Nazım Hikmet kimdir? Nazım Hikmet şiirleri nelerdir? Nazım Hikmet'i 57. ölüm yıl dönümünde saygıyla anıyoruz! Nazım Hikmet hayatı ve biyografisi!

Nazım Hikmet, Cumhuriyet döneminin en büyük ve en sevilen şairlerinden birisidir. Nazım Hikmet'in yüzlerce şiiri ezbere okundu, besteler ve türküler yapıldı. Nazım Hikmet döneminde edebiyatı ve şiirleri kadar politik duruşu ile de çok konuşuldu ve gündem oldu. Dünyaca ünlü şairimiz Nazım Hikmet hakkında merak edilenleri ve hayat hikayesini sizler için kaleme aldık.

NAZIM HİKMET KİMDİR?

Nâzım Hikmet Ran (15 Ocak 1902 - 3 Haziran 1963), Türk şair ve yazar. "Romantik komünist" ve "romantik devrimci olarak tanımlanır. Siyasi düşünceleri yüzünden defalarca tutuklanmış ve yetişkin yaşamının büyük bölümünü hapiste ya da sürgünde geçirmiştir. Şiirleri elliden fazla dile çevrilmiş ve eserleri birçok ödül almıştır.

Yasaklı olduğu yıllarda Orhan Selim, Ahmet Oğuz, Mümtaz Osman ve Ercüment Er adlarını da kullanmıştır. İt Ürür Kervan Yürür kitabı Orhan Selim imzasıyla çıkmıştır. Türkiye'de serbest nazımın ilk uygulayıcısı ve çağdaş Türk şiirinin en önemli isimlerindendir. Uluslararası bir üne ulaşmıştır ve dünyada 20. yüzyılın en gözde şairleri arasında gösterilmektedir.

NAZIM HİKMET

Şiirleri yasaklanan ve yaşamı boyunca yazdıkları yüzünden 11 ayrı davadan yargılanan Nazım Hikmet, İstanbul, Ankara, Çankırı ve Bursa cezaevlerinde 12 yılı aşkın süre yattı. 1951 yılında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarıldı; ölümünden 46 yıl sonra, 5 Ocak 2009 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile bu işlem iptal edildi. Mezarı Moskova'da bulunmaktadır.

NAZIM HİKMETİN AİLESİ, ÇOCUKLUĞU VE GENÇLİĞİ

Babası, Matbuat Umum Müdürlüğü ve Hamburg Şehbenderliği yapmış olan Hikmet Bey, annesi Ayşe Celile Hanım'dır. Celile Hanım piyano çalan, resim yapan, Fransızca bilen bir kadındır. Celile Hanım dilci ve eğitimci de olan Hasan Enver Paşa'nın kızıdır. Hasan Enver Paşa Polonya'dan 1848 Ayaklanmaları sırasında Osmanlı İmparatorluğu'na göç eden ve Osmanlı vatandaşı olunca Mustafa Celalettin Paşa adını alan Konstantin Borzecki'nin (Lehçe: Konstanty Borzecki, d. 1826 - ö. 1876) oğludur. Mustafa Celaleddin Paşa Osmanlı Ordusu'nda subay olarak görev yapmış ve Türk tarihi üzerine önemli bir eser olan "Les Turcs anciens et modernes" (Eski ve Yeni Türkler) kitabını yazmıştır. Celile Hanım'ın annesi ise Alman kökenli Osmanlı generali Mehmet Ali Paşa'nın, yani Ludwig Karl Friedrich Detroit'in kızı olan Leyla Hanım'dır. Celile Hanım'ın kız kardeşi Münevver Hanım,, şair Oktay Rifat'ın annesidir.

Nâzım Hikmet'e göre, babası Türk ve annesi ise Alman, Polonyalı, Gürcü, Çerkez ve Fransız kökenli idi. Babası Hikmet Bey, Çerkes Nâzım Paşa'nın oğludur. Annesi Ayşe Celile Hanım, 3/8 Çerkes, 2/8 Leh, 1/8 Sırp, 1/8 Alman, 1/8 Fransız (Huguenot) kökenliydi.

