Elektrik Piyasasında Çifte Standart Kriz Çıkardı

Elektrik kriziyle gözler otoprodüktörlere çevrilirken, elektrik piyasasında çifte standart uygulandığı ortaya çıktı. Otoprodüktörler, 3.5 yıldır ana girdileri olan doğalgazın fiyatında yüzde 60 artış olmasına karşın, aynı fiyattan elektrik satarken, Yap – İşlet (Yİ) ve Yap – İşlet – Devret (YİD) santrallarının doğalgaz zamlarını elektrik fiyatına aynen yansıttığı bildirildi. Bu nedenle ülke üretiminin üçte birinin pahalı tarifeden geldiği ve ortalama fiyatı yükselttiği belirlendi.

Hafta sonunda 13 saate varan elektrik kesintisi olmasının ardından, saat 22.00’den sonra indirimli tarife nedeniyle elektrik vermeyen otoprodüktör lisansı sahibi santrallar eleştiri hedefi oldu. Doğalgazdan elektrik üreten otoprodüktörler de indirimsiz tarifenin bile maliyetlerinin altında kaldığını belirterek, üretimi bırakacaklarını açıkladılar. 119.80 YKr’tan sanayiye elektrik veren otoprodüktörlerin, doğalgaz alışının 90 YKr’yi aştığı belirtildi.

ALIM GARANTİLİ SÖZLEŞME İKİLİK YARATTI

Buna karşın, Yİ ve YİD’lerin elektrik satış fiyatına, doğalgaz zamlarını aynen yansıttığı bildirildi. ANKA’nın edindiği bilgiye göre, Yİ ve YİD santralarının sözleşmelerinde bulunan “passthrough” hakkı bu sonucu doğurdu. Buna göre, devletin yüzde 85 alım ve fiyat garantisi verdiği Yİ ve YİD santralları, doğalgazdan elektrik üretirken, doğalgaza yapılan tüm zamları eşzamanlı olarak elektrik fiyatına yansıttılar. Devlet de bu fiyattan zorunlu olarak elektrik almaya devam etti. Otoprodüktörler ise sözleşmelerinde bu düzenleme olmadığı için doğalgaz zamlarını kendi maliyetlerine eklemek durumunda kaldı. Bu nedenle gelinen noktada, otoprodüktörler ile Enerji Bakanlığı arasında ipler kopma noktasına geldi.

ELEKTRİĞİN YÜZDE 32.9’U PAHALI TARİFEDEN

Aradaki fark, üretim payı dengeleri nedeniyle yurttaşa pahalı tarifeden elektrik arzına da neden oldu. 2006 yılının ilk altı ayında toplam elektrik üretiminin yüzde 24’ü Yİ santrallarından, yüzde 8.9’u da YİD santralarından geldi. Pahalı tarifeden satış yapan bu santraların üretimiyle ülke üretiminin üçte biri karşılandığı için, ortalama elektrik fiyatı da yükseldi. Otoprodüktörlerin üretimdeki payı ise yüzde 9.6’da kaldı.

Yolsuzlukları Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurumu ve Sayıştay raporlarına konu olan Yİ ve YİD santraları, yüksek maliyetleri nedeniyle Enerji Bakanlığı’nın soruşturmasına konu olmuştu. Bakanlıkla müzakereye oturan şirketler, alım ve fiyat garantisi hakları bulunduğunu belirterek, anlaşmaya yanaşmamışlardı.

Haberler