TÜM KATEGORİLER
Uluslararası camiadan umudu kesen Myanmar halkı çözümü içeride arıyor
Myanmar topraklarının Japonya işgalinde olduğu 1942-1945 yıllarında, işgale karşı ilk ulusal direnişin başladığı ve bağımsızlığın ilk temellerinin atıldığı 27 Mart 1945 günü, ülkenin modern tarihinde önemli bir yer tutuyor.
Myanmar topraklarının Japonya işgalinde olduğu 1942-1945 yıllarında, işgale karşı ilk ulusal direnişin başladığı ve bağımsızlığın ilk temellerinin atıldığı 27 Mart 1945 günü, ülkenin modern tarihinde önemli bir yer tutuyor. Ayrılıkçı etnik gruplardan farklı olarak ulusal aidiyet şuuruna sahip Myanmarlılar, ordularının bu tarihte Japon işgalcilere karşı başlattığı ve bir ay içinde zaferle neticelenen mücadeleyi her sene gururla yad ediyorlar.
???????Bağımsızlığın ilk yıllarında Direniş Günü olarak anılan ve daha sonra ülkede askeri nizamın hakim olmasıyla ismi Silahlı Kuvvetler Günü olarak değiştirilen bu önemli günün 76. yıldönümü kutlamaları ise coşku ve gururdan ziyade vahşet ve zorbalığın yaşandığı bir utanç vesikası olarak tarihe geçti. Yetmiş altı yıl önce ülkenin bağımsızlığı için düşmana doğrultulan namlular, bu yıl aynı tarihte hiçbir acıma ve merhamet gösterilmeksizin kendi ordusu tarafından Myanmar halkına çevrildi. Myanmar ordusu, halkıyla en çok bütünleşmesi gereken bu anlamlı günde halkına karşı en çetin zorbalıklardan birini yaparak, demokratik haklarını kullanarak protesto eylemi düzenleyen en az 114 kişiyi öldürdü.
Darbe karşıtı protestoların başladığı 6 Şubat'tan bu yana en kanlı gün olarak kayıtlara geçen 27 Mart'ta ölen sadece silahsız ve savunmasız siviller değildi. Bu tarih aynı zamanda Myanmar halkının, etrafını saran "cunta terörü" karşısında uluslararası camiadan beklediği yardımın geleceğine dair umutlarının da ölümü oldu. Zira cuntaya karşı canını ortaya koyup gerek protestolarla gerek sivil itaatsizlik eylemleriyle büyük bir cesaret örneği sergileyen halkın dünyaya yaptığı "Myanmar ordusuna yaptırım" ve "Koruma Sorumluluğu (R2P)" çağrıları, hala cuntayı caydırır nitelikte somut bir karşılık bulamadı.
BM, sorumluluğu ASEAN'a havale etmeye çalışıyor
27 Mart'taki kanlı bilançonun ardından Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi Özel Danışmanı Alice Wairimu Nderitu ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'in kınama açıklamaları da uluslararası camianın çaresizliğinin tezahürü niteliğindeydi. "Uluslararası toplumun Myanmar halkını vahşet suçlarından koruma sorumluluğu vardır" hatırlatmasında bulunan Nderitu ve Bachelet, başta Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) olmak üzere tüm dünyayı bu sorumluluğunu yerine getirmek için derhal harekete geçmeye çağırdı.
Öncelikle BM'nin koruma sorumluluğuna dair açıklamasında somut bir örnek yok. Myanmar halkının cuntaya karşı diplomatik girişimlerle mi yoksa askeri müdahale ile mi korunması gerektiğine dair somut plan içeren bir ifade mevcut değil. İkinci olarak ise Myanmar'daki kriz için "harekete geçme" çağrısında özellikle ASEAN vurgusunun yapılması, BM'nin bu konudaki çabalarının tek başına yeterli olmadığının dolaylı bir itirafı gibi algılanıyor. Myanmar ordusuna karşı ortak kınama kararını bile darbeden 39 gün sonra alabilen BM, söz konusu çağrıda ASEAN'a özel vurgu yaparak bir nevi sorumluluğu bölgenin üzerine atıyor. Fakat ASEAN'ın da BM'den daha fazla umut vaat edecek bir vaziyeti yok. Bölgesindeki krizlere "müdahalesizlik ilkesi" ile yaklaşmayı prensip kabul eden bir birlik olarak ASEAN, Myanmar cuntasına karşı müşterek tavır sergileyemedi. Öyle ki 27 Mart Silahlı Kuvvetler Günü törenine Tayland, Vietnam ve Laos temsilci bile yolladı. Cuntayı kınayan ASEAN ülkelerinden Endonezya, Malezya ve Singapur ise Myanmar'daki krize müdahalede bulunmayı veya ülke yönetimiyle ilişkileri kesmeyi gündemine dahi almıyor. ASEAN'ın genel temayülü bu krizin arabuluculuk ve diyalog yoluyla çözülmesinden yana, fakat Endonezya başta olmak üzere bölge ülkeleri, ABD ve Çin'in katkıları olmadan diyalog için harekete geçmeye gönüllü değil.