Babası Hikmet Bey Selanik'te Hariciye Nezareti'nde (Dışişleri Bakanlığı) çalışan bir memurdur. Diyarbakır, Halep, Konya ve Sivas valilikleri yapmış olan Nâzım Paşa'nın oğludur. Mevlevi tarikatından olan Nâzım Paşa aynı zamanda bir özgürlükçüdür. Kendisi Selanik'in son valisidir. Hikmet Bey henüz Nâzım'ın çocukluğunda memuriyetten ayrılır ve ailece Halep'e, Nâzım'ın dedesinin yanına giderler. Orada yeni bir iş ve hayat kurmaya çalışırlar. Başarısız olunca İstanbul'a gelirler. Hikmet Bey'in İstanbul'daki iş kurma denemeleri de iflasla neticelenir ve hiç hoşlanmadığı memuriyet hayatına geri döner. Fransızca bildiği için yeniden Hariciye'ye atanır.

15 Ocak 1902'de Selanik'te doğdu. İlk şiiri Feryad-ı Vatan'ı 3 Temmuz 1913'te yazdı. Aynı yıl Mekteb-i Sultani'de ortaokula başladı. Bir aile toplantısında denizciler için yazdığı bir kahramanlık şiirini Bahriye Nazırı Cemal Paşa'ya okuyunca çocuğun Bahriye Mektebine gitmesine karar verildi. 25 Eylül 1915'te Heybeliada Bahriye Mektebi'ne girdi, 1918'de 26 kişi içinden 8. olarak mezun oldu. Karne değerlendirmelerinde zeki, orta derecede çalışkan, elbisesine özen göstermeyen, sinirli ve ahlakî tavırları iyi bir öğrenci olduğu belirtilmektedir. Mezun olduğunda dönemin okul gemisi Hamidiye gemisine güverte stajyer subayı olarak atandı. 17 Mayıs 1921'de aşırıya kaçan halleri olduğu ileri sürülerek ordu ile ilişiği kesildi.

NAZIM HİKMET

Nazım'ın ilk yayımlanan, Mehmed Nazım imzasıyla yazdığı "Hala Servilerde Ağlıyorlar mı?" başlıklı şiiri 3 Ekim 1918'de Yeni Mecmua'da çıktı.

19 yaşındayken, 1921 yılı Ocak ayında arkadaşı Vâlâ Nureddin ile Millî Mücadele'ye katılmak üzere ailesinden habersiz Anadolu'ya geçti. Cepheye gönderilmeyince Bolu'da bir süre öğretmenlik yaptı. Daha sonra Eylül 1921'de Batum üzerinden Moskova'ya giderek Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nde siyasal bilimler ve iktisat okudu. Moskova'da devrimin ilk yıllarına tanık oldu ve komünizm ile tanıştı. 1924'te yayınlanan ilk şiir kitabı 28 Kanunisani Moskova'da sahnelendi.

Moskova'da 1921-1924 yılları arasında geçirdiği sürede Rus fütüristleri ve konstrüktivistlerinden esinlendi ve klasik biçimden sıyrılarak yeni bir biçim geliştirmeye başladı.

1924'te Türkiye'ye dönerek Aydınlık Dergisi'nde çalışmaya başladı, fakat dergide yayınlanan şiir ve yazılarından dolayı on beş yıl hapsi istenince bir yıl sonra tekrar Sovyetler Birliği'ne gitti. 1928'de Af Kanunu'ndan yararlanarak Türkiye'ye döndü. Fakat tekrar tutuklandı. Serbest kaldıktan sonra Resimli Ay dergisinde çalışmaya başladı.

1929'da İstanbul'da basılan "835 Satır" adlı şiir kitabı edebiyat çevrelerinde geniş yankı uyandırdı.

