Haftanın Tarihine Bakış

Büyük Millet Meclisi, Sakarya Meydan Savaşı'nın kazanılmasından sonra Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'ya, 19 Eylül 1921'de kanunla "Müşir" (Mareşal) rütbesi ile "Gazi" unvanı verdi.

Mustafa Kemal'e, Milli Mücadele'nin başında Erzurum'da bulunduğu sırada, kendisini İstanbul'a çağıran Saray ile 8-9 Temmuz 1919 gecesi yaptığı telgraf görüşmesinde; resmi memuriyetine son verildiği bildirildi. Mustafa Kemal Paşa da Harbiye Nezaretine ve Padişah'a, "resmi vazifesiyle beraber askerlik mesleğinden istifa ettiğini" bildiren telgraf gönderdi. Hiçbir rütbe sahibi olmayan Mustafa Kemal, "milletinin sinesinde" mücadelesini sürdürdü.

Sakarya Meydan Savaşı öncesinde Mustafa Kemal'e Millet Meclisi, 5 Ağustos 1921'de "Başkomutanlık" unvanı verdi. Savaşın, 13 Eylül'de kazanılmasının ardından, "Garp Cephesi Komutanı" İsmet (İnönü) Paşa ile Genelkurmay Başkanı Fevzi (Çakmak) Paşa, cepheden, "Edirne Mebusu İsmet ve Kozan Mebusu Fevzi" imzalarıyla Meclis'e 15-16 Eylül 1921'de gönderdikleri tarihi önergeyle Mustafa Kemal'e "Müşirlik" rütbesi ile "Gazi" unvanı "tevcihini" önerdi.

Meclisin kanunla bu önergeyi kabul etmesiyle Mustafa Kemal Paşa'ya "Mareşal" rütbesi ve "Gazi" unvanı verildi.

-Belli başlı öteki olaylar

19 Eylül

1575- Padişah III. Murat'ın görevlendirdiği Müneccimbaşı Takiyüddin Efendi'nin öncülüğünde kurulan İstanbul Rasathanesi açıldı. Rasathane, devrin Şeyhülislamı tarafından 1580'de yıktırıldı.

1893- Yeni Zelanda kolonisi, kadınlara oy hakkı tanıyan ilk ulus oldu. Bu atılımın öncüsü, 1866'da "kadın hareketi"ni başlatan Kate Sheppard idi.

1921- TBMM, Mustafa Kemal Paşa'ya, "Mareşal" rütbesiyle "Gazi" unvanı verdi.

1951- Kuzey Atlantik Paktı Konseyi, Türkiye ve Yunanistan'a NATO'ya katılma çağrısı yaptı.

1955- Arjantin Cumhurbaşkanı Juan Peron, askeri darbeyle devrildi ve Paraguay'a sürüldü.

1961- Eski başbakanlardan Ordinaryüs Prof. Şemsettin Günaltay öldü.

1970- Türk Hava Yollarının "Antalya" adlı uçağı Isparta yakınlarında düştü: 154 kişi öldü.

1982- İsveç'te seçimleri Sosyal Demokratlar kazandı; Olof Palme başbakan oldu.

1985- Meksika'nın başkenti Meksiko'da meydana gelen 8,1 büyüklüğündeki depremde 35 binden fazla kişi öldü.

1987- 10. Akdeniz Oyunlarında Serbest Güreş Milli Takımı, 6 altın, 1 gümüş madalya ile takım halinde şampiyon oldu.

2010- 95 yıl aradan sonra ilk kez bir günlüğüne ibadete açılan Akdamar Kilisesi'nde ayin yapıldı.

2012 - Numan Kurtulmuş'un genel başkanlığını yaptığı Halkın Sesi Partisi (HAS Parti), olağanüstü kongrede feshedildi.

20 Eylül

622- Hazreti Muhammed ile Hazreti Ebubekir, Medine'ye ulaştı.

1519- Portekizli kaşif Magellan, 270 kişi ve 5 gemiyle İspanya'dan yola çıktı.

