Haftanın Tarihine Bakış

Türk lirası (TL), bol sıfırlarından 1 Ocak 2005'te kurtuldu.

Türkiye'de 30 yıla yakın süren yüksek enflasyon, bazı ekonomik değerlerin milyar, trilyon ve katrilyonlarla ifade edilmesine neden oldu. Bu süreçte ekonominin nakit ihtiyacı, 1981'den sonra neredeyse her iki yılda bir tedavüle çıkarılan üst değerde yeni banknotlarla karşılandı. O dönemde, dünyadaki en büyük kupürlü banknot (20.000.000 TL) sadece Türkiye'de kullanıldı.

Paranın itibarını olumsuz etkileyen bol sıfırlı rakamlar, kasa işlemleri, muhasebe ve istatistik kayıtlarında, bilgi işlem programlarında ve ödeme sistemlerinde sorunlar yaratıyordu. Bunun fiyat etiketlerinden benzin pompaları ve taksimetrelere kadar günlük hayatın birçok alanında sıkıntılara yol açması da TL'den altı sıfır atılması kararı alınmasında önemli etken oldu.

Türk lirasından 6 sıfır atılmasını öngören 5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun" 31 Ocak 2004'te Resmi Gazete'de yayımlandı. Kanun ve bu kapsamda çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları uyarınca, para reformu iki aşamalı olarak hayata geçti.

Paradan 1 Ocak 2005'te altı sıfırın atılmasıyla "Yeni Türk Lirası (YTL)" tedavüle alındı. Paradaki "yeni" ibaresi 1 Ocak 2009'da kaldırılarak, TL'ye dönüldü. YTL banknot ve madeni paralar, 1 Ocak 2010'da tedavülden kaldırıldı.

Belli başlı öteki olaylar

26 Aralık

1890- Antik Truva kentini bulan Alman arkeolog Heinrich Schliemann, Napoli'de öldü.

1893- Çinli lider Mao doğdu.

1898- Marie ve Pierre Curie, radyumu keşfetti, 1903'te bu buluşlarıyla Nobel Fizik Ödülü aldı.

1925- Türkiye'de uluslararası takvim ve saat kabul edildi.

1932- Samsun-Sivas demiryolu hattı açıldı.

1934- Menemen'de yaptırılan Kubilay Anıtı açıldı.

1938- CHP olağanüstü kurultayı toplandı, İsmet İnönü değişmez genel başkan seçildi.

1981- Eski başbakanlardan Suat Hayri Ürgüplü öldü.

1988- Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, sinema alanındaki çalışmalarından ötürü yönetmen Lütfü Akad'a verildi.

1992- Ankara-Haydarpaşa arasında çalışacak elektrikli tren hizmete sokuldu.

1997- Matematikçi Cahit Arf İstanbul'da öldü.

2004- Güney Asya ve Hint Okyanusu tabanında 9 şiddetindeki deprem ve sonrasında oluşan Tsunami yüzünden 300 bin insan öldü.

2013- Asgari Ücret Tespit Komisyonunca, asgari ücretteki 16 yaş ayrımının kaldırılması kararlaştırıldı.

27 Aralık

1907- Paris'te II. Jön Türk Kongresi yapıldı. Sonuç bildirisinde Sultan Abdülhamit yönetimi eleştirildi.

1919- Samsun'da ateşlediği kurtuluş mücadelesinin ardından Erzurum ve Sivas kongrelerini toplayan Mustafa Kemal Paşa, Heyeti Temsiliye üyeleriyle Sivas'tan Ankara'ya geldi.

1928- İstanbul Belediyesi, eski harflerle yazılı tabelalarını değiştirmeyen dükkan sahiplerini cezalandırdı.

1936- İstiklal Marşı'nın şairi Mehmet Akif Ersoy 63 yaşında İstanbul'da öldü.

