BİNGÖL DEPREMİNDE SADECE TAŞTAN YAPILAR YIKILDI, NEDENİ KERESTE

BİNGÖL DEPREMİNDE SADECE TAŞTAN YAPILAR YIKILDI, NEDENİ KERESTE (VAN Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk ekiyle)

DOĞU Anadolu ve Kuzey Anadolu fay hatlarının kesiştiği noktada bulunan ve birinci derece deprem kuşağındaki Bingöl'de meydana gelen 5.7 büyüklüğündeki depremde toprak kullanılarak taştan yapılan ev ve ahırlar yıkılırken, betonarme yapılar ayakta kaldı. Yılın yarısından fazlasını kar altında geçiren yerleşim yerlerinde depremlerden etkilenmemesi için yıllar önce inşa edilen yapılarda kullanılan kerestelerin de zamanla çürüyüp yıkımı kolaylaştırdığı ortaya çıktı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk da "Bizim orta şiddetli depremlerin hiçbirinde yıkım görmememiz lazım. Yaşamamamız lazım, orta şiddetli depremi konuşmamamız lazım. Eğer yapı stoğunda herhangi bir hasar varsa artçı depremlerle birlikte binaya girmeyeceksin" dedi.

Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu fay hatlarının kesiştiği noktada bulunan Bingöl, birince derece deprem kuşağında yer alıyor. İsmini geçmişte yaşanan depremler sonrası oluşan göllerden alan Bingöl'de, pazar günü saat 17.24'te 5.7, bir gün sonra ise 5.6 büyüklüklerindeki orta şiddetli iki deprem meydana geldi. Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Malatya, Muş, Şanlıurfa ve Tunceli'de de hissedilen depremde, en fazla hasar, Karlıova'nın Kaynarpınar ile Yedisu'ya bağlı Elmalı ve Dinarbey köylerinde yaşandı,birçok ev ve ahır yıkıldı.

KAR ALTINDA KALAN VE ZAMANLA ÇÜRÜYEN KERESTELER YIKIMI KOLAYLAŞTIRDI

Yıkılan ya da ağır hasar gören yapıların tamamının, kirişlerine keresteler konulup, toprak kullanılarak taşlardan inşa edilen ev ve ahırlar olduğu belirlendi. Betonarme evlerin neredeyse hiç zarar görmediği bölgenin kırsal yerleşim yerlerindeki yapıların çoğu, kereste ve toprak kullanılarak taşlarla inşa edilmiş. Projesiz ve sulandırılan toprakla kirişlere keresteler koyularak üst üste yığılan ve üzeri demir sacla kapatılan bölgedeki yapılar, yılın yarısından fazlasını kar altında geçiriyor. Depremlerde taşları tutup, yıkılmayı önlemek için kullanılan kerestelerin, soğuk ve ıslak zemin ile birlikte zamanla çürüyüp, deformasyona uğraması sonucu yaşanan depremde yapıların yıkılmasında etkili olduğu belirtildi. Uzmanlar, insanların yaşadıkları yerleri sağlamlaştırmak amacıyla yıllar önce konulan kerestelerin, zamanla çürüdüğünü ve sarsıntılarda yapıların yıkılmasını kolaylaştırdığını ifade etti.

15 YAŞINDAKİ 2 EVDEN BETON OLANI SAPASAĞLAM, TAŞTAN YAPILAR YERLE BİR

Depremde en fazla hasarı gören ve taştan yapıların tamamının yıkıldığı Yedisu ilçesine bağlı Elmalı köyünde 15 yıl önce inşa edilen iki ev dikkat çekti. Aynı zamanda yapılan ve birbirine komşu iki evden betondan yapılanı sapasağlam ayakta durup hasar görmezken, taş ve toprakla inşa edilen ev ise yerle bir oldu. Görenleri hayrete düşüren evler, akıllara 'Deprem değil, ihmal öldürür' sözünü getiriyor.

BİNGÖL'DE SÜREKLİ AKTİF FAY

Tarihsel dönemdeki depremlerin dışında 1966- 1967 yıllarında Karlıova ile Varto arasında 5.8 ile 6.6 arasında değişen 3 yıkıcı deprem, Bingöl'de 22 Mayıs 1971'de 6.4, Karlıova'da 1998 yılında 5.1, Karlıova'da 1 Mayıs 2003'te 6.3 büyüklüklerindeki depremlerin yanı sıra Elazığ Palu'da 8 Mart 2010'da 6.1, Elazığ'ın Sivrice ilçesinde ise 24 Mart'ta 6.5 büyüklüklerinde depremler meydana geldi. Sürekli yıkıcı etki ve ölümlere neden olan depremlerle sarsılan bölgede çoğunluğu hayvancılıkla geçim sağlayan halk, yeni yapıları betondan inşa ediyor.

