik, makarna, bulgur, bulgur pilavı, dondurma külahı şehriye, kuskus, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, ekmek, gofret, simit, kraker, börek, un ilave edilen çorbalar, tarhana, yarma gluten içeren hazır salça, ketçap, soslar)

unu ile kızartılmış balık, tavuk gibi etler.

Malt kullanılan içecekler.

içeren köfte, pane harçları, hazır çorbalar, gibi hazır çeşniler.

Sirke, puding, sakız, ketçap, çikolata, dondurma, mayonez gibi gıdaların bazılarında gluten vardır. Bunlar yenmeden önce kesinlikle ürün hakkında bilgi alınmalıdır. Soslu kuruyemişler, tuzlu, glüten kullanıldığı için yasaktır.

Bu besinlerin glutenle işlem yapılmamış hali, glüten barındırmayan kuruyemişler serbesttir.