Aksaray Cumhuriyet Tarihinin İlklerinden Olan Un Fabrikası, Müze Oluyor Hd

Aksaray'da 1924 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün isteğiyle, 250 bin lira sermayeyle kurulan un fabrikası, müze oluyor. Milletin azmi anlamına gelen 'Azmi Milli' adı verilen un fabrikası, 1997 yılına kadar üretimini sürdürdü. Türkiye'de kurulan 3'üncü un fabrikası unvanına sahip Azmi Milli, aynı zamanda Mamasın Barajına kurulan elektrik santraliyle de kendi enerjisini üreten bir fabrika özelliğini taşıyor. Sanayi ve Bilim Müzesi olacak olan Azmi Milli'nin öne çıkan özelliği ise makine tesisatının halen çalışır vaziyette olması.

Mustafa Kemal Atatürk, meclisteki bir konuşması sırasında ülkenin ve ordunun yardıma ihtiyacı olduğunu vurguluyor. Aksaraylı iş adamı Vehbi Çorakçı da 'Paşam İkinci Ordunun ve bu günkü Hükümetin bütçesine konulan masraflarını arzu ettiğiniz zaman vermeyi taahhüt ediyorum' der. Ardından da Aksaray'ın il olmasını ve un fabrikası kurulmasını istiyor. Atatürk, Aksaray'ın il statüsü kazandırılmasını ve un fabrikasının da kurulmasının talimatını veriyor. Vehbi Çorakçı, Aksaray'da köy ve kasabalardaki vatandaşlarla görüşüp, para toplayarak dönemin parası 250 bin lira sermayeyle 'Azmi Milli Türk Anonim Şirketi' kuruldu.

CUMHURİYET TARİHİNİN İLK HİDROELEKTRİK SANTRALİ AZMİ MİLLİ'YE ENERJİ VERDİ

Milletin 'Azmi' anlamına gelen 'Azmi Mili' un fabrikası, 1924 yılında çalışmaya başlayarak Cumhuriyet tarihinin de ilk fabrikaları arasında yerini aldı. Fabrikanın başka bir özelliği ise, kendi enerjisini kendinin üretebilmesi. Aynı tarihlerde Mamasın Barajına kurulan elektrik santraliyle fabrikanın enerjisi de sağlanmış oldu. Fazla enerji de Aksaray'ın aydınlatılmasında kullanıldı. Azmi Milli, 1997 yılına kadar hizmet verdi.

Azmi Milli Sanayi ve Bilim Müzesi Müdürü Mustafa Fırat Gül, fabrikanın Cumhuriyet tarihinde kurulan ilk fabrikalardan biri olduğunu belirtti. Gül, Sakarya ve Balıkesir'de açıldıktan sonra üçüncü olarak Aksaray'da Azmi Milli açıldı. Cumhuriyet Türkiye'sinin ilk hidroelektrik santrali bu fabrikayla beraber kuruldu. Santral de 9 kilometre uzaklıkta Mamasın Barajında ve çalışır vaziyette. dedi.

BİLİM VE SANAYİ MÜZESİ OLMAYA HAZIRLANIYOR

Fabrikanın tarihin en önemli yapılarından biri olduğunu ifade eden Gül, şunları söyledi

Cumhuriyet Türkiye'sinin ilk un fabrikalarından biri Azmi Milli Türk Anonim Şirketi, 1924 yılının Ağustos ayında nizamnamesi onaylanıyor ve kuruluyor. 1925'te Almanya'dan makineler geliyor, hem elektrik aksamı hem de diğer makineler geliyor. 29 Ekim 1926 yılında açılması planlanıyor fakat Teknik bir arızadan dolayı açılış 13 Aralık'a erteleniyor. Mustafa Kemal Atatürk'ün daha önceden Uşak Şeker Fabrikası açılışına katılma sözü olduğu için buraya gelemiyor. Katılamadığı içinde bir telgraf gönderiyor. O telgraf örnekleri elimizde bulunuyor. 250 bin lira sermayeyle kurulan fabrika 1926 yılından 1997'ye kadar bir fiil çalışıyor. Tamamen Aksaraylıların parasıyla kuruluyor. Fakat teknoloji olarak Almanlardan istifade ediliyor. İlk 9 yıl zarar ediyor 10'uncu yıldan sonra kar etmeye başlıyor. Kızılay ve askeri birlikler özellikle piyade alayları buradan un alıyor. Hatta yakın dönemde bir belge elimize geçti . Ankara Büyükşehir Belediyesi halk ekmek fabrikasının da un ihtiyacının da buradan karşıladığını öğreniyoruz.

Gül, fabrikanın yakın zamanda Bilim ve Sanayi Müzesi olarak kapılarını açacağını belirterek, Fabrikanın müzeye dönüştürülmesi projesi Aksaray Belediyesi'ne aittir. Aksaray Belediyesi, un fabrikasını satın alıp, müze için gerekli tüm çalışmaları sürdürüyor. Çalışan işçilerin bal mumu heykelleriyle, belgeleriyle resmi açılışına hazırlanıyoruz. dedi.