İran ile Körfez arasındaki gaz sahası krizi Irak-Kuveyt ilişkilerinde de gerginliğe neden oluyor

İran ile Suudi Arabistan ve Kuveyt arasında Basra Körfezi'ndeki Durra Gaz Sahası'nın geliştirilmesi konusunda yaşanan krize son zamanlarda Irak'taki Haşdi Şabi'nin de dahil olduğu görülüyor.

Haşdi Şabi yöneticilerinin, Iraklı milletvekillerinin ve İran destekli silahlı grupların tehditlerinin ardından Irak-Kuveyt ilişkilerinde de gerginlik yaşanıyor.

Basra Körfezi'nde yer alan ve 1967'de keşfedilen Araş/Durra Gaz Sahası, yıllardır İran ile Kuveyt arasında soruna neden oluyor. Gaz sahasının İran tarafında yer alan kısmına Araş adı verilirken, Kuveyt tarafındaki ise Durra olarak biliniyor.

İki ülke arasındaki anlaşmazlığı çözmek için bu zamana kadar yapılan müzakereler de başarısızlıkla sonuçlandı.

Suudi Arabistan ile Kuveyt arasında Basra Körfezi'ndeki Durra Gaz Sahası'nın geliştirilmesi için 21 Mart'ta yapılan ve kendisinin dışarıda bırakıldığı anlaşmayı "yasa dışı" şeklinde tanımlayan İran, gaz sahasının bir kısmının kendi sınırlarında yer aldığını ve işletme hakkını saklı tuttuğunu belirtiyor.

Suudi Arabistan ile Kuveyt arasında gaz sahasının geliştirilmesine yönelik ortak çalışmayı öngören ilk mutabakat zaptı Aralık 2019'da imzalandı. Durra Gaz Sahası'nın paylaşım ve kullanımına ilişkin çalışmaların ise 21 Mart'ta imzalanan ikinci anlaşma doğrultusunda yürütüleceği duyuruldu.

Anlaşmanın ayrıca, günde bir milyar fit küp gaz ve 84 bin varil kondensat üretimini öngördüğü aktarıldı.

İran ile yaşanan anlaşmazlık

Suudi Arabistan ile Kuveyt arasında yapılan anlaşmaya tepki gösteren İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade, 26 Mart'ta konuya ilişkin açıklama yaptı.

Hatibzade, "Uluslararası düzenlemelere ve prosedürlere göre, bu alanın işletilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili her türlü girişim, üç ülkenin koordinasyonu ve iş birliği içinde yapılmalıdır. Dolayısıyla Kuveyt ve Suudi Arabistan'ın iş birliği belgesi şeklindeki son eylemi, mevcut prosedürlere, önceki müzakerelere ve hukuka aykırıdır." ifadelerini kullandı.

İki ülke arasında varılan anlaşmanın İran tarafından onaylanmadığını ve söz konusu gaz sahasının statüsü üzerinde hiçbir etkisi olmayacağını savunan Hatibzade, İran'ın sorunu çözmek adına her iki ülke ile müzakerelere hazır olduğunu belirtti.

Hatibzade, İran'ın, Araş/Durra ortak gaz sahasını işletme hakkını saklı tuttuğunu kaydetti.

Buna karşılık Kuveyt Dışişleri Bakanı Ahmed es-Sabah da 29 Mart'ta yaptığı açıklamada, Tahran yönetiminin açıklamalarını kabul etmediklerini belirterek, İran'ın Durra/Araş Gaz Sahası'nda taraf olmadığını ve bu gaz sahasının tamamıyla Kuveyt ile Suudi Arabistan'a ait olduğunu söyledi.

Suudi Arabistan ve Kuveyt'ten 13 Nisan'da yapılan açıklamalarda ise Basra Körfezi'nde yer alan Durra Gaz Sahası'nda kullanım haklarının arkasında oldukları belirtilerek, bölgenin sınırlarının belirlenmesi için İran müzakereye çağrıldı.

Açıklamada, Durra Gaz Sahası'nın paylaşım ve kullanımına ilişkin çalışmaların 21 Mart'ta imzalanan anlaşma doğrultusunda yürütüleceği vurgulandı.

Bölgenin doğu sınırını belirlemek üzere İran'a müzakere çağrısının yinelendiği açıklamada, Tahran yönetiminin daha önce bu daveti cevapsız bıraktığı kaydedildi.

İran, gaz sahasının işletilmesinin, üç ülke arasında koordinasyon içinde gerçekleştirilmesi gerektiğinde ısrar ediyor.

