"Selam Olsun" başlıklı söyleşide Ahmet Hamdi Tanpınar konuşuldu

Türk edebiyatının usta kalemlerinden Ahmet Hamdi Tanpınar, doğumunun 120. yılında, Beyoğlu Belediyesi tarafından düzenlenen bir dizi etkinlikle anılıyor.

Tanpınar Söyleşilerinin Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde düzenlenen "Selam Olsun" başlıklı ilk etkinliği, belediyenin sosyal medya hesaplarında canlı yayınlandı.

Söyleşiyi yöneten Mehmet Lütfi Şen, sanatçıları daha çok doğum yıl dönümlerinde anmak istediklerini belirterek, "Eğer bir insan sanatçıysa o yaşamaya devam ediyordur." dedi.

Türkiyat Enstitüsü Müdürü Mustafa Balcı, dün ziyarete açılan "Doğumunun 120. yılında Ahmet Hamdi Tanpınar" sergi projesini anlattı.

"Tanpınar kademe kademe keşfedilmiş bir yazarımız"

Balcı, Tanpınar'ın son 50 yılın en çok okunan yazarlarından biri olduğunu söyleyerek, "Tanpınar kademe kademe keşfedilmiş bir yazarımız ve şairimiz. Okunmaya da devam etmeli, özellikle 'Beş Şehir' kitabı. Roman, şiir, hikaye her zaman okurunu bulur ama deneme özel bir okura sahiptir." diye konuştu.

Türkiyat Enstitüsünün 1924 yılında Fuat Köprülü tarafından kurulduğunu aktaran Balcı, "Türkiyat Enstitüsüne o tarihten sonra Kazan'dan getirilmiş meşhur kütüphane çekirdek olmak üzere muhteşem bir kütüphane oluşturulmuş. Bu kütüphane Türkiyat Enstitüsüyle adeta özdeş durumda. Tanpınar'ın Türkiyat Enstitüsüne bağışladığı kitaplar yalnızca katalogda ismen geçiyor. Kitapları elimize alıp baktığımızda bu ithafları ve imzaları görünce bunun mutlaka kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini düşündüm. Çünkü benim son dönemlerine rastladığım, mesela ben öğrenciyken vefat etmiş İlhan Berk gibi, Edip Cansever gibi aynı entelektüel havayı İstanbul'da soluduğum sanatkarlarımızın Tanpınar'a büyük oranda çekingen, mahcup 'hocam' diyerek kitaplarını imzaladıklarını görünce Tanpınar ile onlar arasındaki nesil devamlılığını fark ettim." ifadelerini kullandı.

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk, Tanpınar'ın edebiyat hocalığı yıllarını anlatarak, usta yazarın, Türkiye'de farklı düşüncelere sahip pek çok insanın önemi noktasında ittifak ettiği bir isim olduğunu söyledi.

Her yazar için bu toplumsal ittifakın mümkün olamadığını ifade eden Çoruk, "Fakat Tanpınar söz konusu olduğunda hangi düşünceye sahip olursa olsun pek çok kişi muhakkak ondan bir şeyler öğrenebileceğine, muhakkak ondan bir şeyler alınabileceğine inanıyor ve ona ciddi anlamda ilgi gösteriyor." değerlendirmesini yaptı.

"Tanpınar eski ile yeninin terkibinin peşinde"

Tanpınar'da pek çok yazarda ve entelektüelde olmayan bir hedef ve düşünce olduğunu dile getiren Çoruk, "Bu terkip fikridir. Tanpınar eski ile yeninin terkibinin peşinde. Bunu yeninin ön plana çıkarıldığı ve eskinin tamamen terk edilmesi gerektiğinin savunulduğu bir dönemde yapıyor. Çok fazla taraftarı bulunmayan bir dönemde bu fikrin taraftarlığını yapıyor. Bunun gerekliliğine inanıyor. Yerel kültürle evrensel kültürün harmanlanmasından yana." ifadelerini kullandı.