1933- Başbakan İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ın, Sofya'yı ziyaretinde, 1929 Tarafsızlık Antlaşması'nın süresi uzatıldı.

1937- Dolmabahçe Sarayı Veliahd dairesinde, Atatürk'ün de isteğiyle Türkiye'nin ilk resim ve heykel müzesi açıldı.

1946- Basın Kanunu TBMM'de kabul edildi.

1985- Halk müziği yorumcusu, opera sanatçısı, besteci ve şair Ruhi Su 73 yaşında öldü.

1988- Naim Süleymanoğlu, Seul Olimpiyat Oyunları'nda halter dalında altı dünya rekoru kırdı.

1992- Özgür Gündem gazetesi yazarı Musa Anter, Diyarbakır'da öldürüldü.

1992- Gazeteci yazar İlhami Soysal 64 yaşında öldü.

1994- Bakü'de petrol anlaşması imzalandı. İngiliz BP, Amerikan Amaco, Penzol, Rus Lukoil ve TPAO, bir konsorsiyum oluşturdu.

2011- Yargıda sesli ve görüntülü ifade dönemi başladı. Duruşma nedeniyle sevk ve nakillerin en aza indirilmesini amaçlayan Ceza Muhakemesinde Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılması Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girdi.

2011- Türk futbolunda, klüplere verilen "seyircisiz maç cezası" dönemi, Fenerbahçe-Manisaspor karşılaşmasıyla sona erdi. Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu Stadı, kadınlara ve çocuklara açıldı.

2013- Emniyet Genel Müdürlüğü'nün Dikmen'deki polisevine roketli saldırı düzenlendi.

21 Eylül

1903- İlk kovboy filmi Kit Carson'un prömiyeri ABD'de yapıldı.

1932- Himaye-i Etfal Cemiyetince düzenlenen "Alaturka Güreş" karşılaşmaları Taksim Stadyumu'nda yapıldı.

1938- İlk TV haber programı BBC'de yayımlandı.

1943- Karikatürist Sedat Nuri İleri 55 yaşında öldü.

1943- İnönü Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü yayımlandı.

1947- Zonguldak Kozlu kömür ocaklarındaki grizu patlamasında 48 işçi öldü.

1960- 27 Mayıs günü, "Milli Birlik ve Hürriyet Bayramı" olarak kabul edildi.

1973- Sanat tarihçisi Tahsin Öz öldü.

1975- Ressam ve şair Bedri Rahmi Eyüboğlu 62 yaşında vefat etti.

1980- Orgeneral Haydar Saltık, Devlet Başkanı Genel Sekreteri oldu. Aynı gün Başbakan Bülend Ulusu, hükümetini açıkladı.

1989- Sinema yönetmeni ve yapımcı Ertem Eğilmez öldü.

2000- Gazeteci yazar Ahmet Taner Kışlalı suikastında araca bombayı yerleştirdiği belirtilen Rüştü Aytufan, Sapanca'da yakalandı.

2011- Türk müziğine 80'in üzerinde TRT denetimden geçmiş eser kazandıran Ahmet Niyazi Şengül, Safranbolu'da 85 yaşında hayatını kaybetti.

2012 - İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi, Balyoz Davası kapsamında yargılanan eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Halil İbrahim Fırtına, eski Deniz Kuvvetleri Komutanı emekli Oramiral Özden Örnek ve eski 1. Ordu Komutanı emekli Orgeneral Çetin Doğan'ı "Türkiye Cumhuriyeti icra vekilleri heyetini, cebren ıskat veya vazife görmekten cebren men etmek" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırdı.

22 Eylül

1520- Dokuzuncu Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim öldü.

1792- Fransa'da cumhuriyet ilan edildi.

1903- İtalo Marconi, kornet (cornet) dondurma külahının patentini aldı.

1908- Bulgaristan, Osmanlı'dan bağımsızlığını ilan etti.

1919- Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu.

1932- Gazeteci, yazar, besteci Ahmet Rasim, 68 yaşında öldü.

1943- Ankara Fen Fakültesi kuruldu.

