ABD, İran'daki nükleer tesisleri nasıl vurdu?

İran'ı vuran B-2 bombardıman uçakları Pazar günü ABD'ye geri döndü ve inişleri kameralar tarafından kaydedildi.

18 saat gidiş, 18 saat dönüş yolculuğu, havada birçok kez yakıt ikmali ve çok sayıda şaşırtma, yani tuzak uçuşu.

ABD'nin İran'daki üç bölgede bulunan nükleer tesislere yönelik saldırılarının yarattığı hasarın boyutunu henüz tam olarak bilmiyoruz.

Operasyonel ayrıntıları ise Pentagon'da gazetecilere yapılan bilgilendirme toplantısında öğrendik.

ABD'nin İran'daki nükleer tesislere bombalama operasyonunu, ABD Genelkurmay Başkanı General Dan Caine, Amerikan bombardıman uçakları "dünya hiçbir şey bilmeden içeri girip çıktılar ve geri döndüler" sözleriyle anlattı.

Gece yarısından hemen sonra Beyaz Saray'daki operasyon odasında Başkan Donald Trump ve Başkan Yardımcısı JD Vance, Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Savunma Bakanı Pete Hegseth ve üst düzey askeri yetkililer bir araya geldi.

Missouri eyaletinden havalanan savaş uçağı filosunu izlemeye başladılar.

Pentagon'a göre, B-2 hayalet bombardıman uçakları karanlıkta Whiteman Hava Üssü'nden havalandı; nihai hedef İran'ın yer altındaki nükleer tesisleriydi.

Ses hızının hemen altında bir hızla ilerleyen bu jetler, 18 metreden fazla kalınlıkta betonu delebilen bombalarla (MOP) donatılmış halde Atlas Okyanusu'nu geçti.

Bu, İran'ın yer altındaki Fordo nükleer tesislerini vuracak kapasitedeki bilinen tek bomba. Bu tesis, yerin derinliklerinde bir dağın altında gömülü ve ülkenin nükleer programının merkez üssü olarak kabul ediliyor. ABD, dünyada bu tür bir silaha sahip olduğu bilinen tek ülke.

Bu sırada ABD'nin olası bir bombardımanını takip eden herkes gözünü ABD'nin batısındaki, Büyük (Pasifik) Okyanus'taki Guam adasına dikmişti. Çünkü ABD basınına sızdırılan bilgiler, İran'ı hedef alacak bombardıman uçaklarının bu adaya doğru yola çıktığını haber veriyordu.

BBC o gün şunları yazmıştı: "Bu konuşlandırma, ABD'nin İsrail'in İran'a karşı savaşına katılmasıyla ilgili tartışmalarla resmi olarak ilişkilendirilmese de, çok az kişi bu bağlantıdan şüphe duyacaktır."

Ancak Pentagon'un açıklamasına göre bu sadece bir şaşırtmaydı; Atlantik üzerinden İran'a doğru yol alan çok gizli uçuşlar üzerindeki dikkati dağıtmak için bir tuzak.

General Caine, Pasifik üzerinde batıya uçan uçakların "sadece son derece az sayıda planlayıcı ve kilit lider tarafından bilinen bir aldatma çabası" olduğunu söyledi.

"Her birinde iki mürettebat bulunan yedi B-2 hayalet bombardıman uçağından oluşan ana saldırı filosu, minimum iletişimle sessizce doğuya doğru ilerledi" diye ekledi.

Ancak bu uçakları takip uygulamalarıyla takip etmek mümkün olmadığı için, BBC bu bilgilerin doğruluğunu teyit edemiyor.

Uydu görüntüleri gece boyunca sahalardaki hasarın boyutunu göstermeye yardımcı olsa da, tesislerin tam olarak ne zaman vurulduklarını gösteremiyor.

Filo, Ortadoğu semalarına yaklaşık 18 saat sonra gece yarısı ulaştı. . Bu esnada filoya, uçakları füzelerden ve düşman uçaklardan koruyacak destek uçaklar katıldı.

ABD'li yetkililere göre İran'ın hava savunma sistemi devreye girmedi, filoya karşı hiçbir hava savunma sistemi ateş açmadı.

