Fortune 500'de Tüpraş Birinci Oldu

Fortune 500 listesinde Tüpraş, 22 milyar 527 milyon YTL net satış geliriyle Türkiye'nin en büyük şirketi olarak yer aldı.

Türkiye'de bu yıl ilki yapılan Fortune 500 sonuçları açıklandı. Holdingler bazında 14 şirketle sıralamaya giren Koç Holding Grubu satışlardan aldığı yüzde 17.5 payla en büyük grup oldu. Koç Holding'i, 7 şirketle giren ve satışlardan yüzde 4.7 pay alan Doğan Grubu izlerken, listede 11 şirketi yer alan Sabancı Grubu'nun ise toplam satışlardan aldığı pay yüzde 2.6 olarak kaydedildi.

Fortune 500 listesinde Tüpraş, 22 milyar 527 milyon YTL net satış geliriyle Türkiye'nin en büyük şirketi olarak yer alırken, 15 milyar YTL satış geliriyle TEDAŞ ikinci, Petrol Ofisi ise 13 milyar 479 milyon YTL'lik satış geliriyle üçüncü oldu. Listede, Tüpraş 4 milyar 688 milyon YTL ile ihracatta da birinciliği alırken, onu 4 milyar 480 milyon YTL'lik ihracat rakamıyla Ford Otosan izledi. İhracatta 3 milyar 793 milyon YTL ile üçüncü sırada yer alan Arçelik'i, 3 milyar 465 milyon YTL ile Vestel takip etti.

Fortune 500 Editörü Kenan Şanlı, Fortune 500'ün, dünyanın en prestijli şirket sıralaması olduğunu ve bu yıl ilk kez Türkiye için yapıldığını anlatarak, ABD'de yayımlanan iş dergisi Fortune'un, 1955 yılından bu yana Fortune 500 markasıyla Amerika'nın ve dünyanın en büyük şirketlerini açıkladığını belirtti. Şanlı, Fortune Türkiye'nin Ekim 2007'de yayın hayatına başladığını anımsatarak, Türkiye'de yapılan araştırmanın, ana ölçütün net satışlar olduğu sıralamada, dönem sonu net karı, toplam aktifler, özkaynaklar gibi Fortune 500 ölçütlerinin de yer aldığını bildirdi.

-"KOÇ HOLDİNG AÇIK ARA ÖNDE"-

Şanlı, Fortune 500 çalışmasına holdingler bazında bakıldığında Koç Holding Grubu'nun, açık ara önde olduğunun ortaya çıktığını dile getirerek, "14 şirketle sıralamaya ağırlığını koyan Koç Holding Grubu, satışlardan aldığı yüzde 17.5 payla en büyük grup oldu. Satışlardan aldığı pay itibariyle Koç Grubu'nun en yakın takipçisi ise sanılanın aksine Sabancı değil, listeye 7 şirketle giren ve satışlardan yüzde 4.7 pay alan Doğan Grubu oldu. Koç Grubu, aynı zamanda ilk 10'a da damgasını vurdu. İlk 10 içerisinde 4 şirketle yer alan Koç Grubu, diğer gruplarla da arasındaki farkı önemli oranda açmış görünüyor" diye konuştu.

Listenin tamamı değerlendirildiğinde, Koç Grubu'nu takip edebilecek, bir grubun görünmediğine işaret ederek, Türkiye'nin ikinci grubu olarak bilinen Sabancı Grubu'nun, Fortune 500'deki yerinin çok gerilerde olduğunu söyledi. Şanlı, listede 11 şirketi bulunan Sabancı Grubu'nun toplam satışlardan aldığı payın yüzde 2.6 ile sınırlı kaldığını bildirerek, Ülker Grubu'nun da 16 şirketle Fortune 500 içerisinde en fazla şirketi bulunan grup olduğunu kaydetti. Ülker Grubu şirketlerinin toplam satışlardan aldığı payın yüzde 2.5 düzeyinde gerçekleştiğini anlatan Şanlı, "Listede Oyak Grubu'ndan 10, Türkiye'nin son yıllarda yükselen yıldızı olan Boydak Grubu'ndan 8, Yaşar ve Sanko Grubu'ndan 7, Borusan ve Kibar Grubu'ndan 5, Zorlu ve Akkök Grubu'ndan ise 4 şirket yer alıyor. Bu rakamlar, Türkiye'de sermaye ve gelirin paylaşımı konusunda yeni manzaraların ortaya çıktığını gösteriyor" dedi.

Türkiye'de faaliyet gösteren ve Fortune 500 listesine giren şirketlerin ilk 53'ünün 1 milyar YTL'nin üzerinde satışa ulaşabildiğini belirtti.

