Cumhurbaşkanlığına Vekalet Tartışması

Görev süresi 16 Mayıs'ta dolacak olan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in yerine yeni cumhurbaşkanı seçilememesi halinde bu görevin kimin tarafından yürütüleceği tartışma konusu oldu.

Tartışmaya katılan bazı hukukçular, 16 Mayıs'a kadar yeni cumhurbaşkanı seçilememesi halinde, Meclis Başkanı'nın Cumhurbaşkanlığına vekalet edeceği görüşünü savunurken, bazı hukukçular da Cumhurbaşkanı Sezer'in görevine devam edeceğini belirttiler.

Anayasa'nın Cumhurbaşkanı seçimini düzenleyen 102. ve Cumhurbaşkanına vekillik etmeyi düzenleyen 106. maddelerinin birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirten TBMM'deki bazı hukukçular, şu görüşlere yer verdiler:

"Anayasa'nın 102. maddesindeki (seçilen yeni Cumhurbaşkanı, göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanının görevi devam eder) hükmü, seçilen yeni cumhurbaşkanının göreve başlayıncaya kadar olan durumunu düzenliyor. Oysa, vekaleti düzenleyen 106. maddede, başka bir sebeple yenisi seçilinceye kadar TBMM Başkanının Cumhurbaşkanına vekalet etmesini düzenliyor. Bu iki madde birlikte değerlendirildiğinde, yeni cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar Meclis başkanının vekalet etmesini gerektiriyor."

Bugün NTV'de iki kez bu tartışmayı ortaya koyan Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Yekta Güngör Özden, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in görev süresinin 16 Mayıs'ta sona ereceğini söyledi. Özden, Anayasa'ya göre bu tarihten sonra Cumhurbaşkanlığına TBMM Başkanı'nın vekalet etmesi gerektiğini savundu. Özden, Anayasa'nın 102. maddesindeki ''seçilen'' ibaresinin seçilmiş cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar geçecek süre için mevcut cumhurbaşkanının görev süresinin devam edeceğini öngördüğünü kaydetti.

TBMM Anayasa Komisyonu Üyesi ve CHP Konya Milletvekili Atilla Kart da cumhurbaşkanı seçim sürecinin Anayasa'nın 102. maddesinde açık bir şekilde düzenlendiğini, bu maddenin son fıkrasında da çok açık bir şekilde yeni cumhurbaşkanı seçilinceye kadar mevcut cumhurbaşkanının görevine devam edeceğinin belirtildiğini ifade etti.

Yargıtay Onursal Başkanı Sami Selçuk ise ''Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılamazsa eski Cumhurbaşkanı göreve devam eder. Cumhurbaşkanı seçiminin yapılamaması boşalma sayılmaz. O yüzden TBMM Başkanı vekalet etmez'' dedi.

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi, Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Cem Eroğul ise ''Anayasa'da besbelli, yazılmış. Anayasa'ya 1961 Anayasası'ndan farklılıklar getirdiler. 1961 Anayasası'na göre Cumhurbaşkanı ayrılınca Senato başkanı vekalet ederdi. Bu sürecin uzadığını gördüler ve 1924 Anayasası'na geri dönerek, 'eski Cumhurbaşkanı devam eder' dediler. Bana göre de eski Cumhurbaşkanı göreve devam eder. TBMM Başkanı'nın vekalet etmesi için ölüm, çekilme gibi boşalmaya yol açabilecek sebep olacak'' diye konuştu.

Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Turhan da ''Cumhurbaşkanı seçilememesi halinde Ahmet Necdet Sezer devam eder. Devam etmeyeceğini söylemek tamamen zorlama bir yorum olur'' dedi.

-Anayasa'nın 101-102 ve 106. maddeleri-

I.Cumhurbaşkanı

A.Nitelikleri ve Tarafsızlığı

Madde 101.- Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış kendi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından yedi yıllık bir süre için seçilir.

Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri dışından aday gösterilebilmesi, Meclis üye tam sayısının en az beşte birinin yazılı önerisiyle mümkündür.

Bir kimse, iki defa Cumhurbaşkanı seçilemez.

Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

B.Seçimi

Madde 102.- Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılır.

Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından otuz gün önce veya Cumhurbaşkanlığı makamının boşalmasından on gün sonra Cumhurbaşkanlığı seçimine başlanır ve seçime başlama tarihinden itibaren otuz gün içinde sonuçlandırılır. Bu sürenin ilk on günü içinde adayların Meclis Başkanlık Divanına bildirilmesi ve kalan 20 gün içinde de seçiminin tamamlanması gerekir.

En az üçer gün ara ile yapılacak oylamaların ilk ikisinde üye tam sayısının üçte iki çoğunluk oyu sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir, üçüncü oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. Bu oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde üçüncü oylamada en çok oy almış bulunan iki aday arasında dördüncü oylama yapılır, bu oylamada da üye tam sayısının salt çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde derhal Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimleri yenilenir.

Seçilen yeni Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

F.Cumhurbaşkanına Vekillik Etme

Madde 106.- Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

Haberler