1939- Erzincan'da Richter ölçeğine göre 7,9 büyüklüğünde deprem meydana geldi, 32 bin 962 kişi öldü, 100 bin kişi yaralandı.

1953- Eski başbakanlardan Şükrü Saracoğlu öldü.

1976- Van'da, 24 Kasım'daki depremden sonra, bölgede yardım çalışmaları yapan askeri helikopter düştü, 4 subay şehit oldu.

1977- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanlığına Abdullah Baştürk seçildi.

1978- Bağımsızlık savaşında Genelkurmay Başkanlığı yapan Cezayir Devlet Başkanı Huari Bumedyen 46 yaşında öldü.

1979- Özel eğitimli bir Sovyet Birliğinin Kabil Havaalanını ele geçirmesinin ardından, Kabil'deki Afgan hükümeti devrildi. Afganistan Devlet Başkanı Hafızullah Amin görevinden uzaklaştırıldı ve öldürüldü. 10 yıldan fazla sürecek iç savaş başladı.

1981- Hacettepe Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Bedrettin Cömert'in katil zanlısı Rıfat Yıldırım, Berlin'de yakalandı.

2007- Pakistan'da, muhalefet lideri ve eski başbakanlardan Benazir Butto, Ravalpindi kentinde parti mitinginin ardından uğradığı saldırıda öldü.

28 Aralık

1908- Sicilya Messina'da 7,5 büyüklüğünde deprem meydana geldi, 70 bin kişi öldü.

1913- Gazeteci yazar Ahmet Mithat Efendi hayatını kaybetti.

1938- Hasan Ali Yücel, Milli Eğitim Bakanlığına getirildi.

1941- Gazeteci yazar Ahmet İhsan Tokgöz öldü.

1960- Yazar Reşat Nuri Güntekin'in ölümünden 4 yıl sonra "Son Sığınak" adında yeni bir romanı ortaya çıktı.

1967- Kıbrıs Türk toplumu, Ada'da "Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi"ni kurdu.

1975- Türk-Sovyet iş birliğiyle inşa edilen İskenderun Demir Çelik Tesisleri, Başbakan Süleyman Demirel ve Sovyetler Birliği Başbakanı Aleksey Kosigin'in de katıldığı törenle açıldı.

1995- Yargıtay, 12 Eylül'den sonra açılan 359 sanıklı Devrimci-Yol davasında verilen kararı onayladı.

1996- Erzurum Palandöken'de çığ düşmesi sonucu 6 çocuk kayakçı öldü.

1997- Ankara Metrosu (Kızılay-Batıkent hattı) hizmete girdi.

2004- İKÖ Genel Sekreterliğine seçilen Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, görevi Abdülaziz Belkaziz'den teslim aldı.

2011- Irak'ın Uludere sınırına yakın kesiminde tespit edilen bir gruba havadan operasyon düzenlendi, olayda Türk vatandaşı olduğu ve kaçakçılık yaptığı anlaşılan 35 kişi hayatını kaybetti. Cenazeler, Gülyazı köyünde toprağa verildi.

2013- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Halkların Demokratik Partisi İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel hakkında, İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesinin verdiği "PKK silahlı terör örgütüne üye olmak" suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezasını onadı.

29 Aralık

1921- İsmet Paşa'nın emri altına girmeyi kabul etmeyen Çerkez Ethem, Kütahya'da Milli Kuvvetlere karşı saldırıya geçti.

1941- NBC, Türkçe radyo yayınına başladı.

1964- Süleyman Demirel, AP'nin ilk genel başkanı Ragıp Gümüşpala'nın ölümü üzerine, partinin genel başkanı seçildi.

1976- Bursa TOFAŞ Otomobil Fabrikasında Murat 131'in imalatına başlandı.

1984- Hindistan'da 31 Ekim'de öldürülen Başbakan İndira Gandhi'nin yerine oğlu Rajiv Gandhi geçti.

