Tahvil nedir? Tahvil ne demek? Bono nedir? Bono ne demek?

Finansal bir terim olarak kullanılan tahvil ve bonolar ne anlama gelmektedir. Bono ve tahvil nasıl alınır? Tahvil ve bononun özellikleri nedir? Tahvil ve bono çeşitleri nelerdir? Tahvil ihracı nedir, ne demek? İşte detaylar...

TAHVİL NEDİR, NE DEMEK?

Tahvil; bir yatırımcının devlet veya kurumsal işletmelerin finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla onlara belirli bir süre değişken ya da sabit bir faiz oranı ile borç verdiği ve vade sonunda faiz getirisi elde ettiği bir yatırım biçimidir. Vadesi 1 yıldan fazla olan tahvil, yazılı bir senettir. Tahvil sahibi olan yatırımcı, tahvil ihraççısının alacaklısı konumundadır.

Hisse senetleri ve nakit benzeri yatırım araçları ile birlikte üç temel jenerik varlık sınıfından biri olan tahviller, sabit getirili menkul kıymetlerdir.

Kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak için borçlanmayı tercih eden özel şirketler tahvil çıkartırlar. Faiz getirisini beklentilerine uygun gören yatırımcılar da tahvili satın alma yolunu seçerler. Belirli dönemlerde şirket tarafından tahvil sahiplerine belirli bir faiz ödemesi yapılır. Bu ödemeler genellikle 6 ayda bir sunulur. Tahvilin vadesi sona erdiğinde ise şirket, tahvili yatırımcıdan anapara karşılığında geri kalır. Vade süresince alınan faiz ödemeleri yatırımcının kârını oluşturur. Şirket açısından bakıldığında ise, şirketin kısa vadeli finansman ihtiyacı karşılanmış olmaktadır. Bu ilişki, tahvil alım-satımının özünü oluşturur.

Tahvil devlet tarafından da çıkartılır. Devlet tahvillerinin riski düşük olmakla birlikte kâr oranı, yani faiz getirisi düşüktür. Tahvillerin faiz getirisinin yükseldiği ölçüde riski de yükselecektir.

Nominal Değer: Tahvil senedinin üzerinde yazılı olan değerdir. Vade dolduğunda yatırımcıya geri ödenecek bedeli temsil eder.

Kupon Oranı: Tahvilin nominal değeri üzerinden hesaplanan yüzdelik faiz oranıdır.

Kupon Tarihleri: Tahvil ihraççısı tarafından faiz ödemelerinin yapılacağı tarihlerdir. Kupon ödemeli tahviller, genel olarak yılda bir veya altı ayda bir kupon ödeme periyotunda olurlar.

Vade: Sona erdiğinde tahvil üzerinde yazan nominal değerin ödeneceği tarihi ifade eder.

İhraç Fiyatı: Tahvillerin, tahvil ihraççısı tarafından satışının ilk kez yapıldığı fiyattır.

Tahvilin özellikleri:

Kıymetli bir evrak statüsü taşır.

Bir borç senedidir.

Tahvil sahibi olan yatırımcı, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısı konumundadır.

Anonim şirketler tarafından tahvil çıkarılabilir.

Şirketlerin haricinde, devlet ve belediyeler gibi tüzel kişiliğe sahip kamu kuruluşları tarafından da tahvil çıkarılabilir.

Tahvilde yer alan vade sona erdiğinde tahvil sahibi ile şirket veya kurum arasındaki hukuki ilişki sona erer.

Anonim şirketler için bir borç senedi niteliği taşıyan tahvil, satın alan kişiler için ise alacak senedi niteliği taşımaktadır.

Bir tahvilin nominal değerinin alt ve üst sınırı, o tahvili çıkaran anonim şirket tarafından belirlenir.

Tahviller, mevzuatta nominal değerinin altında bir değerle (ıskontolu olarak) ihraç edilebilmektedir.

Tahviller hamiline ya da satın alan kişinin adına (namına) yazılı olabilir.

Yatırım amacıyla tahvili seçen kişi ve kuruluşların kazanç sağlamaları karşılığında yerine getirmekle yükümlü oldukları bazı sorumlulukları bulunmaktadır. Tahvillerin getiri ve sorumlulukları:

Tahvil sahibinin şirketin kâr veya zararı üzerinde bir sorumluluğu yoktur. Tahvil sahipleri yalnızca şirkete faiz karşılığı borç veren yatırımcılardır.

Tahvilin sabit getirili bir menkul kıymet olması sebebiyle getirisi önceden bilinmektedir.

Faiz ve anapara alacağının dışında tahvil sahibinin şirket üzerinde bir hakkı yoktur.

Tahvil sahibinin şirket yönetiminde söz hakkı yoktur.

Şirket tarafından kâr dağıtımı yapılmadan önce tahvil sahiplerinin alacakları ödenir.

