Havan nedir? Havan topu nasıl çalışır? Havan mermisi menzili ve çeşitleri
Fatih Sultan Mehmed döneminden itibaren var olan havan topu, günümüzde de en sık kullanılan silahlar arasında yer alıyor. İstanbul'un fethi sırasında tarih sahnesine çıkan havan topu nedir? Havan topu nasıl çalışır? Havan mermisi menzili ve çeşitleri...
Top ve obislere oranla daha az maliyet ve işçilik gerektiren havan toplarının en büyük dezavantajı hedefi görememsidir. Geometrik açılara göre barutları ayarlanıp ateş edilir. Ayrıca havan mermisini kullanan mürettabat da en önemli faktörler arasında yer alır. Havan topu çeşitleri neler? Havan topu özellikleri haberimizde...
HAVAN NEDİR?
Piyade birliklerinin kullandığı, üst açı grubu yani namludan çıkan mühimmatın direkt hedefe değil de; önce yukarı doğru yükselip ardından hedefe tepeden dik bir şekilde düşmesi ile atış yapabilen, namlu ağzından elle tek tek doldurulan piyade birliklerinin ateş destek silahlarıdır. Bazı modellerinde mermi namlu içi dibindeki iğneye çarpar çarpmaz otomatik olarak ateşlenir, bazı modellerinde ise top ve obüslerdekine benzer ateşleme ipinin çekilmesiyle ateşlenir.
Havanın tesirli ya da etkili menzili olmaz; bu parametreler attıkları mermiye göre değişir. Havanların başlıca mühimmat cinsleri; tahrip, aydınlatma, sis ve eğitim mermileridir. Atış stili ile tepe veya binayı aşarak atışlar yapılabilir. Bu üst açı grubunun oluşum sebebi ve en önemli avantajıdır. Dezavantajı ise merminin hedefe varış süresinin uzun olması, isabet oranının düşük olması ve atmosferik hava şartlarından daha fazla etkilenmesi olarak sıralayabiliriz.
HAVAN MENZİLİ
Havanlar, birliklerin arkalarında bulunurlar. Havan birlikleri bir ateş idare unsuru, bir ileri gözetleyici unsuru ve bir de havanları kullanan atış unsurlarından oluşmaktadır. Havanlar normal şartlarda ateş altına aldıkları hedefleri görmezler, kimi zaman 5000 m. veya daha uzağa bile atış yapabilirler. Ancak gerektiğinde basit usuller kullanarak ateş edebilirler.60 mm. komando havanları daima görerek atış yapmazlar bunun yanı sıra görmeyerek de atış yapabilirler.
HAVAN TOPU NASIL ÇALIŞIR?
Havanlar; namlu, namlunun altında bulunan döşeme, namlunun ortasına sabitlenmiş ve ayakta durmasını sağlayan çatal ayak ve gerekli nişan esaslarının girilebilmesi için bir nişan aletinden oluşmaktadır. Portatif olmaları en önemli özellikleridir ve hızla ateşe başlayabilirler. Toplardan bir farkı olmayan havanları topçular yerine piyadeer kullanır. Çünkü birliklerde önde bulunan piyadelerin reaksiyonlarına topçuların ayak uyduramayacağı için havanları piyadeler kullanır.
Öte yandan havanların hedef görememe gibi dezavantajları olmasına rağmen geometrideki açılar kullanılarak ateş edilir. Havanın avantajlarının yanında onu kullanan mürettabat ve eğitimi de çok önemlidir. Zırhlı araçlara yüklenmiş havan sistemleri de mevcuttur. Bunların bir kısmı havana sadece taşıyıcılık ederken, bir kısmı ise otomatik sistemlerle donatılmış olup; hem mermiyi otomatik yükler hem de hesaplamaları otomatik yaparlar. Ancak piyade harekâtının temel mantığı her yerde bir zırhlı aracı kabul görmediğinden bu gibi sistemler ekseri zırhlı birliklerce kullanılırlar.
HAVAN TOPU TARİHİ
İlk havan Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbul'un fethi sırasında kullanıldı. Aynı zamanda ilk havan topu sınıfı da kapıkulu ocaklarına bağlı humbaracı ocağıdır. İlk nakledilebilir havan, Baron Menno van Coehoorn tarafından icat edildi ve 1673 yılında Grave Kuşatması sırasında kullanıldı. Amerikan İç Savaşı sırasında her iki taraf da, yaklaşık 82 kg ağırlığa sahip Coehorn-tipi havanlar kullandı. Pumhart von Steyr gibi ilkel modelleri oldukça büyük ve ağır olduğundan, pek kullanışlı değildi.