1987- Hattat ve cilt sanatçısı Prof. Dr. Emin Barın, 74 yaşında İstanbul'da öldü.

1989- Yazar Vaclav Havel, Çekoslovakya Devlet Başkanı oldu.

1990- 1961 yılında işletmeden kaldırılan tramvay, İstiklal Caddesi'nde çalışmaya başladı.

1992- Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, yazar Yaşar Kemal'e verildi.

1995- Türkiye, Yunanistan'a nota vererek, Kardak kayalıklarının Türkiye'ye ait olduğunu bildirdi. Kriz, 27 Aralık'ta Kardak kayalıklarına oturan bir Türk teknesinin hangi tarafça kurtarılacağı tartışmasıyla başladı. ABD'nin de araya girmesiyle Kardak'tan Yunan Bayrağı indirildi ve gemiler çekildi.

2013- Formula 1'in efsanevi şampiyonu Michael Schumacher Fransa'da kayak yaparken kaza geçirdi. Formula 1'de 7 kez dünya şampiyonu olan 44 yaşındaki pilot, 2012'de yarış kariyerini noktalamıştı.

2013- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinde altıncı kez "yılın adamı" seçildi.

2013- Özbekistan, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Serbest Ticaret Bölgesinin yeni üyesi oldu.

30 Aralık

1898- Gülhane Askeri Tıp Akademisi, "Gülhane Şeririyat Hastanesi" adıyla, sade bir törenle hizmete açıldı.

1916- Rusya Çarlık ailesini nüfuzu altına alan Gregoriy Rasputin, soylular tarafından öldürüldü.

1922- Sovyet Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği adını aldı.

1947- Romanya Kralı Michael, Sovyet destekli komünistler tarafından görevinden çekilmeye zorlandı. Tüm Doğu Avrupa komünist kontrolü altına geçti.

1960- Ressam Haşmet Akal 42 yaşında öldü.

1986- Heykeltıraş İlhan Koman 65 yaşında Stockholm'de öldü.

1990- Türkiye İnsan Hakları Vakfı kuruldu.

1993- İsrail ile Vatikan, birbirlerini karşılıklı olarak tanıma kararı aldı.

1993- Cumhuriyet Senatosu başkanlarından, Çalışma ve Dışişleri eski bakanlarından İhsan Sabri Çağlayangil 85 yaşında Ankara'da vefat etti.

1999- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, idama mahkum edilen terör örgütünün elebaşı Abdullah Öcalan'ın karar düzeltme istemini reddetti. Davada iç hukuk yollarının tamamlanmasıyla, dosya Adalet Bakanlığına gönderildi.

2006- Irak'ın idama mahkum edilen devrik lideri Saddam Hüseyin, asılarak idam edildi.

2013- Mısır'da Ramses Meydanı'nda darbe karşıtı eylemlere katılan 138 kişi 2'şer yıl hapis cezasına çarptırıldı.

31 Aralık

1534- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Bağdat'a girdi.

1609- İstanbul'da, Sultanahmet Camisi'nin temeli atıldı. Mimarı Sedefkar Mehmet Ağa olan cami 8 yılda tamamlandı.

1879- Edison, ilk elektrik lambasının kullanımını gündelik yaşama soktu.

1892- Deutche Bank'ın bulunduğu grubun yaptığı demiryolu Ankara'ya ulaştı.

1921- Mustafa Kemal, Çerkez Ethem güçlerinin dağıtılması için Batı Cephesi Komutanlığına talimat verdi.

1949- Politikacı Rıza Tevfik Bölükbaşı 80 yaşında İstanbul'da öldü. Rıza Tevfik, 1920'de Damat Ferit Paşa hükümetinin temsilcisi sıfatıyla Sevr Antlaşması'nı imzalayan delegelerden biriydi.

1961- Eski DP'li bakanlardan ve Yassıada'da mahkum edilenlerden Tevfik İleri, Ankara'da 50 yaşında öldü.