HAPİS HAYATI VE SÜRGÜN

1925 yılından başlamak üzere şiirleri ve yazıları yüzünden hakkında açılan pek çok davada beraat etti. Yargılandığı davaların listesi şu şekildedir:

1925 Ankara İstiklâl Mahkemesi Davası

1927-1928 İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası

1928 Rize Ağır Ceza Mahkemesi Davası

1928 Ankara Ağır Ceza Mahkemesi Davası

1931 İstanbul İkinci Asliye Ceza Mahkemesi Davası

1933 İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası

1933 İstanbul Üçüncü Asliye Ceza Mahkemesi Davası

1933-1934 Bursa Ağır Ceza Mahkemesi Davası

1936-1937 İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası

1938 Harp Okulu Komutanlığı Askerî Mahkemesi Davası

1938 Donanma Komutanlığı Askerî Mahkemesi Davası

1933 ve 1937 yıllarında örgütsel faaliyetleri nedeniyle yine bir süre tutuklu kaldı. 1938'de bu kez "orduyu ve donanmayı isyana teşvik" suçlamasıyla tutuklandı ve yargılandığı davada 28 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. İstanbul, Ankara, Çankırı ve Bursa cezaevlerinde aralıksız 12 sene kaldı. 2007 yılında vizyona giren Mavi Gözlü Dev adlı film, Nazım'ın Bursa cezaevinde kaldığı yılları anlatmaktadır. 14 Temmuz 1950'de çıkan Genel Af Yasası'ndan yararlanarak 15 Temmuz'da serbest bırakıldı. Barışseverler Cemiyeti'nin kuruluşunda yer aldı.

Yasal olarak yükümlülüğü olmamasına karşın askere çağrılınca, öldürüleceği endişesiyle 17 Haziran 1951'de İstanbul'dan ayrılarak Romanya üzerinden Moskova'ya gitti. 25 Temmuz 1951 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarılmasının ardından büyük dedesi Mustafa Celaleddin Paşa'nın (Konstantin Borzecki) memleketi olan Polonya'nın vatandaşlığına geçerek Borzecki soyadını aldı.

Sovyetler Birliği'nde Moskova yakınlarındaki yazarlar köyünde ve daha sonra da eşi Vera Tulyakova (Hikmet) ile Moskova'da yaşadı. Memleket dışında geçirdiği yıllarda Bulgaristan, Macaristan, Fransa, Küba, Mısır gibi dünya memleketlerini dolaştı, buralarda konferanslar düzenledi, savaş ve emperyalizm karşıtı eylemlere katıldı, radyo programları yaptı. Budapeşte Radyosu ve Bizim Radyo bunlardan bazılarıdır. Bu konuşmaların bir kısmı bugüne ulaşmıştır.

NAZIM HİKMET

3 Haziran 1963 sabahı saat 06:30'da gazetesini almak üzere ikinci kattaki dairesinden apartman kapısına yürüdüğü sırada, tam gazetesine uzanırken geçirdiği kalp krizi sonucunda hayatını kaybetti. Ölümü üzerine Sovyet Yazarlar Birliği salonunda yapılan törene yerli ve yabancı yüzlerce sanatçı katıldı ve törenin görüntüleri siyah beyaz olarak kaydedildi. Ünlü Novodeviçi Mezarlığı'nda (Rusça: ??????????? ????????) gömülüdür. Meşhur şiirlerinden biri olan Rüzgâra Karşı Yürüyen Adam figürü siyah granitten yapılan mezar taşı üzerinde ebedileştirildi.

Hüküm giyerek hapis yatmaya başladığı 1938 yılından 1968 yılına kadar eserleri Türkiye'de yasaklandı. Eserleri 1965'ten itibaren çeşitli basımlarla yayımlanmaya başladı.

NAZIM HİKMET ESERLERİ

Şiirleri

Dağların Havası (Osmanlıca baskı, 1925)

835 Satır (1929)

Jokond ile Sİ-YA-U (1929)

Varan 3 (1930)

1 + 1 = 1 (1930)

Sesini Kaybeden Şehir (1931)

Benerci Kendini Niçin Öldürdü? (1932)

Gece Gelen Telgraf (1932)

Portreler (1935)

Taranta Babu'ya Mektuplar (1935)

Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı (1936)

Şeyh Bedreddin Destanına Zeyl (1936)

Kuvayi Milliye (1968)

Saat 21-22 Şiirleri (1965)

Dört Hapishaneden (1966)

Rubailer (1966)

Yatar Bursa Kalesinde (1929-1951)