1959- Avrupa ile ABD arasındaki ilk telefon kablo hattı resmen açıldı.

1964- Sosyal Demokrat Parti kuruldu.

1964- Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Yassıada hükümlüsü Refik Koraltan, Rüştü Erdelhun, Selim Yatağan ve Nedim Ökmen'i

hastalık nedeniyle affetti.

1980- İran-Irak savaşı başladı.

1985- Fransız hükümeti, 10 Temmuz 1985'de batan Greenpeace'e ait "Rainbow Warrior" gemisini, Fransız gizli servisi ajanlarının batırdığını kabul etti.

1993- New York Metropolitan Müzesi, "Karun Hazinesi"ni Türkiye'ye geri göndermeye karar verdi.

2000- Bakanlar Kurulu, Kopenhag Kriterleri ile paralel insan hakları raporunu kabul etti.

2001- Besteci ve müzik yorumcusu Fikret Kızılok, tedavi gördüğü İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde öldü.

2005- Sinema sanatçısı Tanju Korel, 61 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.

2007- Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğine Büyükelçi Tahsin Burcuoğlu atandı.

2007- Sinema oyuncusu Ali Kemal Asıliskender, tedavi gördüğü hastanede öldü.

2008- Tiyatro sanatçısı Hadi Çaman, İstanbul'da kaldığı özel bakımevinde vefat etti.

2011- Tuğamiral Ali Sadi Ünsal, Tümamiral Fikret Güneş, albaylar Sencer Başat ve Mehmet Koray Eryaşar ile Binbaşı Cem Çağlar, "Balyoz Planı" soruşturması kapsamında tutuklandı.

2011- KKTC Bakanlar Kurulu, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'na KKTC deniz yetki alanlarında petrol ve doğal gaz arama ruhsatı verdi.

2012 - Feshedilen HAS Parti'nin Genel Başkanı Numan Kurtulmuş, Haliç Kongre Merkezi'nde düzenlenen İstanbul İl Başkanlığı Danışma Meclisi ve Katılım Toplantısı'nda AK Parti'ye katıldı.

2013- Endonezya'nın Güney Sumatra Adasının başkenti Palembang'da düzenlenen 3. İslami Dayanışma Oyunları'nda Türkiye, oyunları 23'ü altın olmak üzere toplam 103 madalyayla 5'inci sırada bitirdi.

23 Eylül

1856- İzmir-Aydın hattı demiryolu imtiyazı, bir İngiliz şirketine verildi. 1866 yılında işletmeye açılan 612 kilometrelik demiryolu

hattının imtiyazı 15 Ekim 1950'de dolacaktı. Ancak hükümeti bu hattı 30 Mayıs 1935'te satın aldı.

1939- Psikanalizin babası sayılan Sigmund Freud, Londra'da öldü.

1942- Naziler, Auschwitz'te gazla öldürme katliamlarına başladı.

1947- Bulgaristan Partisi lideri Nikola Petkov asıldı.

1954- Doğu Almanya polisi, 400 kişiyi ABD ajanı olmak iddiasıyla tutukladı.

1996- Anayasa Mahkemesi, Türk Ceza Kanunu'nun, evli erkeğin zinasına ayrıcalık tanıyan maddesini iptal etti.

2012 - Milli motosikletçi Kenan Sofuoğlu, Dünya Supersport Şampiyonası'nın 12. ayak yarışı Portekiz koşusunu ikinci sırada tamamlayarak sezonun bitmesine bir yarış kala şampiyonluğunu ilan etti.

24 Eylül

1566- On birinci Osmanlı Padişahı II. Selim tahta çıktı.

1882- İstanbul Beyazıt Kütüphanesi kuruldu.

1947- Hindistan'da Müslüman mültecileri taşıyan tren, Pencap sınırında durduruldu. Sihler, bin 200 mülteciyi kurşuna dizdi.

1956- Türk Dil Kurumunun "En İyi Yapıt Ödülü"nü, "Ali" adlı romanıyla Orhan Hançerlioğlu kazandı.

1960- Yüksek Adalet Divanı kuruldu.

