TÜM KATEGORİLER
Dürüst Vatandaş Hakkını Arayacak!
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun, vatandaşlardan elektrik faturaları üzerinden kayıp-kaçak adı altında bir bedel tahsil edilemeyeceği kararını Gazete İpekyol'a değerlendiren Tüketiciler Derneği (TÜDER) Şanlıurfa İl Temsilcisi ve Tüketici Hakem Heyeti Üyesi Avukat Ceylan Karadağ, karara ilişkin detayları anlattı.
Kararın emsal bir karar mahiyeti taşıdığını kaydeden Karadağ, " Yargıtay'da verilen karar Hukuk Genel Kurulu'nun verdiği bir karar. Yargıtay'ın bu konuda birkaç tane kararı var ama en çok bizim için emsal teşkil eden ve son dönemde basında yer alan karar Yargıtay'ın Hukuk Genel Kurulu'nun 21 Mayıs 2014 tarihli kararı. Bu kararda Yargıtay özetle diyor ki, 'kayıp kaçak bedeli tüketiciden tahsil edilemez, çünkü elektrik enerjisinin nakli esnasında oluşan kayıp ile başka kişiler tarafından hırsızlanmak suretiyle kullanılan elektrik bedellerinin kurallara uyan abonelerden tahsil edilmesine hukuk devleti ve adalet düşüncesiyle bağdaşmayacağı sebebiyle' böyle bir karar alındı" dedi.
'DÜRÜST VATANDAŞA BU YÜKLENEMEZ'
Yargıtay'ın hem dini hem örfi hem de genel ceza hukuku prensiplerine uyan bir karara imza atmış olduğunu dile getiren Karadağ, dürüst vatandaşın işlemediği bir suçtan cezalandırılamayacağını belirtti. Karadağ, "Ceza hukukunda da vardır. Kimse işlemediği bir suçtan dolayı cezalandırılamaz. Dini açıdan da kimse işlemediği bir günahın bedelini ödeyemez gibi. Şimdi burada şöyle bir durum var. Komşunuz veya diyelim başka bir bölgedeki bir kaçak kullanıyor siz orada vergisini veren, elektrik faturasına düzenli ödeyen bir vatandaş olarak onun yükünü sırtlanıyorsunuz. Bu adil midir? Hiçbir şekilde adil değil. Hiçbir şekilde hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmıyor. Burada özellikle 2011 yılından sonraki dönemlerde alınmaya ve faturaya yansıtılmaya başlanmıştı. Ve o dönemde de bazı başvurular olmaya başlamıştı. Hatta ben hakem heyetindeyken 2011 yılında çoğunluk sayımızı oluşturamamıştık ama muhalefet şerhi koymuştum ve demiştim ki, 'kimse kendi kullanmadığı, kendi yapmadığı bir suçun bedelini üstlenemez, bir hırsızlığı üstlenemez.' Bugün bakıyorum Yargıtay aynı gerekçelerle emsal karara imza attı. Mutlu oldum hukuk adına. Geç verilmiş ama temiz verilmiş bir karar olarak nitelendiriyorum" diye konuştu.
'ŞİRKET HER KALEMİ YANSITAMAZ'
Alınan karara ilişkin olarak enerji dağıtım şirketlerinin her kalemi istedikleri gibi ücretlendirme yetkisinin bulunmadığını vurgulayan Karadağ, dağıtım şirketlerine verilen yetkinin sınırsız olmadığını belirtti. Karadağ, "Şöyle bir ayrıntı daha var kararda: İlgili kanuna göre elektrik fiyatlarındaki belirleme, tespit etme yetkisi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) ait. Elektrik dağıtım yetkisi ise enerji dağıtım şirketlerinde ama bu yetki de ucu açık sınırsız bir yetki değil yani istedikleri her kalemden ücret alabilecekleri bir yetki değil. Mesela kanun diyor ki, 'ben sana yetki verdim sen her istediğin fiyatı, her kalemi de faturaya yediremezsin. Bakıyorsunuz 100 liralık bir faturanın yaklaşık yüzde 20'si, yaklaşık yüzde 25'i aslında kullanılmayan elektriğin bedeli. O kalemleri çıkardığınız zaman tüketici 80 lira elektrik faturası ödemesi gerekirken 100 lira elektrik faturası ödüyor" ifadelerinin kullandı.
