Türkiye Barolar Birliği'nden Anayasa Önerisi

Türkiye Barolar Birliği (TBB), TBB, 8 kişiden oluşan bilim kurulu tarafından hazırlanan ve 190 maddeden ve gerekçelerin yer aldığı 400 sayfadan oluşan ve Anayasa önerilerinin yer aldığı pembe renkteki "Anayasa Önerisi" kitabını ve önerilerini açıkladı.

Türkiye Barolar Birliği Başkanı Özdemir Özok, düzenlediği basın toplantısında birlik tarafından hazırlanan Anayasa önerisine ilişkin bilgi verdi. Basın toplantısına, yeni Anayasa önerisini hazırlayan öğretim üyeleri, baro başkanları ve çok sayıda hukukçu katıldı.

Bilim adamları ve uygulayıcılar tarafından hazırlanan anayasa önerisinin, uzlaşmayı, barışı, huzuru, güveni sağlayacak ve toplumsal beklentilere yanıt verecek bir nitelik taşıdığını ifade eden Özok, Anayasa'da yapılan değişiklikleri dikkate alarak 2001 yılında hazırlayarak tartışmaya sundukları Anayasa değişikliği önerilerini güncelleştirdiklerin belirtti. Özok, birliğin devletin demokratik yapılanmasını, temel hak ve özgürlüklerin tanımlanmasında halkın "Benim Anayasam" diye bileceği özgürlükçü bir öneri paketi hazırladığını ifade etti. Özbudun ve ekibi tarafından hazırladığı ve hükümetinde benimseyip benimsemediğini bilmemeleri nedeniyle eleştirilecek bir Anayasa taslağı metninin bulunmadığına dikkat çeken Özok, Anayasa'nın ideolojik, bir siyasi görünüm ve bir partinin damgasını taşıyacak niteliklere sahip olamayacağını söyledi. Özok, Başbakan Erdoğan'ın veya hükümetin her hangi bir yetkilisinin "bu bizim anayasa taslağımız" demeden, ortaya bir metin koymadan, sadece internet sayfalarında yer alan bir metin üzerinden hükümetin nasıl Anayasa öngördüğüne ilişkin görüşlerini açıklamalarının da mümkün olamayacağının altını çizdi. Katılımcı bir Anayasa hazırlanmasını istediklerini vurgulayan Özok, bunun aksinin olması halinde ise hazırlanacak Anayasa'nın meşruiyetini kaybedeceğini kaydetti. Özok, 22 Temmuz seçimlerinin olduğu gün Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yaptığı konuşmaya imza attığını ve bu konuşma çerçevesinde Erdoğan'dan tavır sergilemesini beklediklerini dile getirirken, Erdoğan'ın Danıştay kararlarına yönelik sözlerini de eleştirdi.

-ÖZGÜRLÜKÇÜ BİR ANAYASA-

TBB'nin pembe renkte "Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Önerisi" başlıklı ve geliştirilmiş gerekçeli yeni metinlerin de yer aldığı kitabı hazırlayan ekipte bulunan TBB İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Başkanı Prof.Dr. Rona Aybay, Anayasa önerisini 8 kişiden oluşan bilim kurulu tarafından hazırlandığını bildirdi. Aybay, kitabın 190 maddeden ve gerekçeleriyle 400 sayfadan oluştuğunu belirterek, "Türkiye'de gerek siyasal gerek akademik anlamda kim Anayasa çalışması yapıyorsa bu metni dikkate alınması gerekiyor" dedi. Aybay, hükümetin Anayasa hazırlığı girişiminde bulunduğunu ancak taslağın ne aşamada olduğunu bilmediklerini dile getirerek, siyasi iktidar tarafından hazırlanacak bir anayasanın amacı ve samimiyet dereceği açısından kuşkular doğurabileceğine de dikkat çekti.

Hazırlayıcılar arasında yer alan Prof.Dr. Fazıl Sağlam da, kendi metinlerinde yargı alanına ayrıntılı düzenlemeler getirdiklerini ve yargının bağımsızlığını koruyan düzenlemelerin yer aldığını söyledi. Yargıda siyasallaşmanın önlenmesi amacıyla yargının kendi içinden oluşmasını benimsedikleri öneri paketinde Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu'nu bir birinden ayırarak "hakim" ve "savcılar" olarak iki kurula böldüklerini ifade eden Sağlam, Özbudun taslağında yer alan şekliyle yargının oluşmasında siyasi iktidarın yargıya yakınlığını ise benimsemediklerinin altını çizdi. Kendi paketlerinde de Anayasa Mahkemesi'nin 17 üyeden oluşması gerektiğini benimsediklerini vurgulayan Sağlam, üyelerin ise mahkeme içinden seçilecek kişilerden oluşması gerektiğine yer verdiklerini, yargının siyasallaşmasını önleyen bir yapı oluşturduklarını kaydetti.

