Dibekten Çıkan Lezzet: Keşkek

BÜLENT YALÇIN / SEYHAN KIRICI - Balıkesir'in Sındırgı ilçesinin kırsal mahallelerinden Kıran'da kadınlar, düğün ve festivallerin vazgeçilmez lezzetlerinden keşkek yemeği için buğdayı dibekte döverek önceden hazırlıyor.

Kıranlı kadınlar, asırlık gelenek olan dibekte (taştan ya da ağaçtan yapılmış, genellikle tahılın kabuğunu ayıklamada, tahıl ve benzeri ürünleri ezmede yararlanılan büyük havan) buğday dövmeyi, bir araya gelerek imece usulüyle sürdürüyor.

Gelişen teknoloji ve değirmenlerin yaygınlaşmasıyla buğday öğütmek daha pratik hale geldiği halde, atalarından kalma yöntemleri bırakmayan kadınlar, her gün bir ailenin ihtiyacı için dibek çevresinde buluşuyor. Genç kızlara da bu geleneği öğreten kadınlar, dibekte öğüttükleri buğdayı saklayıp, düğün ve festival yemeği keşkeğin yapımında kullanıyor.

Kıran'da yapılan düğünlerin vazgeçilmez yemeğinin keşkek olduğunu belirten mahalle sakinlerinden Atike Yaz, her yıl kışa girişte keşkek için hazırlıklara başladıklarını ifade etti.

Keşkek için hazırlanan buğdayın, köy meydanında toplanan kadınlar tarafından dövüldüğünü anlatan Yaz, bu yemek için ayrılan buğdayın ambardan çıkarılmasının ardından hazır hale gelmesi için en az bir gün gerektiğini aktardı.

Bugünlerde en önemli işlerinin buğday dövmek olduğunu dile getiren Yaz, "Dibek taşında dövülen ile değirmende öğütülen buğday arasında lezzet farkı oluyor. Dibekte dövülen buğdaydan yapılan keşkek çok daha lezzetli oluyor. Düğün zamanı da mahalle kadınları bu meydanda toplanır ve birlikte keşkek yapar." dedi.

Mahallede her ailenin hasat zamanı kendisi için buğday ayırdığını belirten Yaz, "Buğdayı kalburla eledikten sonra hafif ıslarız. Ardından dibek taşının içine koyar ve karşılıklı iki kişi döveriz. İki kadın en az 2 saat dibek taşı içinde buğdayı tokmakla döver. Sonra dibekten çıkarılan buğday, hasır üzerine dökülür ve diğer işlemlerden geçirilir. İyice temizlenen buğdayı, güneşe serip kuruturuz. Çuval içinde ambara kaldırıyoruz. Düğünler olunca hazır oluyor sadece pişirmesi kalıyor." diye konuştu.

Cemile Yaz ise atadan kalma geleneğin yüzyıllardır sürdüğünü söyledi. Keşkek yemeğinin ve hazırlanışının kültürlerine yerleştiğini anlatan Yaz, "Tokmak ile yaklaşık 2 saat buğday dövüyorum. Dibek taşı içinde keşkek için hazır olana kadar buğdayı döveriz. Daha sonra yaşlı kadınlarımıza sorarız. Eğer onlar 'olmuş' derse dövmeyi bırakırız." ifadesini kullandı.

Depodan çıkıp düğünlerin lezzetine dönüşüyor

Keşkek yapımını anlatan Hanife Kovak (60) ise dibekte dövülmüş buğdayın en az 2 saat kazanda odun ateşinde pişirildiğini söyledi.

Buğday piştikten sonra tereyağı ardından da köylerde yetiştirilen tavukların etinden eklediklerini belirten Kovak, "Daha sonra elimizdeki tokmaklarla sırasıyla kazan içinde dövmeye başlarız. Yaklaşık yarım saat dövdükten sonra kıvamına bakarız. Kıvamı tutmuş ise tabaklara koyar dağıtırız." dedi.

Keşkeğin vazgeçilmez bir lezzet olduğunu ifade eden Mustafa Güç (62) ise bu yemeğin kaynaması için düğün ve festivalleri beklediklerini söyledi.

Kaynak: AA / Güncel