1973- Şair Şükufe Nihal (Başar) 77 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.

1973- Şilili şair Pablo Neruda, Santiago'da öldü.

1996- Türk sanat müziği sanatçısı "Sanat Güneşi" Zeki Müren vefat etti. Müren, TRT İzmir Stüdyosu'nda katıldığı program

sırasında fenalaşarak yaşamını yitirdi. Sanatçı, 27 Eylül'de Bursa'da toprağa verildi.

1999- 12 Mart 1971 Muhtırası'nda imzası bulunan eski Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Muhsin Batur öldü.

2010- 1950'li yılların tanınmış pop yıldızı Eddie Fisher yaşama veda etti.

2013- Pakistan'ın güney ve güneybatısında meydana gelen 7,8 büyüklüğündeki depremde 355 kişi öldü, 619 kişi yaralandı.

2015 - Kurban Bayramı'nın ilk günü Mina'da şeytan taşlama sırasında yaşanan izdihamda, resmi rakamlara göre 769 kişi hayatını kaybetti, 934 kişi de yaralandı. Ancak İran, izdihamda ölenlerin sayısının 4 binden fazla olduğunu ileri sürdü.

25 Eylül

1396- Yıldırım Bayezid, Niğbolu Zaferi'ni elde etti.

1561- Şehzade Bayezid idam edildi.

1911- İtalya, Osmanlı devletine savaş ilan etti.

1925- İstanbul'da, tulumbacı teşkilatı yerine, modern motorlu itfaiye teşkilatı kuruldu.

1956- İstanbul'da geniş çaplı istimlak çalışmaları başlatıldı.

1960- Yassıada'da tutuklu bulunan eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, kemeriyle intihar girişiminde bulundu. Bayar, nöbetçi teğmen tarafından kurtarıldı.

1974- Bilim adamları, spreylerin ozon tabakasını tahrip ettiği konusunda uyarıda bulundu.

1979- Arjantin Devlet Başkanı Juan Peron'un eşi Eva Peron'un yaşam öyküsünü anlatan "Evita" müzikalinin prömiyeri, Broadway Tiyatrosu'nda yapıldı.

1982- Türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi Filiz Dinçmen, Amsterdam'da görevine başladı.

2001- Tekel'in Küba ile ortak kurduğu TEKA Puro Fabrikası İstanbul'da açıldı.

2005- "En Kalabalık Halk Oyunları Gösterisi" dalında Guinnes Rekorlar Kitabı'nda rekora aday olan Burdur'da 20 bin 328 kişi yöresel "Teke Zortlatması" oyununu aynı anda oynadı.

2010- Devlet Tiyatroları yönetmeni ve oyuncu Ensar Kılıç 56 yaşında hayatını kaybetti.

2010- İngiltere'de muhalefetteki İşçi Partisi'nin genel başkanlığına Ed Miliband seçildi. Seçim, Ed ile David Miliband kardeşler arasındaki yarışa sahne oldu.

2011- Perge Antik Kenti'nden kaçırılan "Yorgun Herakles" heykeli, 31 yıl sonra ABD'den Başbakanlık uçağı ile Türkiye'ye getirildi ve Antalya Müzesi yetkililerine teslim edildi.

2011- İspanya'nın doğusundaki Katalonya özerk yönetimi, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren tüm Katalonya bölgesinde boğa güreşlerini yasakladı. Barcelona'daki ünlü "La Monumental" arenasında ise son boğa güreşi yapıldı.

2012 - Türk Halk Müziği bestecisi, söz yazarı ve yorumcu Neşet Ertaş, İzmir'de tedavi gördüğü hastanede 74 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Türk Kültür hayatının önemli isimlerinden Dr. Fatma Müjgan Cunbur, 87 yaşında Ankara'da hayatını kaybetti.

2013- Bingöl M Tipi Ceza İnfaz Kurumunda aralarında terör örgütü mensuplarının da bulunduğu 18 tutuklu ve hükümlü tünel kazarak firar etti.

Ali Kemal Arjantin Sakarya Eylül Politika Güncel Haberler