-ÖZBUDUN'A KINAMA-

Sağlam, Özbudun ekibinin hazırladığı taslakla 21 Ekim referandumunu kaldırmadığı için kınadığını açıklayarak, seçimle gelen ve birçok konuda yetkilendirilmiş Cumhurbaşkanı'nın halkın gücünü kullanacağını söyledi. Yarı başkanlık sistemine gidilmek isteniyorsa, fren ve denge mekanizmalarının kurulmasının önemini vurgulayan Sağlam, kendi taslaklarında Cumhurbaşkanın TBMM'nin 3'te 2'sini tarafından seçilmesini öngördüklerini kaydetti.

-LİDERLİK SULTASI KALKIYOR-

Sağlam, öneri paketlerinde liderlik sultasını kaldırdıklarını, seçimlere katılacak milletvekillerinin ön seçimle belirlenmesini benimsediklerini ve Özbudun metninde olduğu gibi 100 milletvekilinin Türkiye milletvekili olarak seçilmesinin yararı olacağını düşündüklerini söyledi.

Kendi önerilerinde yüzde 10'luk seçim barajının yüzde 5'in üzerinde olmayacağının yer aldığını ifadesinin yer aldığını aktaran Sağlam, önerilerinde Türkiye'nin AB'ne ikinci sınıf ülke olarak değil, eşit koşullarda girmesini öngörün madeninde bulunduğunu kaydetti. Sağlam, vatandaşlıkla ilgili düzenlemeye ise "Türk ulusu, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarından oluşur" cümlesi getirdiklerini ifade etti.

Prof.Dr. Süheyl Batum ise, öneri paketlerinin inanılmaz gelişme sağlayan, en özgürlükçü, en ilerici, en yargıyı güvence altına alan niteliklere sahip olduğunu belirterek, sosyal hakların en geniş ve güvenceli şekilde düzenlendiğini, 21. yüz yıla uygun bir Anayasa önerisi oluşturduklarını kaydetti. Batum, hazırladıkları metinde yargısal denetim güçlerinin iktidarın denetlenmesini içeren denge ve fren mekanizmasını da içerdiğini vurgulayarak, diyanet işleri dahil Türkiye vatandaşları arasında eşitliği getiren bir metin hazırladıklarını söyledi.

-TBB'NİN ANAYASA ÖNERİLERİ-

TBB'nin hazırladığı Anayasa Önerileri kitabında yer alan değişikliklerden bazıları şöyle:

.Ulusal devlet niteliği etnik çağrışım yapmayan "Türk ulusu, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarından oluşur" biçiminde benimsendi.

."Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur" kuralı aynı zamanda laiklik ilkesinin de ilk ve temel kurallarından birisi olarak anayasa'nın değişmez hükümleri arasında yer aldı.

.İnsan onuru insan haklarının temelini oluşturmaktadır.

.Kadınlar ve erkeklerin eşit temsil ilkesi öngörüldü ve bu ilke ilgili maddelerde somutlaştırıldı.

.Olağanüstü yönetim usullerine Anayasa dışı rejim anlamı yükleyen hüküm Anayasa dışı bir rejim anlamı yükleyen hüküm, 16 madde metninden çıkarıldı.

.Düşünce ve anlatım özgürlüğü ayrı maddeler olarak düzenlendi.

.Din ve ibadet özgürlüğünün sınırları olarak Anayasanın 14. maddesini esas alan yürürlükteki metin yerine, 1961 Anayasasındaki formül tercih edildi. Din eğitim ve öğretiminin devletin gözetim ve denetimi altında yapılacağı belirtildikten sonra din eğitim ve öğretimi kişilerin kendi isteği ve küçüklerin ise kanuni temsilcilerinin yazılı isteğine bağlı kılınarak 1961 Anayasası hükmü benimsendi.

.Laiklik ilkesi tanımının önemli unsurlarını içeren beşinci madde aynen korundu.

.Milletvekillerinin önseçimle belirlenmesi zorunluluk olarak getirildi.

.Ülke seçim barajında üst dilim yüzde 5 olarak belirlendi. Partilere yapılacak devlet yardımına ilişkin barajlar da yüzde 3'e indirildi.

.Yeterli gıda ve temiz suya ulaşma hakkı yeni haklar arasında yer aldı.

.Türkçenin resmi dil olduğu benimsendi. Resmi dil anlamını, etnik gerçekliği aşan ve Türkçenin herkese anadil olarak empoze edileceği izlenimi uyandıran 9. fıkradaki düzenleme yerine 'resmi ve özel kurumlarda eğitim ve öğrenim dili Türkçedir' temel kuralına yer verildi.

.Seçim dönemi 4 yıla indirildi. Ülke seçim çevresi ve ülke milletvekilliğine olanak sağlandı. Ant metnine 'başka hiçbir devletin Anayasasına sadakat borcu olmadığı' ibaresi eklendi. Yasama dokunulmazlığı çağdaş hukuk düzenlerinde görüldüğü biçimde yeniden düzenlendi.

.Meclise af yetkisi, süre ve ceza miktarına sınırlama getirildi.

.Cumhurbaşkanının süresinin yedi yıl ve bir defa seçimle sınırlandırılması uygulaması devam ettirildi ve Cumhurbaşkanının görevleri arasına Hakimler Yüksek kurulu'na başkanlık etmesi eklendi.

Haberler