'BAZI VATANDAŞLAR DURUMU YANLIŞ ANLIYOR'
Faturalara yansıtılan diğer kalemlerin geri ödenmesiyle ilgili olarak Yargıtay'a benzer taleplerin gönderildiğini dile getiren Karadağ, "Bu talep edilen kalemlerde de şöyle dendi. 2013 yılında Torba Yasa çıktı biliyorsunuz. Ve o yasayla EPDK'da bir değişiklik yapıldı. Ve dendi ki, 'sayaçların mülkiyeti artık vatandaşa ait değildir.' Sayaçların mülkiyeti enerji dağıtım şirketlerine ait ve EPDK'da alan bir diğer hususta mülkiyet kimdeyse o kalemlerdeki bedellerinin sorumlusu da odur. Mülkiyet kimdeyse ona aittir. Şöyle bir durum var. Bir kararda deniyor ki, vatandaşın hiçbir dahli yok, vatandaş kaçak kullanmamış, kendisi saatini kırmamış, saatinde bir bozukluk yok. Sırf mülkiyet geçtikten sonra 2013'ten sonra 'ya biz senin sayacını değiştiriyoruz' zorunlu bir şekilde, emrivaki bir şekilde vatandaşın sayacı değiştirildiği zaman işte o sayaç bedelini vatandaşın alması gerekiyor. Çünkü orada vatandaşın kendi isteğiyle bir dahli yok. Ama bu şöyle yanlış yorumlanmaya başlandı. Hakem heyetinde beni çok aradılar. Bazı vatandaşlarımız kendi kaçak kullanmasına rağmen 'kaçak cezaları iade ediliyormuş' deyip ceza bedellerinin iadesi için başvuruyormuş. Hayır, o başka bir husus. Buradaki husus kaçak kullanmayan vatandaşların adeta kullanmış gibi vergisini ödeyene vatandaşın sırtına bu yükün yüklenmemesi gerekiyor. Eğer vatandaş kaçak kullanmışsa gerçekten kullanmışsa onun bedelini geri alamaz. Vatandaş kaçak kullanmadığı halde ona kaçak kullanmış gibi yanlış bir tutanak düzenlenmişse o da ayrı bir dava olarak istenir" dedi.
10 YILLIK SÜRE
Genel borçlar hukukundaki genel zaman aşımı sürelerinin istendiğini kaydeden Karadağ kayıp kaçak bedelinin 10 yıla kadar istenebileceğini ancak bu bedelin ne zamandan beri alındığına bakmanın gerektiğini söyledi. Karadağ, "Genel olarak 2011'den beri alınıyor. Hatta 2011'den bir süre sonra bazı şirketler bunu faturaya yansıtmamaya başladı. Sıfır gösterdi ama döküm aldığınızda aslında bunun yansıtıldığını görüyorsunuz. Böyle şeylerle de karşılaşabiliyorsunuz. İşte bunların önüne geçmek için bu karar verildi. Döküm almak için vatandaş elektrik dağıtım şirketine gittiğinde onun dökümlerini alabiliyor. Dökümde çıktığı zaman bu elinde ispat olacak. Eğer gerçekten dökümden çıkmamışsa o zaman alınmamıştır zaten. Çünkü onlar kendi bilgisayarında almışlarsa zaten yazıyorlar. Bu çok spesifik bir örnek ama bunlara dair şikayetler duyduğumuz için bunları dile getiriyoruz. Bu sayaç değiştirme bedeline baktığımızda ne zaman mülkiyet geçti dağıtım şirketlerine 2013'te. 2013'ten sonrasını isteyebilecekler. 10 yıl deyip her şeyi yanlış yorumlamamak gerekiyor diye düşünüyorum. Tabi bunları 10 içinde ispatlayabilirlerse isterler, onda bir sıkıntı yok" dedi.
VATANDAŞ NE YAPMALI?