Tahvil Çeşitleri Nelerdir

Yatırım yapılabilmesi yönünden tahvil çeşitlerine aşağıda sıraladığımız şekilde değinebiliriz.

Devlet Tahvilleri: Devlet, yani hazine tarafından çıkarılan tahvildir. Hazine tahvilleri olarak da bilinir. Tüm tahvil çeşitleri içerisinde en risksiz olan tahvil türüdür. Getirisi düşük olsa da paranızı borç verdiğiniz kurum devlet olduğu için en çok tercih edilen tahvil çeşitlerinden biridir.

Özel Sektör Tahvilleri: Bankaların veya anonim şirketlerin çıkardığı tahvillerdir. Tahvil grubu içerisinde en yüksek riske sahip olan özel sektör tahvilleri, şirketlerin finansman kaynağı yaratmak amacıyla borçlanmasını ifade eder. Buradaki en önemli nokta; tahvilini alacağınız şirketin güvenilir olup olmamasıdır.

Primli ve Başa Baş Tahviller: Tahvilin üzerinde bulunan değer ile piyasaya arz edilen tahvil türüne başa baş tahvil denir. Eğer üzerinde yazılı olan değerden daha düşük bir miktara piyasaya sürülüyorsa buna primli tahvil denir.

Hamiline ve Nama Yazılı Tahviller: Tahvillerde isim belirtilmiş ise nama yazılı, belirtilmemiş ise hamiline yazılı tahvil denir. Nama yazılı tahviller o kişiden bir başkası tarafından ciro ettirilemezken, hamiline yazılı tahviller kimin elinde ise o kişi tahvili bozdurma hakkına sahiptir.

Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller: Vadenin sonu beklenmeden paraya çevrilebilen ve o tarihe kadar olan faiz hakkını kullandıran tahvillere paraya çevrilmesi kolay tahviller denir.

İkramiyeli Tahviller: B u tür tahviller finansman gelirine devamlılık kazandırmak veya daha fazla satış yapabilmek amacıyla kullanılır. Ülkemizde uygulaması olmayan bir tahvil türüdür.

Sabit ve Değişken Faizli Tahviller : Arz ve talebe göre belirlenen tahvillere değişken faizli tahviller denir. 3, 6 aylık ve 1 yıllık dönemlerde ise sabit faiz uygulanır.

Garantili ve Garantisiz Tahviller: Bir banka veya başka bir özel kurum tarafından çıkarılarak belli şekillerde güven veren tahviller garantili tahvillerdir. Bunun dışında kalan ve normal şartlarda işleyen borç senetlerine ise garantisiz tahvil denir.

Endeksli Tahviller: Yatırımcıları faize karşı koruyan endeksli tahvillerde, tahvilin anaparasının altın, döviz gibi yatırım araçlarına göre arttırılarak o kişiye ödenir. Tahvilin vadesi boyunca endekslenen yatırım aracında gösterilen değişkenler üzerinden hesaplanmaktadır.

Tahvil Çıkarma Şartları

Tahvil çıkarmak için bulunması gereken hususlar:

Şirketin unvanı, konusu, süresi ve merkezi

Esas sermayenin miktarı

Ana sözleşmenin ilan tarihi ile ana sözleşmede değişiklik yapıldığı takdirde, değişikliğin tarihleri

Genel kurul tarafından onaylanmış son bilançoya göre şirketin durumu

Daha önce çıkarılmış veya hali hazırda çıkarılmakta olan tahvillerin;

Nominal değerleri,

Verilecek faiz tutarı,

Nama veya hamiline yazılı olduğunun belirtilmesi,

İtfa şekli ve süresi

Şirketin varlıkları üzerinde rehin veya teminat olup olmaması

Genel kurulun tahvil çıkarma kararının tescil ve ilan tarihi

En az iki yetkili imzası

BİST

BONO NEDİR, NE DEMEK?

Bono, sabit getirisi olan bir yatırım aracıdır. Devlet ya da kurumsal bir yapının yatırımcıdan aldığı borca karşılık verdiği senettir. Ya da diğer bir tabirle yatırımcının devlet ya da kurumdan sabit faiz ile aldığı kredinin belgesidir denilebilir.

Bu senetlerin süresi 1 seneden kısadır ki tahvil ile bonoyu ayıran tek özellik aslında budur. 1 seneyi geçmesi durumunda bono değil tahvil denmektedir.

Emre yazılı olan bu menkul kıymetin bir diğer özelliği ise nakit yerine geçtiği için ödeme kolaylığı sağlamasıdır.

