Dünya Basını Rus Devrimi'ni Nasıl İşledi?

Dünyanın dört bir yanındaki gazeteler 1917'de Rusya'da yaşanan olaylara çok farklı şekillerde işledi.

Bazıları devrimi gazete manşeti yaparken bazılarıysa yalnızca dünya haberleri sayfasında birkaç paragraflık yer ayırdı.

Bazı editörler Şubat Devrimi'ni Birinci Dünya Savaşı bağlamında değerlendirerek devrimin yol açabileceği gelişmeleri tahmin etmeye çalıştı.

Çoğu yayın, Çar 2. Nikolay'ın tahttan indirilmesini 1917'nin en önemli olayı olarak niteledi… ta ki sonbaharda Rusya'da ortaya çıkan gelişmeler Şubat Devrimi'ni geri plana atana kadar.

24 Mart'ta, İngiltere'de yayınlanan 'The Sphere' Şubat Devrimi'ni okurlarına en ince ayrıntısına kadar anlattı. Sanatçı Douglas Macpherson gazeteye Petrograd'ın detaylı bir haritasını çizdi. Görselim ön tarafında Şubat Devrimi'nin hemen ardından geçici hükümete ev sahipliği yapan Tauride Sarayı vardı.

Sıradan bir İngiliz okuru için Petrograd'ın coğrafi görünümünü hayal etmek kolay olmasa da editörler hikayeyi olabildiğince detayla anlattı.

Gazetede devrimle ilgili iki makale daha vardı: 'Petrograd'da devrimin dört günü' ve 'Çar İkinci Nikolay'ın tahttan çekilmesi'. İkinci makale, Rus imparatorun 15 Mart'ta imzaladığı orijinal metnin çevirisiydi.

Sphere'de Rusya'yla ilgili bir yeni yazı yayınlanması Nisan ayını buldu. Onsan sonra da Temmuz'a kadar başka bir yazı çıkmadı. O ay, gazetede yayınlanan bir makalede "Okurlarımıza Petrograd'daki gelişmelerden bahsetmeyeli üç ay oldu ve aradan geçen zamanda bu sıra dışı devrime dair bazı bilgiler daha net anlaşılır oldu" diyordu.

Gazete okurlarına Stinton Jones tarafından yayınlanan yeni bir kitabı öneriyordu. Jones Şubat ayında Petrograd'daydı ve gözlemlerini "Devrimde Rusya" kitabında anlatmıştı.

Gazeteye göre Jones'un kitabı İngiliz okurların farkında olmayabileceği pek çok bilgi içeriyordu. Örneğin aristokratlar şık kıyafetleriyle sokaklarda rahatça yürüyebiliyor ve kimse onlara karışmıyordu.

En fazla zorlukla karşılaşanlar emekli askerlerdi. Gazeteye göre bu kişiler görüldükleri yerde öldürülüyordu.

Petrograd'da yaşananlar Kolombiya gazetesi El Espectador'da 17 Mart tarihinde kendine yer bulmuştu.

Birinci sayfanın alt tarafında yer alan sütunda "Rusya'da devrim" başlığı altında yedi kısa paragraf vardı.

İlk paragrafta Rusya'da "çok büyük bir devrim" gerçekleştiği aktarılırken hükümetin de hapsedildiği ifade ediliyordu.

17 Mart günü başka bir Kolombiya gazetesi olan El Tiempo ise devrimi "İki Rusya arasında savaş" olarak tarif ediyordu.

Yeni Rusya "Duma, ordu ve ulus temelinde bir yurtsever" iken diğer Rusya ise "soyluların ve tüm sınıflardan karşı devrimcilerin Rusyasıydı."

El Tiempo, bu haberden bir gün sonra E. Semenoff'un, Petrograd'dan geçtiği "Rus Devrimi'nin ayak sesleri" başlıklı bir makale yayınladı.

Makalede Şubat Devrimi'ne yol açan gelişmeler anlatılıyordu.

Meksika gazetesi El Democrata ise ellerinde Çar 2. Nikolay'ın fotoğrafı olmadığı için illüstratörlerine çizdirdikleri portreyi bastı.

16 Mart'ta yayınlanan gazetenin manşetinde "Tüm Rusya'nın Çarı Tahtı Bıraktı, İmparatorluğun Yönetimi Duma'ya geçti" başlığı vardı.

Bir başka Meksika gazetesi El Nacional ise Rusya'daki gelişmeleri aktarmak için acele etmemişti.