Washington DC'deki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde füze savunma uzmanı olan Patrycja Bazylczyk BBC'ye verdiği demeçte, "İsrail'in İran hava sahası üzerindeki hakimiyeti, Amerikan bombardıman uçaklarının dokunulmazlıkla hareket etmesine zemin hazırladı" dedi.

Sonraki bir saat kırk dakika General Caine tarafından Pentagon brifingi sırasında normalde kamuoyuna açıklanmayan bir ayrıntı düzeyinde anlatıldı.

Brifingde belirli olaylar için zamanlamalar verilmiş olsa da, bombardıman uçaklarının yolculuğunu gösteren harita belirli bir uçuş yolu değildi ve sunulan iki versiyonda biraz farklılık gösteriyordu.

Trump yönetimi, ABD'nin İran'ın nükleer rejimini "yok ettiğini" iddia ederek, sonraki olayları tam bir zafer olarak ilan etti. Ancak hasarın gerçek boyutu ve sonrasında yaşananlar henüz ölçülebilmiş değil.

İran saldırıları doğruluyor ancak tesislerin çok ciddi bir zarar görmediğini söylüyor.

General Caine'in anlattığına göre filo Ortadoğu'ya ulaştığı sırada Umman Denizi'ndeki ABD denizaltısında bulunan Tomahawk füzeleri İsfahan'a doğru fırlatıldı.

Nükleer tesislerden birinin bulunduğu İsfahan'da iki milyon kişi yaşıyor.

Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi'nde savunma uzmanı olan Dr. Stacie Pettyjohn, buradaki nükleer tesisin yüzlerce kilometre içeride olmasına rağmen, denizaltıların seyir füzelerinin, gizli B-2'lerin "sığınak delici" bombalarını diğer iki nükleer tesis üzerine bırakmasıyla hemen hemen aynı zamanda çarpmasını sağlayacak kadar yakın olduğunu söyledi.

BBC Verify'a verdiği demeçte, tüm bunların ABD'nin "birden fazla bölgeye koordineli bir sürpriz saldırı" yapabileceği anlamına geldiğini belirtti.

Bu arada bombardıman uçakları filosu İran hava sahasına girdi ve Pentagon'a göre ABD burada daha fazla tuzak dahil olmak üzere başka aldatma taktikleri de uyguladı.

Sonra hava saldırıları başladı.

Öncü bombardıman uçağı, MOP olarak bilinen iki GBU-57 Massive Ordnance Penetrator silahını Fordo'daki birkaç hedeften ilkine bıraktı. İran'da saat sabaha karşı 2'yi henüz geçmişti. MOP adı verilen bombalar betonu da 18 metreye kadar delip aşabiliyor.

Fordo'daki uranyum zenginleştirme tesislerine inen tünellerin 80-90 metre derinliğinde olduğu tahmin ediliyor. MOP bombalarının başarılı olacağına dair bir garanti olmasa da, Fordo'daki tesislere ulaşma ihtimali en yüksek olan silahlar bunlar. Bu saldırı, MOP bombalarının gerçek bir operasyonda kullanıldığı ilk saldırı oldu.

Pentagon, bilgilendirme toplantısında 14 MOP bombasının Fordo ve Natanz'a atıldığını söyledi. Buna göre İsfahan'daki saldırı ise Tomahawk füzeleriyle yapıldı.

Havada yaklaşık 18 saat geçiren savaş uçakları, bombardımanın ardından ABD'deki üslerine geri dönmek üzere dönüş yoluna geçti. Pentagon'un verdiği bilgiye göre 75 güdümlü silah ve 125 savaş uçağı kullanıldı.

Ancak saldırıların tam kapsamına dair kanıtların değerlendirilmesi zaman alacak: sığınak delici bombaların kilit nükleer tesislere ne kadar derinden nüfuz edebildiğini görmek için daha fazla görüntüye ihtiyaç var.

Dr. Pettyjohn "Bu, dünyadaki hiçbir ülkenin gerçekleştiremeyeceği inanılmaz derecede karmaşık ve çok sofistike bir saldırıydı" dedi.

"Operasyonun taktiksel olarak başarılı olmasına rağmen, İran'ın nükleer programını kalıcı olarak geriletme hedefine ulaşıp ulaşmayacağı belirsiz."