1977- Cumhuriyet tarihinde ilk kez gensoruyla hükümet düşürüldü. 218 güvenoyuna karşılık 228 güvensizlik oyuyla İkinci MC iktidarı devrildi.

1983- Yazar Sevim Burak 52 yaşında öldü.

1994- Heykeltıraş, ressam Haluk Tezonar 52 yaşında öldü.

1998- Danıştay, Sincan'da düzenlenen "Kudüs Gecesi"nin ardından İçişleri Bakanlığınca görevden alınan ve yargılama sonucunda 4 yıl 7 ay ağır hapis cezasına çarptırılan eski Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız'ın belediye başkanlığını düşürdü.

2013- Kredi kartlarının yanı sıra tüketici, konut ve taşıt kredilerinde taksit sınırlaması getiren düzenleme Resmi Gazete'de yayımlandı.

1 Ocak

630- Hazreti Muhammed, hazırladığı ordu ile Mekke'ye girdi.

1788- Londra'nın en eski gazetesi The Times yayımlanmaya başladı.

1891- Penaltı, İngiltere Ligi'ndeki Stoke City-Notts maçındaki tartışmalar üzerine kural kitabına girdi.

1923- Türkiye'nin ilk futbol federasyonu olan "Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı" kuruldu.

1929- Millet Mektepleri açıldı. Millet Mekteplerinin kurucusu Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati öldü.

1936- İzmir'de "Kültür Park"ın temeli atıldı.

1937- Şark Demiryolları, Türk yönetimince işletilmeye başlandı.

1945- Fransa, BM'ye alındı.

1967- "Anadol" marka otomobil piyasaya sürüldü.

1980- Edebiyat tarihçisi, eğitimci ve yazar Mustafa Nihat Özön öldü.

1985- Katma Değer Vergisi (KDV) yürürlüğe girdi.

1989- Trafikte "ceza puanı" uygulaması başlatıldı.

1992- Şehir içi yollarda sürücüler ve ön koltukta oturanlara emniyet kemeri takma zorunluluğu getirildi.

1995- Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyüne saldıran terör örgütü PKK mensupları, 7'si çocuk 19 kişiyi katletti. Teröristlerden biri öldürüldü.

1996- AB ile Gümrük Birliği yürürlüğe girdi.

1999- Avrupa para birimi "Euro" yürürlüğe girdi.

2002- Türk Medeni Kanunu ile Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun yürürlüğe girdi. Koca, "evin reisliği"ni kaybetti.

2005- TL'den altı sıfır atıldı. Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi.

2007- Gazeteci yazar Yener Süsoy, İstanbul'da vefat etti.

2010- YTL cinsinden banknotlar tedavülden kaldırıldı ve parada TL'ye dönüldü.

2010- EFT, havale, virman gibi para transferi işlemlerinde Uluslararası Banka Hesap Numarası (IBAN) kullanımı zorunlu hale geldi.

2011- Baltık ülkesi Estonya, Avro Bölgesi'ne giren 17. Avrupa Birliği üyesi oldu.

2013- ABD Senatosu, ülkede "mali uçurum"u önleyen tasarıyı onayladı.

2013- Fildışı Kıyısı'nda yılbaşı kutlamalarında kalabalıkta yaşanan arbedede 60 kişi hayatını kaybetti.

2014- Askerlik süresini 15 aydan 12 aya indiren düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle kışlalarda terhis heyecanı yaşandı.

2014- Türkiye'nin önemli hafız-mevlithanlarından Halil İbrahim Çanakkaleli, İstanbul'da zatürre nedeniyle tedavi gördüğü hastanede 98 yaşında vefat etti.

2015- Çin'in Şanghay kentinde yılbaşı kutlamaları sırasında yaşanan izdihamda 35 kişi yaşamını yitirdi.

Kaynak: AA / Kültür Sanat