Ankara: ATO'dan 'Piyasa Stres Endeksi'

Ankara Ticaret Odası (ATO), piyasanın stresini ölçmek amacıyla, protesto edilen senetler, karşılıksız çıkan çekler, özel sektörün alacak tahsilatında karşılaştığı sorunlar ve batık tüketici kredilerini dikkate alarak 'Piyasa Stres Endeksi' oluşturdu.

ATO'nun Piyasa Stres Endeksi, piyasalardaki 'borç ödememe eğilimi'nin son aylarda, özellikle de Mayıs-Haziran aylarında yaşanan dalgalanmadan sonra önemli ölçüde arttığını ortaya çıkardı. Piyasadaki 'ödememe eğilimi', 2001 krizinin etkilerinin sürdüğü 2002 yılı başına göre ise yüzde 56 oranında büyüdü. Endekse göre, 2002 yılında ayda ortalama 41 bin 562 senet protesto edilirken, bu yılın ilk 9 aylık döneminde protesto edilen aylık ortalama senet sayısı 93 bin 604'e yükseldi. Protesto edilen aylık ortalama senet sayısı 2002 yılına göre yüzde 125 gibi yüksek bir artış gösterdi. Ağustos ve Eylül aylarında protesto edilen senet sayısı ilk kez 100 bin sınırını da aştı. Aynı gelişme karşılıksız çek sayısında da yaşandı. Bankaların bildirdiği karşılıksız çek sayısı 2002 yılında ayda ortalama 61 bin 914 düzeyinde seyrederken, bu yıl aylık ortalama 82 bin 585'e çıktı. Merkez Bankası'nın İktisadi Yönelim Anketi'nde işyerlerine yönelttiği 'Son 1 ayda alacak tahsilatında meydana gelen gecikmenin bir önceki aya göre seviyesi' ile ilgili soruya 'daha yüksek' diyenlerin oranı 2002 yılından bu yana 'daha düşük' diyenlerin sürekli üzerinde seyretti. Her 3 göstergenin de Ocak 2002'deki düzeyi 100 kabul edilerek oluşturulan endeks bu yıl Eylül sonu itibariyle 156 seviyesine yükseldi.

ÖDEMEME EĞİLİMİ ARTIYOR

2002 yılı Ocak ayında 100 olan stres endeksi, 2001 krizini izleyen aylarda özellikle protestolu senet sayısında Aralık 2002'de 97.3'e indi. 2002 yılında özellikle enflasyonun beklenmedik şekilde düşmeye başlamasıyla birlikte piyasadaki stresin de azaldığını gösteren endeks, 2003 yılında protestolu senet ve karşılıksız çek sayısındaki artışla birlikte 118.6'ya yükseldi. 2004 yılı özellikle karşılıksız çek sayısındaki yüksek artışla birlikte piyasa stresinin giderek yükseldiği bir yıl olurken, 2005 yılı hem karşılıksız çekler hem de protestolu senetlerdeki yüksek oranlı artışlarla birlikte 'ödememe eğiliminin' oldukça arttığı bir yıl olarak kayıtlara geçti. ATO Piyasa Stres Endeksi, 2004 yılı sonunda 141.6 iken, 2005 yılı sonunda 158.6'ya çıktı. Piyasalar, 2006 yılına düşen bir stresle başladı. Ocak ayında 143.4, Şubat ayında 146.1, Mart ayında 150.8 olan endeks, Nisan'da 125.7'yle bu yılki en düşük düzeyine geriledi. Mayıs ayında piyasalarda yaşanan dalgalanmayla birlikte 'ödememe eğilimi' de hızla büyümeye başladı. Mayıs ayında 137.7, Haziran ayında 143.5, Temmuz ayında 141.3 ve Ağustos ayında 154.4 olan stres endeksi, Eylül ayında ise 156'ya çıkarak bu yılın en yüksek düzeyine ulaştı.

ATO Başkanı Sinan Aygün, protestolu senetler, karşılıksız çekler, alacak tahsilatında karşılaşılan sorunların, küçük işletmelerin yaşadığı nakit sıkışıklığının bir göstergesi olduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Sektörler global aktörlerin eline geçti. Büyük balık küçük balığı, büyük sermaye küçük sermayeyi yutuyor. Piyasanın kurallarını global aktörler koyunca piyasada ciddi bir nakit sıkışıklığı ortaya çıkıyor. Piyasadaki durgunluk ve nakit sıkışıklığı enfaktüsü tetikliyor. İşadamı iş stresini atmak için tespih, stres topu kullanıyor. Ancak global oyuncuların yol açtığı gaz birikmesinin ekonomide işler iyi gidiyor nameleriyle boşaltılması mümkün değil. Stres tıpta pek çok hastalığın başlamasına ve artışına neden olarak gösteriliyor. Piyasanın yaşadığı stres de ekonomideki hastalıkların göstergesidir. Eylül ayı stres endeksi 156'ya yükselmiş, bu oran kriz sonrasından bile yüksek. Ekonomiyi yönetenlerin bu gelişmelere dikkat etmesi gerekiyor."

Haberler