Vatandaşların böyle şikayetleri olduğunda hakem heyetine veya meblağ yüksekse mahkemelere başvurmasını tavsiye eden Karadağ, vatandaşların nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini aktardı. Karadağ, "Büyükşehir olduktan sonra eskiden merkezde bir tane hakem heyeti olarak merkez hakem heyeti olarak çalışıyorduk. Şu anda ilçeler mevcut ve Urfa da kendi içinde merkezde birkaç ilçeye ayrıldı teşkilat olarak. Karaköprü Hakem Heyeti, Eyyübiye Hakem Heyeti, Haliliye Hakem Heyeti ve Merkez İl Hakem Heyeti olarak merkezde dört hakem heyetiyiz. Diğer ilçelerle beraber toplamda 14 hakem heyeti olarak görev yapıyoruz. Burada bir tane il hakem heyeti var. İl hakem heyetinin görev sınırı 2 bin lira ile 3 bin lira arası. 2 bin liranın altı uyuşmazlıklar için ilçe hakem heyetlerine başvurulacak. Orada da ikametgaha bakılacak. İkinci unsur da işlemin yapıldığı yere bakılacak. Vatandaş Karaköprü'de oturuyorsa Karaköprü'deki ilçe hakem heyetine başvuracak. Haliliye'de oturuyorsa Haliliye İlçe Hakem Heyetine başvuracak tabi 2 bin liranın altıysa. 3 bin TL ve üzeriyse vatandaş mahkemeye başvuru yapacak. Eski kanunda 4077 sayılı kanunda bir bedel vardı. Şu miktara kadar zorunlu o miktardan sonrası için ihtiyari, o ayrım kaldırıldı. Şu anda bu başvuruların hepsi zorunlu başvuru sınırları. Bu kayıp kaçak bedelleri için vatandaş şirkete gidip dökümünü isteyecek, dökümünü alacak, o dökümünü belgelerle beraber başvuracak hakem heyetine. Bir dilekçeyle başvuracak. Bu çok kolay bir şey. İnternetten de kendileri bu dilekçelerin örneklerini alıp doldurabilirler. Vatandaşları şurada uyarmak istiyorum. Bazı danışmanlık firmaları telefonla arıyorlar ülkenin çeşitli yerlerinden işte 'kredi kartı ücretlerinizi tahsil ediyoruz, kayıp kaçak bedellerinizi, dosya masraflarınızı alıyoruz' diyorlar. Bunlara kanmamak gerekiyor. Hatta bu konularda çoğu zaman vatandaşların avukata bile ihtiyaçları yok. Çünkü bir dilekçeyle başvurdukları zaman biz onların adına bu işlemleri yürütüyoruz. Vatandaşların dikkat etmesi gereken tek şey delillerini toplamaları. Delilleriyle beraber başvuracaklar. Mevzuata göre delilleri dilekçeye ekleyip başvurmak zorundalar aksi halde başvurularının ret edilme tehlikesi var. O danışmanlık şirketlerine güvenmesinler, kimlik bilgilerini vermesinler. Şahsi bilgileri hem bir risk oluşturabilir hem de bu kişiler bu işlerden bir komisyon alıyorlar. Buna gerek yok diye bir tavsiyede bulunabiliriz vatandaşlara" diye konuştu.
YILDIZ: YENİ DÜZENLEME YAPILACAK
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın kayıp kaçak bedelleriyle ilgili Ocak ayında yeni düzenlemelerin yapılacağına dair açıklamalarının sevindirici olduğunu belirten Karadağ, "Çünkü baktığımız zaman vatandaşın hakkını almasının yanı sıra çok çok yüksek meblağlarla karşılaşacağız. 35 ile 40 milyon arasında bir aboneden bahsediliyor. Bu rakam çok yüksek oranda ödemelere neden olacağı için ödeme güçlükleriyle karşılaşılabilir. Anladığımız şu ki, Ocak ayından itibaren yapılacak olan düzenleme muhtemelen kanun formatında olacak. Bu şekilde bu düzenleme yeni bir netlik kazandıracak. Öbür türlü hakem heyetleri de tıkanacak. Milyonlarca başvuru olacak. Hakem heyetleri zaten dosya yükünün altında kalmış durumda. Yetişemiyorlar. 9 ayda, 1 yılda ancak gün vermeye başladılar. Kayıp kaçaklar geldiğinde de sistemde bir tıkanma yaşanacak. Personel açığı giderilse de bu tıkanmanın önüne geçilmeyecek. Dileriz yapılacak düzenleme tüketicinin yararına olur" dedi.
(Kaynak: Gazeteipekyol)