Dünyadan çok fazla şey öğrenilebileceğine, Türkiye'nin kendi şartları içerisinde kalmaması gerektiğine ve dışa açık bir vizyon çizmesi gerektiğine inanan Tanpınar'ın, bunu kendi hayatında da uyguladığını anlatan Çoruk, şunları kaydetti:

"Hem Richard Wagner'i, hem Claude Debussy'i hem de Dede Efendi'yi dinleyen ve üçünü de birbirinden ayırmadan, onlarda ortak noktalar bulup bir terkibe gitmeye çalışan bir disipline, bir kafaya ve bir düşünceye sahip. Romanlarında da elbette görüyoruz. Romanları hem bireysel hem de sosyal meselelerin iç içe geçtiği romanlar. Yani romanlarına baktığımızda hem insanı görüyorsunuz hem o insanı çevreleyen yerel ve evrensel meseleler içerisinde insanı görüyorsunuz. Dolayısıyla Tanpınar, bazı romancılar gibi tamamen bireye odaklı, bazı romancılar gibi sadece toplumsal meselelere odaklı bir yaklaşım benimsemiş değildir. Bireyi sadece kendi çerçevesinde değil, bulunduğu toplum çerçevesinde ve olaylar etrafında ele alarak hem hikaye hem de romanlarında çok ustalıklı bir şekilde bize vermektedir."

Yazar Haluk Oral da Ahmet Hamdi Tanpınar'ı daha yakından tanımanın ipuçlarını aradığını anlatarak, "Bu ipuçları günlüklerinde daha çok var. Sonra mektuplarında var; birtakım durumlarda gösterdiği davranışlar iz bırakmış, onlarda var." şeklinde konuştu.

"Tanpınar'ı pek çok yönüyle değerlendirmek icap eder"

Prof. Dr. Birol Emil ise hayatının büyük talihlerinden birinin Tanpınar'ın üniversite yıllarında hem hocası hem de sonradan onun başkanı olduğu Edebiyat Fakültesine Yeni Türk Edebiyatı Kürsüsünde asistanlık yapması olduğunu söyledi.

Tanpınar'ı insan olmaktan ziyade Türk kültür ve edebiyatında bir şahsiyet olarak görmek gerektiğini ifade eden Emil, şunları kaydetti:

"Ben Tanpınar'ı 60 küsur yıldır okurum. Defalarca okurum. Eserlerine bir bütün olarak bakıp değerlendirdiğimiz zaman şu kanaate varıyoruz; Ahmet Hamdi Tanpınar son iki yüz yıllık Türk kültür ve edebiyatında estetik zevki ve dikkati, geniş kültürü, ilim, fikir ve sanat adamlığı, hem bizi hem de Avrupa'yı son derece vukufla bilmesiyle ne kendinden önce ne kendinden sonra hiçbir edebiyatçımızın erişemediği bir üslup güzelliğine ve mükemmelliğine sahiptir. Bu üslup meselesi son derece mühimdir. Edebiyat başka açıdan sanat ve üslup demektir. Üslup edebiyatta dile şekil vermektir. Tanpınar, 200 yıllık edebiyatımız boyunca Türkçeye erişebileceği en yüksek, en güzel ve en mükemmel şekli veren benzersiz ve rakipsiz bir sanatkardır. O kadar sanatkardır ki objektif bir bakış tarzının olması lazım gelen ilim eserlerinde bile konuşan sanatkar Tanpınar'dır. Bunu iyi bilmek lazım. Bu açıdan Tanpınar'ı tek bir yönüyle değil, pek çok yönüyle değerlendirmek icap eder."

Söyleşi programı kapsamı kapsamında 15 Haziran'da "Hep Aynı Hayalin Peşinde", 18 Haziran'da "Rüya'nın Sesi: Tanpınar'ın Şiiri", 22 Haziran'da "Beş Şehir'in İzinde", 24 Haziran'da "Tanpınar'ın Ufkundan Osmanlı Estetiği", 25 Haziran'da "Tanpınar'da Resim, Sinema ve Müzik" ve 26 Haziran'da ise "Poetik İmkanlar Açısından Tanpınar'ın Edebi Dili" başlıklı konuşmalar yapılacak.

Ahmet Hamdi Tanpınar Güncel Haberler