17 Mart'taki sayılarında yalnızca Çar İkinci Nikolay'ın tahtı bırakmasını haberleştirmişlerdi.

Meksika'da yayınlanan El Pueblo gazetesiyse Nikolay'ın tahtı oğlu Aleksey'e devrettiğini yazıyordu.

Oysa Nikolay tahtı bıraktıktan sonra çocuk yaştaki oğluna devrettiyse de birkaç saat sonra fikrini değiştirmişti. Doktorların "oğlunuz ebeveynlerinden ayrı kalırsa çok uzun süre yaşayamaz" tavsiyesini dinleyen Nikolay, kendilerinin sürgüne gideceğini düşünerek tahtı oğluna bırakmadı.

Bu nedenle Nikolay, tahtı kardeşi Grandük Mikail Aleksandroviç'e bırakmaya karar verdi.

Arjantin gazetesi La Nacion, durumu sıra dışı bir formatla ve kısa bir başlıkla duyurmaya karar verdi: "Avrupa savaşı".

"Kralların İmparatorluğu'nda büyük siyasi devrim."

"Çar, Prens ve Grandük Mikail tahttan vazgeçti."

"Duma'nın örgütlediği Kabine'nin ilk adımları atıldı."

Bir diğer Arjantin gazetesi olan La Razon bütün bir sayfasını 17 Mart'taki devrime ayırıp, monarşinin yıkılmasında rolü olduğu düşünülen kişilerin fotoğraflarını paylaşıyordu.

Gazetenin bir başka makalesi ise bilim insanı, filozof ve devrimci Pyotr Kropotkin'e ayrılmış, Kropotkin için "özgürlüğün reisi" ifadesini kullandı. La Razon, bu "yaşlı devrimcinin" özgürlüğe değer vermeyi İngilizlerden öğrendiğini yazıyordu.

15 Mart günü New York Times, Rusya'dan gelen haberlerin abartılmış olabileceğini yazmıştı. Makale, Stockholm'den gelen bir telgrafta yer alan, Petrograd'ı yeni terk etmiş İsveçli mühendis Edstroem'in ifadelerine atıfla bu ifadeleri kullanıyordu.

Edstroem demiryollarının normal işlemeye devam ettiğini, büyük grevler olmadığını ve polislerle siviller arasında hiçbir çatışma görmediğini belirtiyordu.

New York Times, bir sonraki sayısında Grandük Mikail'in halktan destek bulması durumunda tahta çıkabileceğini yazdı.

17 Mart günü New York Times "Rusya'da Romanov hanedanı sona erdi", "Çar'ın tahtı bırakmasını Mikail'in ayrılığı takip etti" ve "Kurucu Meclis toplanacak" başlıklarını attı.

ABD'nin diğer yakasında Los Angeles Times 16 Mart tarihinde Çar İkinci Nikolay'ın kardeşi Grandük Mikail'in hala tahta geçme ihtimalinin olduğunu düşünüyordu.

Gazete Grandük Mikail'i "Rusya'da yeni adam" başlığıyla inceliyordu. LA Times, ABD Başkanı Woodrow Wilson'un "Slav isyanı nedeniyle" gelişmelerden endişeli olduğunu söylüyordu.

Avrupa'ya dönecek olursak İskoç gazetesi Scotsman, herkesin beklentisinin aksine yeni Rusya'nın Almanya için devrim öncesi Rusya'ya göre daha fazla tehdit oluşturabileceği düşüncesindeydi.

Alman basınına referans veren gazete, aynı endişeleri dile getiriyor ve okurlarını Rusya'yla savaşın yeni ve daha ölümcül bir döneme girdiği konusunda uyardı.

Alman Rheinisch-Westfälische Zeitung Rusya'daki hükümet değişikliğinin iki ülkenin birbirlerine karşı bıçaklarını bileyeceği anlamına geldiğini yazdı.

Münchner Neueste Nachrichten Rusya'nın devrimci çevrelerinde pasifist düşüncelerin yayıldığını ancak devrimin Kızıl Ordu'yu savaştan galip çıkma konusunda daha istekli olmaya sevk edeceğini öne sürdü.

1 Eylül tarihinde İngiliz gazetesi The Graphic Rusya'daki "özel sanatçısı" John Wladimiroff'un çizimlerini yayınladı.

Wladimiroff Petrograd'daki atmosferi, ordunun durumunu ve kentin genel halini okurlara aktardı.