Ortada birlik içinde hareket etmeyen, elini taşın altına koymayan ve sorumluluğu sürekli başkalarına havale eden bir uluslararası camia varken, Myanmar cuntasının, klişe niteliğindeki kınamalardan ve ufak çaplı yaptırımlardan korkup geri adım atması beklenemez. Hele ki Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin'in 27 Mart törenine katılarak cuntaya alenen destek verdiği, komşu ülkelerden Çin ve üç bölge ülkesinin askeri yönetimle yakın ilişkilerini sürdürdüğü bir ortamda Myanmar cuntasının, şimdiye kadar halkına yaptığı zorbalıkları aynı şiddetle sürdüreceği aşikar. Genelkurmay Başkan Yardımcısı General Soe Win 4 Mart'ta, BM Myanmar Özel Temsilcisi Christine Schraner Burgener'ın Myanmar ordusuna yaptırımlar geleceğine dair uyarılarına, "Biz yaptırımlara alışkınız, bundan önce olduğu gibi yine ayakta kalırız" cevabını vermiş ve cuntanın "az sayıda dostlarıyla" yola devam edeceğini söylemişti. Bugün cunta, General Win'in dediklerini harfiyen uyguluyor.
Cunta muhaliflerinin son çaresi "federal ordu" ve "sivil hükümet"
Bu gerçekler ışığında Myanmar'da darbeye karşı direnişi temsil eden ancak neredeyse iki aydır dışarıdan bekledikleri desteği bulamayan siyasetçiler çözümü artık içeride arıyor. Darbeden kısa süre sonra bir grup seçilmiş milletvekili ve senatörün girişimiyle, sivil hükümeti geri getirmek amacıyla kurulan Ulusal Meclisi Temsil Komitesi (CRPH), cuntayı durdurabilmek için son çare olarak gördükleri "federal ordu" ve "sivil hükümet" planına kilitlenmiş durumda. Şimdiye kadar kendi menfaatleri için hareket eden etnik silahlı gruplar ve partilerden bazılarının cuntaya karşı tavır almaları CRPH için fırsat teşkil ediyor. CRPH de bu fırsatı değerlendirip kendi imkanlarıyla Myanmar ordusuna karşı direniş ortamı oluşturmak istiyor. 9 Kasım 2020 seçimlerinin ardından Myanmar seçim yasaları gereğince dört ay içinde yeni hükümetin kurulması gerekiyordu. Askeri hükümetin meşruiyetini tanımayan CRPH, son genel seçimlere sadık kalarak, Aung San Suu Çii'nin kuramadığı hükümeti 31 Mart'a kadar kurmayı hedefliyor.???????
Cuntanın taviz vermeyen tutumu göz önünde bulundurulduğunda CRPH'nin sivil hükümeti kurmasının hiç de kolay olmayacağı açık. Suu Çii ve partisi Ulusal Demokrasi Birliğini (NLD) engellemek için her türlü gayreti gösteren Myanmar ordusu, çoğunluğu NLD temsilcilerinden oluşan komitenin söz konusu planlarına da muhakkak var gücüyle mukavemet gösterecektir. Bu yüzden CRPH'nin sivil hükümet planının başarıyla sonuçlanması için silahlı güce ihtiyacı olacak. CRPH temsilcileri en son, federal ordunun kurulması yolundaki hedeflerinin yüzde 80'ine ulaştıklarını açıkladı. Bu kapsamda etnik silahlı gruplardan Kachin Bağımsızlık Ordusu ve Karen Ulusal Birliğinin federal ordu planını desteklediği biliniyor. Arakan ve Shan etnik gruplarına ait silahlı güçler de halihazırda CRPH ile müzakereleri sürdürüyor.
Bu ayın sonuna kadar federal ordu ve sivil hükümet planlarının başarılı olması ülkeye demokrasinin geri dönüşünü ne kadar temin edebilir, bilinmez. Fakat Myanmar ordusunun karşısına ikinci ordunun çıkması durumunda Nisan ayından beri devam eden protestoların yerini silahlı çatışmalara bırakacağı kesin. İç savaşın patlak vermesi halinde uluslararası camia yeni bir insanlık sınavıyla karşı karşıya kalacak. Netice itibarıyla uluslararası camianın, bu krizi karşılıklı diyalog ortamı kurarak çözmek üzere somut çabalar ve fedakarlık sergilemekten kaçındığı her gün, ülkedeki kriz daha da girift hale gelecek.