-"NET SATIŞTA TÜPRAŞ BİRİNCİ"-

Şanlı, listede yer alan ilk 10 sıranın beşini petrol ve bu maddenin yakıt olarak kullanıldığı otomobil üreten şirketlerin aldığını kaydetti. Fortune 500 şirketlerinin 2007 yılı satış gelirlerinin, önceki yıla göre ortalama yüzde 22 oranında artarak toplam 337.2 milyar YTL'ye çıktığını aktaran Şanlı, "2007 yılında 22 milyar 527 milyon YTL net satış geliriyle Tüpraş, Türkiye'nin en büyük şirketi oldu. 2005 yılında özelleştirmeden Koç Grubu tarafından satın alınan Tüpraş'ın Fortune 500'de yer alan şirketlerin toplam satış gelirleri içerisinde aldığı pay ise yaklaşık yüzde 6.7 oldu" dedi. Tüpraş'ın, 2007'de satışlarını yüzde 6.5 oranında artırdığını belirten Şanlı, listenin ikinci sırasında 15 milyar YTL satış geliriyle Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş'nin yer aldığını bildirdi. Şanlı, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş'nin bu gelirine rağmen 956.5 milyon YTL zararla Fortune 500'ün en fazla zarar eden şirketi olduğunun da altını çizerek, geçen yıl satış gelirinin gerilemesine rağmen listede 13 milyar 479 milyon YTL'lik satış geliriyle üçüncülüğü Petrol Ofisi'nin aldığını dile getirdi.

Geçen yıl yüzde 22.5 oranında büyüyerek satışlarını 9 milyar 232 milyon YTL'ye çıkaran Türk Telekom Fortune 500 listesinde dördüncü sırada yer alırken, Shell&Turcas Petrol A.Ş. de 8 milyar 486 milyon YTL ile beşinci oldu. Sıralamada altıncı sırayı 8 milyar 186 milyon YTL ile Turkcell alırken, 7 milyar 230 milyon YTL satış geliri elde eden Ford Otosan yedinci sırayı, Enka İnaşaat ve Sanayi A.Ş. de 6 milyar 903 milyon YTL ile sekizinci sırayı aldı. Listede, Opet 6 milyar 801 milyon YTL ile dokuzuncu, Arçelik ise 6 milyar 622 milyon YTL ile onuncu oldu.

Listedeki ilk 10 şirket 104 milyar YTL gelirle toplam satışların üçte birine yakınını, sıralamadaki ilk 50 şirket ise 205 milyar YTL satış geliriyle toplam satışların yaklaşık üçte ikisini gerçekleştirdi.

-"İHRACAT SIRALAMASINDA İLK ÜÇÜ KOÇ GRUBU ŞİRKETLERİ PAYLAŞTI"-

İhracat rakamlarında ise Tüpraş 4 milyar 688 milyon YTL ile yine birinci sırada yer alırken, geçen yıl ihracatını yüzde 25 arttırarak 4 milyar 480 milyon YTL'ye çıkaran Ford Otosan ikinci oldu. İhracatta üçüncülüğü 3 milyar 793 milyon YTL ile Arçelik alırken, dördüncü sırada da 3 milyar 465 milyon YTL ile Vestel yer aldı. Net satış geliri sıralamasında 405'inci olan Tekofaks Elektronik Sanayi Mümessillik ve Ticaret A.Ş. ihracatta 3 milyar 457 milyon YTL ile beşinci sırada listede yer aldı.

Geçen yıl en fazla kar sağlayan şirket ise 2.5 milyar dolarla Türk Telekom olurken, Turkcell de 1 milyar 758 milyon YTL ile ikinci oldu. Satış ve ihracatta birinci olan Tüpraş, 1 milyar 298 milyon YTL ile kar sıralamasında üçüncü sırada yer alırken, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ise 775 milyon YTL ile en fazla kar edenler listesinde dördüncü sırayı aldı. Beşinci sırada 747 milyon YTL ile Enka'nın yer aldığı listede, en fazla zarar eden şirketler sıralamasında ise ilk sırayı Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş (TEDAŞ) aldı. TEDAŞ 956 milyon 574 bin YTL ile en fazla zarar eden şirket olurken, onu 421 milyon 472 bin YTL zararla Türkiye Taşkömürü Kurumu izledi.

Özkaynak sıralamasında Elektrik Üretimi A.Ş, 12 milyar 603.7 milyon YTL ile birinci oldu. Elektrik Üretimi A.Ş.'yi Turkcell izlerken, üçüncülüğü ise Türk Telekom aldı. Erdemir'in dördüncü olduğu özkaynaklara göre yapılan sıralamada Tüpraş da beşinci oldu. Fortune 500 şirketleri geçen yılsonu itibariyle toplam 776 bin 869 kişi istihdam etti. çalışan sayısına göre 46 bin çalışanla Enka listede birinci sırada yer alırken, 40 bin 800 çalışanla Türk Telekom ikinci, 30 bin çalışanla TEDAŞ üçüncü, 19 bin 825 çalışanla Türkiye Şeker Fabrikaları da dördüncü oldu.

Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerin illere dağılımı ise şöyle: İstanbul 251 şirket ile birinci sırada geliyor. Toplam 197.4 milyar YTL net satış geliri bulunan İstanbul şirketleri, satışlardan yüzde 58.5 oranında bir pay alıyor. Listede, İstanbul'u 41 şirketle Ankara takip ediyor. Ankara şirketlerinin toplam satışlardan aldığı pay ise yüzde 13.2 iken, 36 şirketle üçüncü sırada yer alan İzmir'in toplam satışlardan yüzde 4.2 pay alıyor. Listede en çok şirkete sahip iller sıralamasında 29 şirketle dördüncü sırada yer alan Bursa da toplam satışlardan yüzde 2.4 pay alıyor. Bursa'yı 25 şirketle izleyen Kocaeli'nin toplam net satışından aldığı pay yüzde 11.4 olarak kaydedilen listede, Kayseri 17 şirketle, Denizli de 11 şirketle yer alıyor.

-"BİN 640 ŞİRKET GÖNÜLLÜ BİLGİ VERDİ"-

Fortune 500 Türkiye'nin hazırlanması hakkında bilgi veren Finar D&B Yönetim Kurulu Başkanı Selim Seval ise, proje için geçici personel istihdam edildiğini ve toplam 2 bin 129 saat, 43 iş günü, çalışıldığını kaydetti. Seval, çeşitli veri tabanları oluşturularak hazırlanan projede, toplam bin 800 şirketin arandığını bildirerek, "Bunların bin 640 tanesi ancak gönüllü bilgi verebilecek şirketler. Yüzde 37.4'ü olumlu yanıt vererek, bilgilerini istediğimiz saatte ulaştırdı. Tüm yakın izlemede şöyle bir yöntem izlendi, bilgi talebi için yazı gönderilen tüm şirketler yazı gönderildikten sonra minumum üç kere taciz edildi. Tüm bunlara rağmen, yüzde 25.9'u yeterli bilgi vermedi" diye konuştu. Şirketlerin yüzde 35'inin çalışmaya katılmak istemediği ve bilgi vermeyeceğini bildirdiğini söyleyen Seval, bu şirketlerin, bilanço, kar-zarar tablosu, ihracat rakamı ve çalışan sayısını vermediğini dile getirdi. Seval, şirketlerin, "Rakibim öğrenirse" ve "Müşterilerim, bayilerim bu kadar kar ettiğimi öğrenirse" yönünde iki endişe taşıdığını savundu.

Bir firma içinde konsolide edilen tüm şirketlerin listeye alınmadığını anlatan Seval, "Çünkü, Türk Telekom ve Avea örneğinde olduğu gibi, onların satışları iki kere listeye yansımış olacaktı. Bu nedenle elendiler. Mesela, Bursa'daki Yeşim Tekstil ve Yeşim Pazarlama gibi, biri diğerine satıyor, diğeri de ihracatını veya yurtiçi satışını yapıyor" dedi. Seval, çalışmaya İhlas ve Pektim holdingleri dışındaki holdinglerin dahil edilmediğini bildirerek, İhlas ve Petkim'in adlarının holding olmasına rağmen aynı zamanda üretim şirketleri oldukları için çalışmaya dahil edildiklerini açıkladı. Seval, çalışmadaki temel kriterin net satışlar olduğunu, net satışların içine ana faaliyetlerle ilgili olan gelirlerin de dahil edildiğini anlatarak, diğer önemli bir göstergenin ise net kar olduğunu belirtti.

Seval, Fortune Türkiye 500 listesindeki şirketlerin cirosunun, yurtiçi hasılanın yaklaşık yüzde 39.4'üne eşit olduğuna işaret ederek, listenin, Türkiye ekonomisinin yüzde 40'ını karşıladığını vurguladı. Diğer önemli bir bulgunun da grup belirlemeler olduğunu söyleyen Seval şöyle konuştu:

"Yurtdışında ve Türkiye'de de gruplar çok enteresan bir konudur. Özellikle bizim kredi derecelendirme konularında, çünkü bir şirket sorunlu olursa grup içindeki diğer şirketler de bundan etkilenir diye, biz Türkiye'deki gurupları çok hassas bir şekilde tutuyoruz. Banka portföylerine baktığımız zaman, en büyük banka Türkiye'de 2 bin tane grup ilişkisi belirleyebiliyor. Biz aşağı yukarı 6 bin tane grup ilişkisi belirleyebiliyoruz. Sadece bir şirketin bir şirkete yüzde 50 iştirakiyle değil, "Benim beş tane şirketim varsa, ben bir grubum' tanımı itibariyle Türkiye'de, biz 6 bin tane grup tanımlayabiliyoruz."

Proje hazırlanırken, çıtanın 50 milyon YTL ve üzerinde konulduğunu belirten Seval, listelere bakıldığında, 89 milyon YTL ve üzerindeki şirketlerin dahil edildiğinin görüleceğini kaydetti.(ANKA)

(DG/NB/ZG)

Haberler