Moro Barış Süreci

Filipinler'de Müslüman halka uygulanan baskılar nedeniyle 1972 yılında başlayan ve günümüze dek süren ayaklanmada barış adımları atılırken, Türkiye bir yandan tarafların uzlaşması sürecine, diğer taraftan da sosyo ekonomik kalkınma bakımından Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'ne destek veriyor.

Filipinler hükümeti ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) arasında 15 Ekim 2012 tarihinde "Bangsamoro Çerçeve Anlaşması"nın imzalanmasıyla yeniden başlayan barış sürecinde Türkiye, iki tarafın da isteğiyle çok yönlü katkı sunuyor.

Soruna Filipinler'in toprak bütünlüğü, milli egemenliği ve bugüne kadar üzerinde mutabık kalınan belgeler ve ilkeler çerçevesinde bir çözüm bulunmasını destekleyen Ankara, hem İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) bünyesinde kurulan Güney Filipinler Barış Komitesi'nde, hem de barış sürecine uluslararası destek sağlanması amacıyla kurulan "Uluslararası Temas Grubu"nda yer aldı.

Türk hükümeti, ülkede barış için yürütülen müzakereler başarılı bir şekilde devam ederken, Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin (MUKC) tekrar silahlı çatışmaya dönmesi nedeniyle duyduğu kaygıyı da dile getirdi.

Sağladığı kalkınma yardımlarıyla da ülkedeki barış sürecine katkıda bulunmayı amaçlayan Türkiye, bu çerçevede Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'nde bulunan okullara 80 bilgisayar hibe etti.

Öte yandan, MİKC lideri Hacı Murat İbrahim başkanlığında bir heyet 31 Ocak 2013 tarihinde TİKA Başkanı Serdar Çam ile yaptığı görüşmede, Mindanao halkının refah düzeyini yükseltmek amacıyla sağlık, mesleki eğitim ve balıkçılık sektörleri başta olmak üzere TİKA'dan teknik işbirliği desteği talep etti.

Ayrıca, MİKC lideri Hacı Murat İbrahim, barış görüşmeleri devam ederken Türkiye'yi ziyaret etti. Dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile 2 Haziran'da bir araya gelen İbrahim'e, Türkiye'nin yasanın onaylanmasının ardından Bangsamoro'nun yeniden imarı için her konuda destek sağlamaya hazır olduğu belirtildi.

40 yıllık süreçte sona gelindi -

Filipinler hükümetinin güneybatıdaki Palawan adası, Mindanao adası ve Sulu takımadalarında yaşayan ve kendilerini Bangsamoro olarak adlandıran Müslüman halka uygulanan baskılar nedeniyle 1972 yılında başlayan ayaklanma, ilk olarak 1976 yılında Müslüman halkın haklarını korumak amacıyla kurulan MUKC ile hükümet arasında imzalanan "Trablus Anlaşması" ile son buldu.

MUKC, İİT tarafından Müslüman bölge halkının temsilcisi olarak tanındı ve 1977'de örgüte gözlemci olarak kabul edildi.

Trablus Anlaşması'nın imzalanmasının ardından Filipinler'de Müslüman direnişi ikiye bölündü. 1977 yılında Haşim Salamat liderliğinde MİKC kuruldu. Salamat'ın ölümünün ardından 2003 yılında liderliği Hacı Murat İbrahim üstlendi.

Filipinler hükümetinin takındığı isteksiz tutum nedeniyle Trablus Anlaşması'nın hayata geçirilmesi sağlanamadı. Öte yandan, Filipinler hükümeti ile MUKC arasında sürdürülen müzakereler sonucunda 1996 yılında Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'nin bugünkü siyasi yapısını ve yasal çerçevesini oluşturan Nihai Barış Anlaşması imzalandı.

Bu iki anlaşmanın uygulanmasına ilişkin sorunların aşılamaması nedeniyle İİT sürece müdahil oldu. İİT bünyesinde kurulan Güney Filipinler Barış Komitesi'nde Türkiye de yer aldı.

Filipinler hükümeti, zaman içerisinde MUKC'ye göre taban desteğini genişletmiş olan MİKC ile 1997 yılında ikinci bir müzakere kanalı açtı. Ancak görüşmelerin en önemli gündem maddesini oluşturan "ata toprakları" konusunda Ağustos 2008'de paraflanan anlaşma metninin Filipinler Yüksek Mahkemesi tarafından anayasaya aykırı bulunması üzerine silahlı çatışmalar tekrar başladı.

Mindanao Özerk Bölgesi, çeşitli tarım ürünlerinin yetiştirilmesine elverişli ve altın, kurşun, demir, çinko, bakır, kronit, mangenit gibi madenler bakımından zengin bir bölge olarak kabul ediliyor.

Barış süreci -

Hükümet ile MİKC arasında 23 Temmuz 2009 tarihinde ateşkes sağlanması ile barış müzakereleri yeniden başladı. Böylelikle bir tarafta İİT, Filipinler hükümeti ve MUKC arasında 1976 ve 1996 anlaşmalarının uygulanmasıyla ilgili hususları ele alan bir diyalog süreci devam ederken, diğer tarafta Filipinler hükümeti ile MİKC arasında ikinci bir kanaldan müzakereler sürdürüldü.

Temmuz 2009'da yeniden başlayan barış görüşmelerinde sorunların aşılması ve barış sürecine uluslararası destek sağlanması amacıyla tarafların üzerinde mutabık kalacakları ülkelerden ve hükümet dışı kuruluşlardan oluşan bir "Uluslararası Temas Grubu" oluşturulması konusunda uzlaşıldı. Müzakerelerin 32'nci turu sonunda tarafların uzlaşmaya varması neticesinde 15 Ekim 2012 tarihinde Filipinler hükümeti ile MİKC arasında "Bangsamoro Çerçeve Anlaşması" imzalandı.

Çerçeve Anlaşması'nın uygulanışını ve alınan kararların Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'ne yansımalarını gözlemlemesi amacıyla sivil toplum kuruluşlarından oluşan "Bağımsız İzleme Timi" oluşturuldu. Türkiye'den İnsani Yardım Vakfı da bu oluşumda yer aldı.

Müzakereler neticesinde üzerinde anlaşmaya varılan tüm eklerin bir araya getirildiği "Kapsamlı Barış Anlaşması" 27 Mart 2014 tarihinde Manila'da imzalandı.

Kapsamlı Barış Anlaşması'nın imzalanmasının ardından Mindanao'ya kalıcı ve sürdürülebilir barış getirmesi öngörülen "Bangsamoro Temel Yasası"nın tamamlanması için çalışmalar devam etti. Geçiş Komisyonu tarafından hazırlanan nihai yasa taslağı Devlet Başkanlığı tarafından 10 Eylül 2014 tarihinde Filipinler Kongresi'ne sunuldu.

Yasa tasarısının kanunlaşmasından sonra Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'nin yerini alacak Bangsamoro Siyasi Birimi'ni oluşturacak vilayetlerin belirlenmesi için halk oylamasına gidilmesi öngörülüyor. 2016 yılında yapılacak seçimlere kadar yönetimin bir geçiş otoritesi tarafından üstlenilmesi planlanıyor. - Ankara

Filipinler Mindanao Türkiye Politika Güncel Haberler