Irak ile Kuveyt ilişkilerinde gerginlik

Son günlerde ise Iraklı milletvekilleri, Haşdi Şabi yöneticileri ve İran müttefiki silahlı grupların yaptığı tehditlerin ardından Irak ile Kuveyt arasındaki gerginlik tırmandı.

Söz konusu silahlı gruplara yakın bazı Telegram kanalları işi açıkça Kuveyt'in işgali çağrısında bulunmaya vardırdı.

İran'la müttefik silahlı gruplara yakın sitelerde, deniz kuvvetlerinin Kuveyt yakınlarındaki Irak kara sularında "tatbikatlar" gerçekleştirdiğine ilişkin görüntüler yayımlandı ancak bunlar henüz doğrulanamadı.

Gözlemciler, İran destekli güçlerin tehditlerinin arka planında, Tahran'ın sahayı ortak kullanma hakkı iddiasını reddeden Kuveyt-Suudi Arabistan'ın ortak tutumundan duyduğu memnuniyetsizliğin olduğunu belirtiyor.

Kuveyt, 27 Nisan'da İran'a yakın Fetih Koalisyonuna yakınlığıyla bilinen Iraklı milletvekili Ala el-Haydari'nin yaptığı "Haşdi Şabi'nin Basra Körfezi'ne konuşlandırılması çağrısı" üzerine Irak'ın Kuveyt Büyükelçisi'ni Dışişleri Bakanlığı'na çağırdı.

Kuveyt Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Mecdi ez-Zafiri, Irak'ın Kuveyt Büyükelçisi El-Menhal es-Safi ile bir araya geldiği görüşmede, Kuveyt'in iki ülke arasındaki kardeşlik ilişkilerine uymayan ve iyi komşuluk ilkelerini dikkate almadan yapılan açıklamaları reddettiğini belirterek, açıklamalardan duyulan memnuniyetsizliği dile getirdi.

Iraklı milletvekili Ala el-Haydari, sosyal medyada dolaşan bir video aracılığıyla, Iraklı balıkçıların korunması için Haşdi Şabi güçlerinin Basra Körfezi'nin kuzeyindeki "Hor Abdullah" bölgesinde konuşlandırılmasını talep etmişti.

Haydari açıklamasında, "Kuveyt Sahil Güvenliğine söylüyorum, eğer uslu durmazsanız sizi kendi yöntemimizle disipline edeceğiz." ifadelerini kullanmıştı.

Bu açıklama, büyük tepkilere yol açtı; Kuveyt Meclisindeki bazı üyeler, Irak Büyükelçisinin çağrılması ve bu tür "düşmanca" açıklamaların reddedilmesini talep etti.

Kuveyt basınına göre, Kuveyt Sahil Güvenlik devriyeleri ülkenin kara sularını ihlal etmeleri dolayısıyla Irak teknelerini durdurmak zorunda kalıyor.

Bu kapsamda, geçen ayın sonlarında Basra Körfezi'nde 25 Iraklı balıkçı gözaltına alındı ve teknelerine el konuldu.

Irak medyasına göre ise Kuveyt Sahil Güvenliği, Iraklı bir balıkçıyı öldürdü. Iraklı parlamenter Aliye Nasif bunu Iraklı balıkçılara yönelik devam eden bir dizi saldırının parçası olarak nitelendirdi.

Nasif, Kuveyt makamların, "bütün bölgeyi kontrol altına almak ve zamanla insanları bu bölgenin kendilerine ait olduğuna inandırmak amacıyla Sahil Güvenlik devriyelerine Irak kara sularında olsa dahi Iraklı balıkçıları öldürmeleri için yeşil ışık yakmakla" suçladı.

Iraklı Milletvekili, Başbakan ve Dışişleri Bakanı'na çağrıda bulunarak, "Kuveyt'in Irak Büyükelçisi'nin ülkeden sınır dışı edilmesi ve diplomatik ilişkilerin kesilmesi talimatı vermelerini" istedi.

Irak ve Kuveyt arasındaki deniz alanlarının aidiyeti konusunda anlaşmazlıklar

Kuveyt ile Irak arasında deniz sınırının çizilmesi konusu başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Dolayısıyla taraflar arasında yıllardır bazı deniz alanlarının aidiyeti konusunda süregelen anlaşmazlıklar mevcut.

İki ülke arasında 2012 yılında, Hor Abdullah'ta trafik güvenliğini sağlamak için ortak bir plan üzerinde anlaşma imzalandı ancak plan uygulanmadı; iki ülke planın uygulanmamasıyla ilgili karşılıklı suçlamalarda bulundu.

Kaynak: AA / Güncel