Sosyal medya dünyasında büyük bir devrim mi yoksa kullanıcılara karşı açılmış sessiz bir savaş mı yaşıyoruz? Meta'nın Instagram için hayata geçirdiği son hamleler, bu soruyu aklımıza kazımış durumda. Artık Instagram'da gezinirken karşınıza çıkan reklamları atlayamayacaksınız. Üstelik bu zoraki izletme süresi de 3 ila 6 saniye arasında değişecek. Reklam bitmeden içeriğe devam etmek mi istiyorsunuz? O halde cüzdanınızı açmanız gerekecek!
Hatırlayın, bir zamanlar Instagram denilince aklımıza dostlarımızın paylaşımları, güzel manzaralar ve keyifli anlar gelirdi. Şimdi ise platformu açtığımızda bizi bekleyen şey sanki bir alışveriş merkezinin girişi gibi: Reklamlar, reklamlar ve daha fazla reklam. Meta, "Ad Breaks" yani reklam arası adını verdiği bu yeni özellikle kullanıcıları adeta köşeye sıkıştırmış durumda. Akışta ilerleyebilmek için zorunlu olarak reklam izlememiz gerekiyor. Tıpkı YouTube'da olduğu gibi ama bu sefer sosyal medyanın en samimi platformunda.
Peki bu zorunlu reklam izletme meselesine bir de ücretli abonelik boyutunu ekleyelim. Meta, Instagram kullanıcılarına aylık yaklaşık 380 TL karşılığında reklamsız bir deneyim sunuyor. Yani ya reklamlarla boğulacaksınız ya da her ay bir asgari ücretlinin günlük yemeğinden fazla para ödeyeceksiniz. Üstelik bu sistem şu an Avrupa Birliği ülkelerinde aktif ve Türkiye'ye de gelmesi an meselesi. Test aşamasındaki atlanamayan reklamlar ise ülkemizde sınırlı sayıda hesapta deneniyor.
Burada asıl sorulması gereken soru şu: Sosyal medya platformları kullanıcılarına hizmet mi sunuyor yoksa kullanıcıları birer ürün olarak mı görüyor? Cevap aslında ortada. Biz içerik üreticileriyiz, takipçi sayılarımızla, etkileşimlerimizle platformları zenginleştiriyoruz. Sonra aynı platform bize "Ya paramı ver ya da reklamlarımı izle" diyor. Bu durum tıpkı bir apartmana taşınıp binanın değerini artırdıktan sonra kapıcının sizden haraç istemesine benziyor.
Reklam verenler açısından bakıldığında elbette bu yeni sistem cazip görünüyor. Artık reklamlarının kesinlikle izleneceğini biliyorlar. Görüntülenme garantisi var. Ancak kullanıcı deneyimi açısından bu bir felaket senaryosu. İnsanlar sosyal medyada hızlı tüketim yapıyor, bir içerikten diğerine saniyeler içinde geçiyor. Bu akışı kesmek, kullanıcıyı zorla durdurmak, platformun ruhuna aykırı. Kullanıcılar bu dayatmaya tepki göstermeye başladı bile. Sosyal medyada "Instagram artık kullanılmaz hale geliyor" yorumları her geçen gün artıyor.
Bir de işin veri gizliliği boyutu var. Meta, ücretli abonelik alan kullanıcıların verilerini reklam amaçlı işlemeyeceğini söylüyor. Peki bu ne anlama geliyor? Ödeme yapmayanların verileri reklam hedefleme için kullanılmaya devam edecek. Yani ya paranızı verin ya da verilerinizi. Üçüncü bir seçenek yok.
TikTok'un yükselişi, Instagram'ı köşeye sıkıştırdı. Meta, gelirlerini artırmanın yollarını arıyor ve kullanıcılar bu arayışın bedelini ödüyor. Mavi tik satışları, ücretli abonelikler, atlanamayan reklamlar... Bunların hepsi aynı stratejinin parçaları. Platform, artık kullanıcı memnuniyetinden çok gelir maksimizasyonuna odaklanmış durumda.
Ben dijital dünyada yıllardır çalışan biri olarak şunu söyleyebilirim: Kullanıcı deneyimini bu kadar görmezden gelen platformlar, tarih sahnesinden silinmeye mahkum. MySpace'i hatırlayan var mı? Facebook bile bir zamanların kralıydı, şimdi genç nesil tarafından "yaşlıların platformu" olarak görülüyor. Instagram da bu yolda ilerlerse aynı akıbeti paylaşabilir.
Sonuç olarak, Meta'nın bu hamlesi kısa vadede gelir getirebilir ama uzun vadede kullanıcı kaybına yol açacaktır. Alternatif platformlar yükselirken, kullanıcıları zorla reklam izletmek ve ödeme yapmaya zorlamak akıllıca bir strateji değil. Sosyal medyanın özü paylaşım, etkileşim ve özgürlüktür. Bu özü yok eden platformlar, kendilerini de yok ederler.
Siz ne düşünüyorsunuz? Aylık 380 TL ödeyip reklamsız Instagram kullanır mısınız, yoksa bu dayatmalara rağmen ücretsiz versiyona devam mı edersiniz? Belki de artık alternatiflere bakmanın zamanı gelmiştir...