DOÇ. DR. SELÇUK: YAPI STOĞUNDA HERHANGİ BİR HASAR VARSA ARTÇI DEPREMLERLE BİRLİKTE BİNAYA GİRMEYECEKSİN

VAN Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, Bingöl'de meydana gelen depremi değerlendirdi. Orta şiddetli depremlerin yıkıcı etkisinin olmaması gerektiğini belirten Selçuk, "Bizim orta şiddetli depremlerin hiçbirinde yıkım görmememiz lazım. Ama şunu gördük ki deprem sırasında ve sonrasında toplum olarak ne yapacağımızı bilemiyoruz. Geldiğimiz 2020 yılında bile orta şiddetli bir depremde yıkım yaşıyoruz. Yaşamamamız lazım, orta şiddetli depremi konuşmamamız lazım. Eğer yapı stoğunda herhangi bir hasar varsa artçı depremlerle birlikte binaya girmeyeceksin" dedi.

Bingöl'ün Karlıova ilçesine bağlı Kaynakpınar'da 14 Haziran'da meydana gelen deprem ile ilgili açıklamalarda bulunan Van YYÜ Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, bölgenin hem tarihsel hem de aletsel dönemde birçok depreme ev sahipliği yaptığını söyledi. MTA'nın 2012 yılında yaptığı diri fay haritasına değinen Doç. Dr. Selçuk, bu haritada birden fazla kırmızı çizginin olduğunu bunlarında deprem üretme potansiyeline sahip faylar olduğunu söyledi. Bölgenin dünya üzerinde tanınan bir yer olduğunu da belirten Doç. Dr. Selçuk, şöyle konuştu:

"Hepimizin bildiği gibi Kuzey Anadolu fayımızı var, ünlü bir fay. Marmara'dan başlıyor ve Karlıova'ya kadar uzanıyor. Karlıova'dan Hatay'a kadar uzanan Doğu Anadolu fayımız var ve oradan Doğu'ya kadar gelen Varto fayımız var ve aynı zamanda da kuzeye doğru giden Kuzey Anadolu fayımız var. Bu bölge 4 fayın kesiştiği bölge. Dünya üzerinde de bilinen bir bölge. Çünkü depremselliği yüksek olan, aktivitesi karmaşık olan bir bölge içerisinde. Bizim artık bu bölge içerisinde orta şiddetli depremleri görme olasılığımız yüksek. Biz ülkemizde ocak ayından itibaren Elazığ hariç orta şiddetli depremler yaşadık Başkale'de Bingöl de. Orta şiddetli depremlerin yıkıcı etkisinin olmaması gerekiyor. Orta şiddetli depremlerin hiçbirinde yıkım görmememiz lazım. Ama depremde bende Bingöl'deydim ve o sırada inanılmaz bir panik yaşandı. ve şunu gördük ki deprem sırasında ve sonrasında toplum olarak ne yapacağımızı bilemiyoruz. ve geldiğimiz 2020 yılında bile orta şiddetli bir depremde yıkım yaşıyoruz. Yaşamamamız lazım, orta şiddetli depremi konuşmamız lazım."

'KIRSAL KENT PROJESİ HAYATA GEÇİRİLMELİ'

Halk arasında bilinen fakat yanlış olan bir bilgiyi de paylaşan Doç. Dr. Selçuk, "Halk arasında genel bir bilgi depremin ardından yavaş yavaş artçılar gelecek artçılarda azalarak devam edecek. Böyle bir şey yok. Biz Başkale'de gördük ki 12 saat aralıklarla aynı şiddette deprem meydana geldi. Aynı şekilde Bingöl'de de bunu gördük. Eğer yapı stoğunda herhangi bir hasar varsa artçı depremlerle birlikte binaya girmeyeceksin. Yıkımların çoğu genelde kırsalda oluyor. Bunun yaşanmaması için kırsal köy kent projelerinin hayata geçirilmesi lazım. Ahırlarında gözden geçirilmesi lazım çünkü en büyük yıkımlar ahırlarda meydana geliyor" dedi.

'HASAR VARSA BİNALARA GİRMEYİN'

Ovalarda yapıların yapıldığını fakat bunun yanlış olduğunun altını çizen Doç. Dr. Selçuk, "Ovalara geçmeye başladık. Fakat ovalara geçmeyeceğiz. Ovalar tarımsal yerler bizim yine yamaçlara dağ önlerine yerleşim yapmamız lazım. Bölgede artçı depremler ne kadar sürecek sorusu en fazla sorulardan biri. Bu şiddetteki bir depremde artçılar 3 ile 6 ay içinde sürebilir. Aynı büyüklükte de olabilir, bu deprem başka depremleri aktive de edebilir. Bunun oluş tarihiyle ile ilgili kimsenin bir bilgisi yok. Eğer yapınızda herhangi bir hasar var ise kesinlikle binalarınıza girmeyin" diye konuştu.