Tahvillerde geçerli olan durum burada da söz konusudur; alacak ilişkisi doğurmaktadır. Bonolar da ortaklık ve yönetimde söz hakkı olmak gibi haklar vermemektedir

Türlerine göre bonoları dörde ayırabiliriz:

- Hazine Bonosu:

Devletin kısa süre içerisinde fon sağlamak için çıkarttığı, vadesi 1 yıldan az olan ve Türk lirası ya da döviz olarak çıkarılan borçlanma menkul kıymetidir. Devlet güvencesinde olduğu için riski düşüktür.

- Altın-Gümüş-Platin Bonolar:

Kıymetli maden cinsinden ihraç edilen bonolardır. Bu bonoların satışa sunulması için hem iskonto hem de halka arz edilmeleri gerekmektedir.

- Banka Bonoları:

Yatırım bankaları ile kalkınma bankalarının "borçlu" olarak çıkarttığı bonolardır.

- Finansman Bonoları:

Anonim statüsünde olan şirketler, bankalar ve finans şirketleri tarafından ihraç edilen ve tabii basılan senetlerdir.

Bono ve Tahvil Nasıl Alınır ?

Bono ve tahviller, bankalar ve aracı kurumlar tarafından satılırlar. Bono ve tahvil ihraç eden kuruluşlar ihraç sırasında banka ve aracı kurumlar aracılığı ile bireylere ve kurumsal şirketlere satış yaparlar. İhraç sonrasında ise bu bono ve tahviller Borsa Tahvil ve bono piyasasında işlem görebildiği gibi banka ve aracı kurumlar kendi portföylerinden de tezgâh üstü olarak satış yapabilirler. Bono ve tahvil almak isteyen yatırımcı alış sırasında vadeye, getirisine, ihraççısını, getiri türüne dikkat etmelidir. Ayrıca aldığı bono tahvili vadesinden önce sattığı takdirde mevcut piyasa koşullarına göre zarar edebileceğini de bilmelidir.

Devlet Tahvili Nedir?

Devlet tahvili, devlet garantili, düşük riskli, ve sabit getirili araçlara yatırım yapmak isteyenlerin tercihi olan bu sebeple likiditesi nispeten yüksek yatırım araçlarındandır. 1 seneden uzun borçlanma için hazine müsteşarlığı tarafından çıkarılan bu araçların bir diğer adı da "devlet içi borçlanma senedi (dibs)".

Devlet, bu borçlanma aracında belirli vadede belirlenmiş olan faizi ödemeyi garanti etmektedir. Kuponlu ve kuponsuz olarak ihraç edilen devlet tahvillerinde faiz her zaman daha düşüktür çünkü devlet tahvilleri işlemiş faizleri ile paraya çevrilmektedir ve bu da faiz düşüklüğüne neden olmaktadır.

İskontolu olarak da satışı yapılabilen devlet tahvillerinde, alacaklılar faiz gelirlerini alırken 3, 6, veya 12 aylık periyodlarda birer kere alabilirler.

Devlet Tahvilinin Özellikleri Nelerdir?

- Devlet garantili oldukları için güvenilir yatırım araçlarıdır.

- Sabit ve yüksek getirili araçlardır.

- Kuponlu veya kuponsuz devlet tahvilleri iskontolu olarak satılırlar. Vade tarihinde, devlet tahvilinin üzerinde yazan nominal değer ödemede esas alınır

- Kuponsuz devlet tahvillerinde ise yatırımcılara 3-6-12 ayda en az bir kere faiz ödemesinin yapılması gerekmektedir.

- Faiz düşüşü yaşanırsa devlet tahvillerinin birim fiyatında yükselme yaşanır.

- Hazine ve maliye bakanlığı tarafından çıkarılan devlet tahvillerinin satışı Merkez Bankası aracılığı ile gerçekleştirilir.

- Hazine bonoları ile karıştırılırlar ki teknik olarak aynı özelliklere sahip olsalar da hazine bonoları 1 yıldan kısa süreli borçlanma araçlarından iken hazine tahvilleri 1 yıldan süre vadesi olan borçlanma araçlarındandır.

Devlet Tahvili Nasıl alınır?

Devlet tahviller, bankalar ve aracı kurumlar tarafından satılırlar. Devlet tahvillerini ihraç eden Hazine Müsteşarlığı ihraç bilgilerini önceden duyurur. Banka ve aracı kurumlar talep ettikleri tutar ve/veya faiz ile Hazine ye başvururlar. Hazine taleplerin bir kısmını veya tamamını karşılayabilir. İhale sonrasında ise devlet tahvilleri Borsa Tahvil ve bono piyasasında işlem görebildiği gibi banka ve aracı kurumlar kendi portföylerinden de tezgâh üstü olarak satış yapabilirler. Devlet tahvil almak isteyen yatırımcı alış sırasında vadeye ve getirisine dikkat etmelidir. Ayrıca aldığı devlet tahvilini vadesinden önce sattığı takdirde mevcut piyasa koşullarına göre zarar edebileceğini de bilmelidir.

Bono Haberler