Köşk Adaylığı Tehditle Engellenen İsim: Ali Fuat Başgil

İLYAS GÜN - Cumhurbaşkanı adayı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın aday tanıtım toplantısı ve Samsun mitinginde işaret ettiği, 1961 yılında cumhurbaşkanlığına aday olduğu için "ölümle tehdit" edilen Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil'in adı memleketi Samsun'un Çarşamba ilçesinde yaşatılıyor.

Çarşamba Belediye Başkanı Hüseyin Dündar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1899 yılında Çarşamba'da doğan Ali Fuat Başgil'in ilçeleri için çok önemli bir değer olduğunu, adının yaşatılması için her türlü girişimde bulunduklarını söyledi.

Başgil'in 1960 darbesinde cuntacılara karşı verdiği mücadele sonrasında milletin, cumhurbaşkanı adayı olarak etrafında birleştiğini ifade eden Dündar, "1961 yılında milletin cumhurbaşkanı adayı olarak Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil'in ismi etrafında birleşilmesi de bu 1960 darbecilerine ve cuntacılarına karşı verdiği demokrasi ve özgürlük mücadelesinin bir sonucu. O dönemde örfi idareye karşı yaptığı uygulamaların hukuksuz ve haksız olduğunu, kişi hak ve hürriyetlerine uygun olmadığını adeta haykırırcasına ifade eden, yazıları Anadolu'nun her yerinde kahvehanelerde 'bugün Ali Fuat Başgil' neler yazmış şeklinde insanların toplanıp okuduğu manifestolar olmuş adeta" dedi.

Başgil'in bu yazılardan sonra tutuklanıp Balmumcu Cezaevi'ne koyulduğunu hatırlatan Dündar, şöyle devam etti:

"Hapishanede bir sürede tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakılmıştır. Ali Fuat Başgil, bu derece özgürlük yanlısı, hukuk yanlısı, kişi hak ve özgürlükleri savunucusudur. Ord. Prof. Dr. Başgil, milletin değerlerinden kaynaklanan bir hukuk anlayışını ve bir idare anlayışını 1960 yıllarında dillendiren bir görüşün, düşüncenin sahibi aynı zamanda. Milletin değerlerine, maneviyatına bağlı ve bunlarla barışık bir yönetim anlayışını o tarihlerde tek başına ve baskıcı idareye karşı dile getiren bir kahraman Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil."

Başgil'e vefa borcunu ödemek için Çarşamba ilçesinde Ondokuz Mayıs Üniversitesince Ali Fuat Başgil Hukuk Fakültesi kurulduğunu belirten Dündar, "İlçemizde bir Anadolu Lisesine, bir mahalleye, bir caddeye ve bir köprüye milletin değerlerine, maneviyatına bağlı ve bunlarla barışık bir yönetim anlayışını o tarihlerde tek başına ve baskıcı idareye karşı dile getiren bir kahraman Başgil'in adını verdik" dedi.

Dündar, bir ilçede hukuk fakültesi kurulmasının, ayrıca adının Ali Fuat Başgil olmasının önemine işaret ederek, kendileri için bir kahraman olan Ali Fuat Başgil'in adının yeni nesillere de anlatılabilmesi için her yıl Başgil adına sempozyumlar düzenlediklerini de kaydetti.

Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil

Türk hukukçu ve siyaset adamı Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil, 1899 yılında Çarşamba ilçesinde doğdu. İlkokulu Çarşamba'da okuyan Başgil, lise öğrenimine İstanbul'da başladı ve Paris'te tamamladı. Grenoble Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra doktorasını Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesinde tamamlayan Başgil, daha sonra Paris Edebiyat Fakültesi felsefe bölümü ile Paris Siyasi İlimler Merkezi'ni de bitirdi. Lahey Devletler Hukuku Akademisinin derslerine devam edip, buradan da mezun olan Ali Fuat Başgil, 36 yaşında yurda üç fakülte ve bir yüksek okul diplomalı hukukçu olarak döndü. Hatay'ın bağımsızlığa kavuşmasından sonra 1937'de Hatay Cumhuriyeti'nin anayasasını hazırladı. İstanbul Üniversitesinde anayasa dersleri veren 1939 yılında ordinaryüs profesör unvanını alan Başgil, 27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra Milli Birlik Komitesi tarafından çeşitli üniversitelerden "demokrasiye inandıkları için" uzaklaştırılan 147'ler listesinde yer aldı. Bir yıl sonra üniversiteye dönebileceklerine dair özel kanun çıkarılmasına rağmen bunu kabul etmeyen Başgil, Adalet Partisi (AP) ile siyasi hayata girdi.

Cumhurbaşkanlığına adaylığından sonra "ölüm tehdidi" aldı

AP listesinden 15 Ekim 1961 seçimlerinde bağımsız Samsun senatörü seçilen Başgil'in, cumhurbaşkanlığına adaylığını koyması, Emekli Orgeneral Cemal Gürsel'in cumhurbaşkanlığında ısrar eden askeri kesimden yoğun tepkiyle karşılandı. 24 Ekim 1961 gecesi Fahri Özdilek ve Sıtkı Ulay tarafından götürüldüğü Başbakanlık'ta bazı Milli Birlik Komitesi üyesi subaylarınca "hayatınızı garanti edemeyiz" denilerek tehdit edildikten sonra cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilen Ali Fuat Başgil, Cumhuriyet Senatosu üyeliğinden de istifa ederek yurt dışına çıktı.

Bunu izleyen yıllarda Cenevre Üniversitesi'nde ders verdi, aynı üniversitede Türk Dili ve Türk Tarihi Kürsülerine başkanlık yaptı. AP'nin yüzde 52 oy oranıyla tek başına kazandığı 1965 seçimlerinde İstanbul milletvekili seçilip Türkiye'ye dönen Ord. Prof. Ali Fuat Başgil, 17 Nisan 1967 tarihinde İstanbul'da vefat etti. Başgil'in mezarı Karacaahmet Mezarlığı'ndadır. - Samsun

Recep Tayyip Erdoğan Ali Fuat Başgil Samsun Yerel Haberler