Çatışmaların Gölgesinde 'Yatırım Hamlesi'

Enis Senerdem

BBC Turkish Service

Başbakan Binali Yıldırım'ın Pazar günü Diyarbakır'da açıkladığı ve tutarı 140 milyar TL'ye kadar ulaşan 4 yıllık yatırım planıyla Doğu ve Güneydoğu'da toplam 23 ilin kalkındırılması hedefleniyor.

'Yatırım-destek hamlesi' olarak adlandırılan program kapsamında 23 il için makine-teçhizat alımında sıfır faizden bedava yatırım yerine ve kamu alım garantilerine kadar pek çok madde bulunuyor.

Açıklanan plan bölge için ortaya konan ilk teşvik programı değil. 2012'de tamamen yenilenen teşvik paketiyle bölgesel teşvik sistemine geçilmiş ve Doğu-Güneydoğu illeri öncelikli yatırım bölgeleri olarak belirlenmişti.

Teşvik paketi yatırımlar için neleri kapsıyor?

Paketten 23 il faydalanacak

Yatırım yeri bedava tahsis edilecek

Fabrika inşaatını devlet üstlenip yatırımcıya kiralayacak

Makina-teçhizat alımlarında sıfır faizli kredi imkanı sunulacak

Kamu alım garantisi verilecek

2015'te açıklanan istihdam teşvik paketi de bölgede benzer bir dönüşümü sağlamayı ve işverenlerin Güneydoğu yatırımlarını artırmalarını amaçlıyordu.

Ancak bugüne kadarki paketler, Doğu ve Güneydoğu illerindeki sosyo-ekonomik yapıyı dönüştürmeyi başarabilmiş değil.

Türkiye genelinde kişi başına düşen milli gelir 10 bin dolar seviyesindeyken, en dezavantajlı bölgeler olarak belirlenen ve içinde Batman, Mardin, Siirt, Diyarbakır, Şanlıurfa gibi illeri barındıran bölgelerde yıllık milli gelir 3 bin 900 ila 4 bin 900 dolar olarak hesaplanıyor.

Eski Diyarbakır Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Mehmet Kaya, yeni teşvik paketinin temel sorunları hedef almadan yatırım çekme çabası olduğu görüşünde.

"Sadece AK Parti değil, önceki iktidarlar da aynı yanlışı yaptı…Bölgeye yönelik paketler siyasi sıkıntıların, çatışmaların arttığı dönemlerde açıklanıyor. Toplumsal destek yaratmak için yapılıyor" diyen Kaya, yatırımcının bölgeye getirilebilmesi için öncelikle güvenlik konusunun çözümlenmesi gerektiğine vurgu yapıyor.

Başbakan Binali Yıldırım, 4 yıllık yatırım teşvik planını açıklarken bölgedeki güvenlik kaygılarını gidermek için 11 ilde 51 yeni karakolun inşa edileceğini, güvenlik yatırımları için 690 milyon liralık bütçenin ayrıldığını ifade etmişti. Sicil affı talebi

Doğu Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Dernekleri Federasyonu Başkanı Şahismail Bedirhanoğlu ise teşvik paketinin önemli bir adım olduğu görüşünde.

Bedirhanoğlu, her ne kadar 'yatırım-destek hamlesi' kapsamında belirkenen 4 yılda 200 bin yeni istihdam hedefini iddialı bulduğunu ifade etse de açıklanan kamu alım garantisinin yatırımcı açısından önemli olacağı görüşünde:

"Paketin farklı ve etkili yönleri var. Programın yatırımcı açısından cazip tarafları mevcut."

Bölgedeki işadamlarının bir diğer talebininse sicil affı olduğunu ifade eden Bedirhanoğlu, "Çatışmalardan etkilenen yatırımcılar var. Bankalarla ilişkileri sıkıntılı. Sicil affının çıkarılması beklentisini Başbakan'a Diyarbakır'daki yemek sırasında iletme fırsatımız oldu. İlgileneceğini söyledi" diyor.

'Çatışma varsa, yatırımcı gelmez'

Diyarbakır'ın Sur mahallesi dahil pekçok yerde yüzlerce bina kullanılamaz hale geldi. Yeni paket kapsamında yerleşim yerlerinin yeniden yapılandırılmasına 10 milyar TL'lik bütçe ayrıldı.

Ancak Bedirhanoğlu paketin olumlu yönlerine karşın çatışma ortamının devam etmesinin hedeflere ulaşmayı zorlaştıracağını da vurguluyor ve "Yatırımcıya ne verirseniz verin, çatışma varsa yatırımcı gelmiyor" diyor.

Bedirhanoğlu, 2015'te sona eren çözüm sürecine geri dönülmese dahi çatışmaları sonlandıracak bir diyalog döneminin bölgedeki iş çevrelerinin ortak beklentisi olduğunu da vurguluyor.

Ancak Başbakan Binali Yıldırım Diyarbakır'daki konuşmasında yakın dönemde herhangi bir diyalog kanalının açılmayacağının net sinyallerini verdi:

"Operasyonlar, Türkiye'nin her karış toprağında 79 milyon vatan evladının her birinin gece gündüz, yaz kış gideceği, seyahat edeceği güvenlik şartları oluşuncaya kadar devam edecek. Çözüm mözüm yok. Çözüm millette, terör örgütüyle çözüm olmaz."