Genombilim nedir? Genom nedir?

GENOMBİLİM NEDİR?

Genom, bir organizmanın DNA molekülleri yani genetik yönergelerinin bütünüdür. Her genom, ait olduğu organizmayı yapılandırmak ve gelişmesini sağlamak için gereken bilgiye sahiptir. Bedenimiz, milyonlarca hücreden oluşur. Bu hücrelerin her birinde, bizi oluşturmak için gereken yönergeler bulunur; tıpkı bir reçete gibi. İşte bu yönergeler bizim genomumuzdur ve DNA'dan oluşur. Bedendeki her hücre, örneğin bir deri hücresi ya da bir karaciğer hücresi, aynı yönergeler bütününü taşır.

Genomdaki yönergeler DNA kodundan oluşur.

DNA'nın içinde, canlının büyümesine, gelişmesine ve sağlığına rehberlik eden benzersiz bir kimyasal kod bulunur.

Bu kod, DNA'yı oluşturan 4 nükleotit bazın sıralaması ile belirlenir. Bazlar şunlardır: Adenin, sitozin, guanin, timin.

DNA çift sarmal biçiminde kıvrık bir yapıdadır.

Her bir DNA sarmalı, kromozom adı verilen yapılar biçiminde paketlenir.

Kromozomlar, her hücrenin çekirdeğinde yer alır.

Kromozom paketleri şeklinde DNA'nın birlikte "okunarak" protein yapımını sağlayan bölümleri, genleri oluşturur.

Genler, göz rengi ya da boy gibi farklı karakteristikleri kontrol eder.

İnsan genomu 3,2 milyar DNA bazından yapılmıştır ve 23 çift kromozom biçiminde paketlenmiştir.

DNA NEDİR?

Deoksiribo nükleik asit veya kısaca DNA, tüm organizmalar ve bazı virüslerin canlılık işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için gerekli olan genetik talimatları taşıyan bir nükleik asittir. DNA'nın başlıca rolü bilgiyi uzun süre saklamasıdır. Protein ve RNA gibi hücrenin diğer bileşenlerinin inşası için gerekli olan bilgileri içermesinden dolayı DNA; bir kalıp, şablon veya reçeteye benzetilir. Bu genetik bilgileri içeren DNA parçaları gen olarak adlandırılır. Bazı DNA dizilerinin yapısal işlevleri vardır (kromozomların şeklini belirlemek gibi), diğerleri ise bu genetik bilginin ne şekilde (hangi hücrelerde, hangi şartlarda) kullanılacağının düzenlenmesine yararlar.

Kimyasal olarak DNA, nükleotit olarak adlandırılan basit birimlerden oluşan iki uzun polimerden oluşur. Bu polimerlerin omurgaları, ester bağları ile birbirine bağlanmış şeker ve fosfat gruplarından meydana gelir. Bu iki iplik birbirine ters yönde uzanır. Her bir şeker grubuna baz olarak adlandırılan dört tip molekülden biri bağlıdır. DNA'nın omurgası boyunca bu bazların oluşturduğu dizi, genetik bilgiyi kodlar. Protein sentezi sırasında bu bilgi, genetik kod aracılığıyla okununca proteinlerin amino asit dizisini belirler. Bu süreç sırasında DNA'daki bilgi, DNA'ya benzer yapıya sahip başka bir nükleik asit olan RNA'ya kopyalanır. Bu işleme transkripsiyon denir.

Hücrelerde DNA, kromozom olarak adlandırılan yapıların içinde yer alır. Hücre bölünmesinden evvel kromozomlar eşlenir, bu sırada DNA ikileşmesi gerçekleşir. Ökaryot canlılar (yani Hayvan, bitki, mantar ve Protistalar) DNA'larını hücre çekirdeği içinde bulundururken prokaryot canlılarda (yani bakteri ve arkelerde) DNA, hücre sitoplazmasında yer alır. Kromozomlarda bulunan kromatin proteinleri (histonlar gibi) DNA'yı sıkıştırıp organize ederler. Bu sıkışık yapılar DNA ile diğer proteinler arasındaki etkileşimleri düzenleyerek DNA'nın hangi kısımlarının okunacağını kontrol eder.

Kaynak: Haberler.com / Gündem