Memleketimden İnsan Manzaraları (1966-1967)

Yeni Şiirler (1951-1959)

Son Şiirleri (1959-1963)

Oyunları

Kafatası (1932)

Bir Ölü Evi (1932)

Unutulan Adam (1935)

Fatma, Ali ve Diğerleri (1952)

İvan İvanoviç Var mıydı, Yok muydu? (1954)

Ferhad ile Şirin (1965)

Sabahat (1965)

İnek (1965)

Yolcu (1965)

Enayi (1965)

İstasyon (1965)

Ocak Başında (1966)

Bu Bir Rüyadır (1966)

İnsanlık Ölmedi Ya (1967)

Allah Rahatlık Versin (1967)

Evler Yıkılınca (1967)

Yusuf ile Menofis (1967)

Demokles'in Kılıcı (1974)

Tartüf-59 (1990)

Kadınların İsyanı (1990)

Yalancı Tanık (1990)

Kör Padişah (1990)

Her Şeye Rağmen (1990)

NAZIM HİKMET

Romanları

Kan Konuşmaz (1965)

Yeşil Elmalar (yedi yazardan derleme) (1965)

Yaşamak Hakkı (1966)

Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim (1967)

Öteki Defterler

Orası

Zeytin ve Üzüm Adası

Öyküleri

Orman Cücelerinin Sergüzeşti (1932)

Sevdalı Bulut (1968)

Yönetmenliğini yaptığı filmler

Cici Berber (1933)

Düğün Gecesi (1933)

Bursa Senfonisi (1934)

Güneşe Doğru (1937)

Senaryoları

Karım Beni Aldatırsa (1933)

Naşit Dolandırıcı (1933)

Cici Berber (1933)

Söz Bir, Allah Bir (1933)

Düğün Gecesi (1933)

Milyon Avcıları (1934)

Leblebici Horhor Ağa (1934)

Aysel: Bataklı Damın Kızı (1934)

Güneşe Doğru (1937)

Tosun Paşa (1939)

Şehvet Kurbanı (1940)

Kahveci Güzel (1941)

Kıskanç (1942)

Kızılırmak Karakoyun (1946)

Üçüncü Selim'in Gözdesi (1950)

Balıkçı Güzeli (1953)

Podivín (1956)

Dvoe iz odnogo kvartala (1957)

Legenda o lásce (1957)

Von allen vergessen (1959)

Vlyublyonnoe oblako (1959)

Yashamaq gözäldir, qardashim! (1966)

Lyubov moya, pechal moya (1978)

Qariba adam (1979)

Goluboy myach (1984)

Yolcu (1993)

Fıkraları

İt Ürür Kervan Yürür (Orhan Selim adıyla gazetelerde yazdığı yazılar) (1965)

Temel ile Fadime Fıkraları (1967)

İnceleme Yazıları

Alman Faşizmi ve Irkçılığı (1936)

Sovyet Demokrasisi (1936)

Milli Gurur (1936)

Faşizm Sınıflar ve Emperyalizm (1975)

Sanat, Edebiyat, Kültür, Dil (1991)

Sanat ve Edebiyat Üstüne (1998)

Mektupları

Cezaevinden Memet Fuat'a Mektuplar (1967)

Kemal Tahir'e Mapushaneden Mektuplar (1968)

Bursa Cezaevinden Vâ'Nû'lara Mektuplar (1970)

Piraye'ye Mektuplar 1 (1998)

Piraye'ye Mektuplar 2 (1998)

Çankırı'dan Piraye'ye Mektuplar (2010)

Çevirileri

La Fontaine'den Masallar (1949)

Çeviri Hikâyeler (1987)

Seçkiler ve Derlemeler

Şu 1941 Yılında (1965)

Nâzım ile Piraye (1975)

Aydınlıkçı Yazar Aydınlıkçı Şair (1976)

Masallar (1991)

Hikâyeler (1991)

Konuşmalar (1991)

Nâzım Hikmet Şarkıları (2001)

Bizim Radyoda Nâzım Hikmet (2002)

Henüz Vakit Varken Gülüm (seçme şiirler, 2008)

Nazım Hikmet Ran İstanbul Haberler