Tunus'ta Protestoların Gölgesinde Devrimin 7. Yıl Dönümü

ENES CANLI – Tunus, hayat şartlarının giderek zorlaşması nedeniyle devrimin 7. yıl dönümüne protestoların gölgesinde giriyor.

Tunus'ta 7 yıl önce bu günlerde gerçekleşen devrim, ekonomik beklentileri karşılayamadı. Devrim sonrası demokratik geçiş döneminde hayat pahalılığının giderek artması ve yükselen işsizlik, Arap Baharı'nın "son kalesi" olarak gösterilen ülkede yeniden protestoları tetikledi.

Arap Baharı'nın doğum yeri Tunus, diğer Arap ülkelerinin aksine bu süreçten birçok demokratik kazanım ile çıkmayı başardı. Arap Baharı'ndan yedi yıl sonra ise Tunus, ekonomik hayal kırıklıklarıyla mücadele ediyor ve artan hayat pahalılığı karşısında yeni bir toplumsal tepki dalgası yaşıyor.

Muhalefetteki partilerin artan fiyatlar karşısında yaptığı protesto çağrılarına, iktidardaki ulusal uzlaşı koalisyonundan, sokaklarda siyasi hesaplaşmanın ülkeyi "kaosa" ve tehlikeli bir noktaya sürükleyeceği uyarısı geldi.

Ancak yılbaşında gelen zamların ardından, dün akşam saatlerinde ülke genelindeki vilayetlerde 18 farklı noktada protesto gösterileri düzenlendi. Başkent merkezine yaklaşık 30 kilometre mesafedeki Menuba kentinin Tabarba Mahallesi'nde, güvenlik güçleri ile hayat pahalılığını protesto eden göstericiler arasında çıkan çatışmada bir kişi hayatını kaybetti.

Tunus'ta ekonomik kalkınmadan dışlandığını düşünen güney ve iç bölgelerin yanı sıra sosyoekonomik olarak daha iyi durumda bulunan sahil kentlerinde de protestolar düzenlenmesi dikkati çekti.

İçişleri Bakanlığı dünkü gösterilerde toplam 44 kişinin gözaltına alındığını duyurdu.

- Bütçe kanuna itirazlar

Tunus'ta hükümet, cari açığı azaltmak amacıyla 2018 yılı bütçe yasasıyla çok sayıda kemer sıkma önlemi aldı.

Yılbaşında yeni bütçe yasasının hayata geçmesinin ardından yüzde 18 oranındaki katma değer vergisi (KDV) yüzde bir artırıldı. Bunun yanı sıra sosyal güvenlik kesintilerinde çalışandan ve işverenden yüzde bir oranında artış gibi yeni vergiler getirildi.

Hükümet özellikle lüks tüketim malları ile Tunuslu üreticileri korumak için ithalatın birçok kalemine de ek vergiler getirdi. Tüm bu vergiler, piyasalarda akaryakıttan gıdaya, konuttan hizmetlere yeni bir zam furyasına yol açtı.

Öte yandan Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi kredi kuruluşlarının Tunus'u en yoğun şekilde eleştirdiği kamu maaşları yükünün azaltılması konusunda ise hükümet, sendikalardan gelecek baskılar nedeniyle geri adım attı.

IMF'nin raporuna göre, Tunus'ta 2016 yılında "vergi gelirlerinin de üçte ikisine tekabül eden kamu maaşları giderinin, gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranlandığında dünyanın en yüksekleri arasında" yer aldığı kaydedildi.

Hükümet kamuda istihdamı durdurmasına rağmen, uluslararası kredi kuruluşlarının talebi olan kamuda işten çıkarmaları yapmadı.

- Durdurulamayan enflasyon

Kemer sıkma önlemleri karşısında uygulanan ek vergiler, piyasadaki zamları tetikledi. Bunun yanında Tunus dinarının yabancı para birimleri karşısında değer kaybı, Tunusluların satın alma gücünü daha da düşürerek, hızla artan enflasyonu da beraberinde getirdi.

Tunus resmi haber ajansı TAP'ın Tunus Ulusal İstatistik Enstitüsü'ne dayandırdığı haberine göre, enflasyon Aralık 2016'da yüzde 4,2 iken Aralık 2017'de yüzde 6,4'e yükseldi. Haberde, bazı analistlerin, KDV'deki yüzde bir oranındaki artış ve dinarın değer kaybı sonucunda 2018 yılı boyunca yüzde 8-9 bandına yükselebileceği yorumlarına yer verildi.

Ek vergilerin getirildiği bütçe yasasının henüz uygulamaya geçmediği aralık ayında bile gıda fiyatlarının genel olarak yüzde 8,3 arttığı belirtildi. Alt başlıklarda, tarımsal yağlarda yüzde 20, sebze fiyatlarında yüzde 11,9, meyvede yüzde 9,9, balıkta yüzde 8, et fiyatlarında yüzde 7,6 artış olduğu aktarıldı.

- İstihdamın yüzde 32'si kayıtdışı

Tunus Sosyal Araştırmalar Enstitüsü ve Afrika Kalkınma Bankası'nın 2016 yılına ilişkin ortak raporunda, işgücünün yüzde 32'sini oluşturan yaklaşık 1,1 milyon kişinin kayıt dışı çalıştığı vurgulandı.

40 yaş altındaki erkeklerin yüzde 60'ı ve kadınların yüzde 83'ünün kayıt dışı ekonomide çalıştığı aktarılan raporda, kayıt dışı işgücünün "vergi ödemediği ve sosyal güvenlik ödemelerine katkı sağlamadığına" işaret edilerek, sosyal güvenlik fonunun bu durumdan yılda yaklaşık 236 milyon dolar kaybettiği belirtildi.

İş dünyasının buluştuğu çatı örgüt Tunus Ticaret ve Zanaat Sendikası da 2018 yılı bütçe kanuna ilişkin yorumunda vergilerin artırılmasından rahatsızlığını ifade ederek, vergi kalitesinin artırılması için kayıt dışı ekonomiyle mücadele edilmesi uyarısında bulundu.

Yerel bir düşünce kuruluşu olan Cüsur'un raporunda da kayıt dışı ekonominin GSYİH'nin yüzde 35'ine ve Tunus'ta tüketilen tüm ürünlerin yüzde 30'una tekabül ettiği öne sürülmüştü.

- Terörün vurduğu turizm

Tunus'ta, 2015 yılında başkentteki Bardo Müzesi ve Suse kentindeki bir otele 4 ay arayla turistleri hedef alan iki DEAŞ saldırısı düzenlenmiş, olaylarda çoğu yabancı uyruklu 70'in üzerinde kişi hayatını kaybetti.

Dünya Bankası verilerine göre, GSYİH'nin yüzde 12'sinden fazlasını oluşturan ve Tunus'ta her on kişiden birine istihdam sağlayan turizm sektörü, söz konusu terör saldırılarının ardından büyük darbe aldı.

Tunus, 2017 yılında güvenlik konusunda istikrarı sağlamasına rağmen turizmde eski canlılığını henüz yakalayamadı ve önemli bir döviz kaynağından mahrum kaldı.

Kaynak: AA / Güncel